Trong những ngày đen tối của đại dịch COVID-19, khi cả thế giới dường như chìm trong bóng tối của cách ly và phong tỏa, một nhóm nhà nghiên cứu trẻ Việt Nam đã nhìn thấy ánh sáng của cơ hội và đổi mới. Đó là câu chuyện về sự ra đời của Galaxy Biotech, một startup công nghệ sinh học được hình thành từ những thách thức của thời đại.

Vào năm 2020, khi các khu vực nông thôn bị cách ly do COVID-19, một nhóm nhà nghiên cứu trẻ ở độ tuổi từ 27 đến 40 đã chứng kiến cảnh nông sản của bà con nông dân không thể tiêu thụ được. Đặc biệt, họ chú ý đến những xe chở đầy rau củ quả tươi đã thu hoạch nhưng bị hư hỏng do không thể vận chuyển trong thời kỳ phong tỏa. Trong khi nhiều người nhìn thấy khó khăn, Đỗ Diễm Châu và Võ Trường Sơn cùng các cộng sự lại thấy đây chính là cơ hội. Họ nhận ra rằng có thể sử dụng tinh bột từ những củ sắn, loài cây vốn được trồng phổ biến ở các vùng đất khô cằn tại khu vực Đông Nam Bộ và Tây Nguyên, để tạo ra một sản phẩm mới, vừa giúp giải quyết vấn đề ứ đọng nông sản của nông dân, vừa đáp ứng một nhu cầu cấp thiết khác của xã hội: bao bì thân thiện với môi trường.

Với kiến thức chuyên môn về khoa học vật liệu và công nghệ nano, họ bắt đầu nghiên cứu cách tạo ra một loại túi bảo quản thực phẩm phân hủy sinh học, có hiệu quả bảo quản tốt hơn túi nhựa thông thường. Đây là một thách thức không nhỏ, nhưng Châu và Sơn, cùng với nhóm nghiên cứu của họ, đã không nản lòng.

Sau nhiều tháng nghiên cứu và thử nghiệm, họ đã tạo ra những chiếc túi biết thở (Breathable biobag) đầu tiên. Sản phẩm này sử dụng tinh bột sắn công nghiệp làm nguyên liệu chính, kết hợp với công nghệ nano để tạo ra các lỗ siêu nhỏ trên bề mặt túi, có khả năng đẩy khí ethylene và nhiệt ra ngoài, đồng thời ngăn chặn oxy từ môi trường xâm nhập vào, giúp rau quả, thịt cá, thực phẩm được bảo quản tốt hơn khỏi các loại virus và vi khuẩn.

Kết quả thử nghiệm ban đầu hết sức khả quan. Rau cải được bảo quản trong túi vẫn tươi sau 20-25 ngày, trong khi rau trong túi nhựa thông thường đã bị hỏng. Bí ngòi thậm chí còn giữ được độ tươi và chất lượng sau 34 ngày.

Bên cạnh đó, tất cả các sản phẩm đều được làm từ vật liệu có khả năng phân hủy sinh học trong vòng 6-24 tháng, tùy thuộc vào điều kiện môi trường - theo kết quả từ các thử nghiệm được đăng ký ở Trung tâm Kỹ thuật 3 (Quatest 3) thuộc Bộ KH&CN. Do bao bì của Galaxy Biotech chủ yếu được làm từ tinh bột nên điều kiện phân hủy tốt nhất là khi chôn lấp ở môi trường đất giàu vi khuẩn. Trong môi trường này, vi khuẩn sẽ tác động nhanh chóng, khiến bao bì phân rã dần và chuyển đổi thành biomass, nước và CO2. Ngược lại, trong môi trường không tồn tại vi khuẩn, quá trình phân hủy sẽ diễn ra chậm hơn hoặc không xảy ra.

Với sản phẩm đầu tiên trong tay, Galaxy Biotech chính thức ra đời vào năm 2020 và đến cuối năm 2021, mỗi tháng, công ty đã tiêu thụ hơn 300 kg bao bì1. Tổng doanh thu của ba tháng, từ tháng 10-12/2020, là 4.000 USD, hồ sơ của công ty cho biết2. Công nghệ mới của công ty cũng đang trong quá trình đăng ký bản quyền.

