Trong buổi điều trần về ngân sách 2025 trước Quốc hội Mỹ, Tổng thống Joe Biden đã đề xuất một khoản tài trợ cho khoa học chỉ lớn hơn 1% so với mức đầu tư cho nghiên cứu trong năm tài chính 2023. Điều đó đồng nghĩa với việc một số dự án đang được các nhà khoa học xây dựng sẽ phải điều chỉnh hoặc loại bỏ.
Ngày 11/3/2024, Tổng thống Joe Biden đã đề xuất một khoản kinh phí trị giá 7,3 nghìn tỉ USD, bao gồm những khoản chi tiêu cho các ưu tiên trong khoa học của ông. Nhưng trong một bối cảnh ngân sách khó thay đổi thì việc nằm trong danh sách ưu tiên của Nhà Trắng – vốn trải rộng từ việc thúc đẩy đạo đức AI đến việc tìm ra những phương thức điều trị ung thư – có thể không đồng nghĩa với việc nhận thêm nhiều kinh phí đầu tư của chính phủ hơn. Đó là thực tại đầy khó khăn mà các nhà khoa học Mỹ phải đối mặt.
Với phần ngân sách của Mỹ dành cho nghiên cứu trong nước về cơ bản bị giới hạn trong thỏa thuận ngân sách trước đó với Đảng Cộng hòa, đề xuất 201 tỉ USD của ông Biden đầu tư cho nghiên cứu chỉ lớn hơn 1% so với mức đầu tư cho nghiên cứu trong năm tài chính đã kết thúc vào tháng 9/2023. Và nó còn xa với những gì mà các cơ quan khoa học lớn của chính phủ được hứa hẹn trong Đạo luật Chip và Khoa học, được thông qua vào năm 2022 với mục tiêu vực dậy nền công nghiệp bán dẫn Mỹ.
Việc đảo ngược những cam kết của Đạo luật Chip và Khoa học thật đáng thất vọng, Joanne Carney, người phụ trách vấn đề hợp tác với chính phủ ở AAAS, nhận xét. “Hành động này đã gửi đi một tín hiệu đến các quốc gia cạnh tranh là chúng ta không coi cam kết là quan trọng”, bà nói.
Dưới đây là những con số đề xuất về ngân sách của Nhà trắng cho năm tài chính 2025 với một số cơ quan chính liên quan đến khoa học.
Viện Sức khỏe quốc gia (NIH)
Ngân sách của NIH, cơ quan tài trợ lớn nhất của chính phủ cho nghiên cứu y sinh, sẽ là 48,7 tỉ USD, nghĩa là tăng xấp xỉ 2% (tương đương 909 triệu USD) so với ngân sách năm 2023. Nhưng Cơ quan quản lý các dự án nghiên cứu tiên tiến về sức khỏe (ARPA-H) của NIH - tổ chức được thành lập vào năm 2022 để tài trợ cho những nghiên cứu y sinh tiềm năng tạo ra đột phá, đem lại lợi nhuận nhưng cũng có nguy cơ thất bại cao, một trong số những ưu tiên trước đây của ông Biden - có thể giữ mức tương tự so với năm 2023 là 1,5 tỉ USD.
Viện Nghiên cứu Ung thư Quốc gia sẽ nhận được 7,84 tỉ USD, tăng thêm 7% (tương đương 522 triệu USD) so với ngân sách được phân bổ vào năm 2023. Người ta có thể chờ đợi một con số gia tăng hấp dẫn hơn, lên tới 2 tỉ USD, nếu như Quốc hội tái thông qua các siêu dự án của Đạo luật Chữa trị thế kỷ 21 - luật được Quốc hội Mỹ ban hành vào tháng 12/2016, cho phép tài trợ 6,3 tỷ USD, chủ yếu dành cho NIH để nghiên cứu y học và phát triển thuốc.