Một số sản phẩm nhựa phân hủy sinh học của Galaxy Biotech. Nguồn: Galaxy Biotech
Một số sản phẩm nhựa phân hủy sinh học của Galaxy Biotech. Nguồn: Galaxy Biotech

Lúc này, thách thức lớn nhất là làm thế nào để thuyết phục thị trường chấp nhận một sản phẩm mới. Đội ngũ Galaxy Biotech quyết định tập trung vào hai hướng: không ngừng cải tiến sản phẩm và tích cực tham gia các cuộc thi khởi nghiệp để quảng bá sản phẩm. Họ đã mở rộng danh mục sản phẩm bao gồm màng phủ nông nghiệp phân hủy sinh học, màng bọc thực phẩm sinh học, găng tay, ống hút sinh học, cốc nhựa sinh học, dao kéo và khay đựng thực phẩm.

Nỗ lực không ngừng đã mang lại thành quả khi Galaxy Biotech giành được nhiều giải thưởng uy tín như Top 5 Startup Viet 2020, Top 10 Startup Wheel 2020, giải ba tại Chung kết Quốc gia Climate Launchpad 2021, được chọn tham gia chương trình tăng tốc Circular Economy Accelerator của Circular Valley, và nằm trong top 4 cuộc thi Sáng tạo Giảm thiểu rác thải nhựa Eppic 2020 do UNDP tổ chức.

Đại diện Galaxy Biotech tại lễ trao giải cho các giải pháp chiến thắng trong cuộc thi Sáng tạo Giảm thiểu rác thải nhựa Eppic 2020 do UNDP tổ chức. Nguồn: FP UNDP in Vietnam
Đại diện Galaxy Biotech tại lễ trao giải cho các giải pháp chiến thắng trong cuộc thi Sáng tạo Giảm thiểu rác thải nhựa Eppic 2020 do UNDP tổ chức. Nguồn: FP UNDP in Vietnam

Mặc dù vậy, việc thâm nhập thị trường nội địa, với khách hàng mục tiêu là các công ty xuất khẩu rau quả và trái cây tươi Việt Nam, vẫn không hề dễ dàng. Điều này không xuất phát từ việc cạnh tranh với các công ty cung cấp cùng dòng sản phẩm bởi công nghệ của Galaxy Biotech có sự khác biệt, trong khi giá cả có phần tốt hơn, theo phân tích của công ty2. Thay vào đó, thách thức lớn nhất, như chị Đỗ Diễm Châu, CEO của công ty, cho biết nằm ở chỗ phải thuyết phục các doanh nghiệp trong nước chuyển đổi sang sử dụng bao bì sinh học. “Chi phí là rào cản lớn nhất,” chị Châu giải thích. “Giá thành sản phẩm của chúng tôi có thể cao hơn từ 20-30% so với sản phẩm nhựa truyền thống. Trong bối cảnh kinh tế khó khăn sau đại dịch COVID-19, nhiều doanh nghiệp không sẵn sàng chấp nhận mức giá này, dù họ hiểu được lợi ích lâu dài của sản phẩm thân thiện với môi trường.”

“Chúng tôi nhận thấy rằng việc chuyển đổi sang bao bì nhựa sinh học thường bắt nguồn từ xu hướng thị trường và mong muốn trở thành doanh nghiệp xanh, phát triển bền vững. Khi thế giới đang dần chuyển từ bao bì lâu phân hủy sang bao bì thân thiện với môi trường, các doanh nghiệp tiên phong trong xu hướng này thường tạo được thiện cảm với khách hàng,” chị Châu chia sẻ về cách Galaxy Biotech thuyết phục doanh nghiệp, một quá trình có thể kéo dài từ ba đến năm năm. “Chúng tôi luôn sẵn sàng giúp đỡ khi doanh nghiệp cần hiểu rõ hơn về bao bì sinh học và tình hình thị trường hiện tại.”

Trước thực tế đó, Galaxy Biotech đã điều chỉnh chiến lược của mình. Công ty đầu tư vào việc tự động hóa quy trình sản xuất, phát triển một dây chuyền tại Long An có công suất hơn 100 tấn/tháng cho phép sản xuất với số lượng lớn và giảm chi phí. Họ cũng tập trung vào việc tối ưu hóa công thức sản xuất để giảm chi phí nguyên liệu mà vẫn đảm bảo chất lượng sản phẩm. Mặc dù dây chuyền của họ chưa chạy hết công suất nhưng sản phẩm của họ đã được chứng nhận bởi nhiều tổ chức uy tín như Eurofins, Quatest 3, TUV Austria và USDA, mở ra cho họ cơ hội xuất khẩu sang các thị trường khắt khe như châu Âu và Mỹ.

Đến năm 2023, Galaxy Biotech đã bắt đầu gặt hái được thành công. Sản phẩm của họ đã được sử dụng bởi nhiều doanh nghiệp trong nước và quốc tế, đặc biệt là trong lĩnh vực thực phẩm và nông nghiệp. Các khách hàng của họ bao gồm Minh Trang Packaging, Urban Tiller, Dalat Foodie và Tra Hoa Flowery.

Một dấu mốc quan trọng trong hành trình phát triển của Galaxy Biotech là việc họ hướng đến thị trường Nhật Bản, nơi nhu cầu về sản phẩm thân thiện với môi trường cao hơn, và người tiêu dùng sẵn sàng chi nhiều hơn cho các sản phẩm này3, cho phép công ty duy trì biên lợi nhuận tốt hơn. Nhưng mặt khác, người tiêu dùng Nhật Bản cũng ưu tiên sản phẩm trong nước hơn vì lý do an toàn, chất lượng và độ tin cậy4. Bởi vậy, để thâm nhập thị trường Nhật Bản, Galaxy Biotech đã phải nỗ lực rất nhiều trong việc nâng cao chất lượng sản phẩm, đảm bảo tính ổn định và độ bền của vật liệu, đồng thời tối ưu hóa quy trình sản xuất để đảm bảo tính nhất quán của sản phẩm. Nỗ lực của họ đã được đền đáp khi các sản phẩm của Galaxy Biotech được một số doanh nghiệp Nhật Bản chấp nhận, tạo đà cho họ mở rộng ra các thị trường khác trên thế giới.

Dù gặt hái khá nhiều thành công, đội ngũ Galaxy Biotech không hề tự mãn. Họ hiểu rằng cuộc cách mạng bao bì thân thiện với môi trường mới chỉ bắt đầu, nhất là khi họ nuôi tham vọng trở thành doanh nghiệp dẫn đầu trong ngành công nghiệp bao bì sinh học, không chỉ ở Việt Nam. Hướng tới mục tiêu này, Galaxy Biotech tiếp tục đầu tư mạnh cho nghiên cứu và phát triển, tập trung vào nghiên cứu sản phẩm mới và truyền thông hiệu quả về các sản phẩm hiện có. Bộ phận nghiên cứu và phát triển đang chiếm tới 60% nhân sự của Galaxy Biotech, phản ánh cam kết mạnh mẽ của công ty đối với đổi mới và sáng tạo. Công ty cũng đang trong quá trình gọi vốn để phát triển lên một tầm vóc mới. Họ từng có kế hoạch huy động 250.000 USD vốn cho việc mở rộng nhà xưởng, cải tiến và phát triển sản phẩm, hoạt động bán hàng và quảng cáo, và hoạt động vận hành vào năm 20212.

Từ một ý tưởng đơn giản về túi bảo quản thực phẩm, Galaxy Biotech đã xây dựng được một doanh nghiệp góp phần thay đổi cách chúng ta nhìn nhận và sử dụng bao bì. Hơn thế nữa, họ đã chứng minh rằng doanh nghiệp khởi nghiệp Việt Nam có thể tạo ra sản phẩm để tham gia giải quyết các vấn đề môi trường cấp bách của thế giới. Trong tương lai, khi chúng ta mua một sản phẩm được đóng gói trong bao bì phân hủy sinh học, chúng ta sẽ nhớ rằng nó có thể đã bắt đầu từ ước mơ của những nhà nghiên cứu trẻ dám nghĩ và dám làm.


[4] Takuro Uehara et al, Consumer preferences and understanding of bio-based and biodegradable plastics, Journal of Cleaner Production (2023). DOI: 10.1016/j.jclepro.2023.137979