Viện Nghiên cứu Sức khỏe tâm thần của NIH có thể nhận được 2,55 tỉ USD, tăng thêm 8,8% so với năm 2023, cho chẩn đoán, điều trị, và chăm sóc các bệnh liên quan đến tâm thần.
Các nghiên cứu về sức khỏe nữ giới cũng nhận được sự quan tâm đặc biệt khi trở thành một phần của Sáng kiến Nhà trắng về nghiên cứu sức khỏe nữ giới. Trong thông điệp Liên bang vào ngày 7/3/2024, ông Biden cho biết là ông sẽ đề nghị Quốc hội 12 tỉ USD dành cho những tài trợ mới về nghiên cứu sức khỏe phụ nữ. Tuy nhiên, tổng ngân sách đề xuất mới lại không nêu chi tiết về vấn đề này.
Quỹ Khoa học quốc gia (NSF)
NSF, vốn đóng một vai trò chính trong Đạo luật Chip và Khoa học, có thể sẽ nhận được 10,18 tỉ USD, tăng 3% so với ngân sách 9,88 tỉ USD nhận được trong năm 2023. Tuy nhiên NSF vẫn đang đau khổ sau thông tin ngân sách năm tài chính 2024 sẽ bị cắt giảm chưa từng có, ở mức 8%, khiến họ chỉ còn lại 9,06 tỉ USD. Và mức tăng cho Ban Công nghệ, Đổi mới sáng tạo và Hợp tác (TIP), nơi được kỳ vọng sẽ chuyển nghiên cứu cơ bản thành tăng trưởng kinh tế, sẽ chỉ đón nhận được mức đầu tư gia tăng 2%, tức là 900 triệu USD, một con số có thể khiến họ phải dừng một số chương trình mới.
Bộ Năng lượng (DOE)
Văn phòng Khoa học của DOE – một trong vài cơ quan nghiên cứu có ngân sách đầu tư tăng lên trong năm tài chính 2024, dẫu chỉ ở mức ít ỏi 1,7% , khi nhận được khoản đề xuất là 8, 6 tỉ USD, tăng 4,2%.
Đó là một cú thúc đẩy cho phép cơ quan đóng vai trò là trụ cột lớn của cỗ máy khoa học Mỹ, giữ được vô số dự án đang được lên kế hoạch xây dựng. Tuy nhiên điều này không thể giữ được một số dự án mới bị trì hoãn – đó là những dự án được hy vọng sẽ khởi động với dòng tiền được hứa hẹn từ Đạo luật Chip và Khoa học.
Khoa học của NASA
Ngân sách dành cho các sáng kiến khoa học của NASA có thể sẽ ở con số 7,6 tỉ USD, tăng lên 3% so với mức năm 2024 mà Quốc hội mới thông qua. Tuy nhiên phải nhớ là con số này vẫn còn thấp hơn so với mức năm 2023 là 7,8 tỉ USD. Do vậy, NASA có thể phải loại bỏ nhiệm vụ Chòm sao động lực học địa không gian (Geospace Dynamics Constellation), nghiên cứu bầu khí quyển tầng cao mà Quốc hội đồng ý cho NASA khởi động vào năm 2024.
Trong khi ngân sách đề xuất 2,38 tỉ USD cho chương trình nghiên cứu Trái đất của NASA, gia tăng khoảng 200 triệu USD so với năm 2024, NASA lên kế hoạch tái định hình các kế hoạch dành cho Hệ Quan sát khí quyển, một tập hợp các vệ tinh có thể giám sát sự thay đổi của các đám mất và phản xạ của các hạt trong khí quyển bằng radar và cảm biến laser. NASA đã đề xuất giữ lại cam kết quốc tế tới Nhật và Ý, đồng thời đem lại “các cơ hội cạnh tranh cho ngành công nghiệp tham gia chương trình”.
Nghiên cứu nông nghiệp
Các cơ quan nghiên cứu của Bộ Nông nghiệp thấy ngân sách năm 2025 gia tăng 1,5% so với ngân sách năm 2024. Chính quyền Biden đã từng đề xuất một khoảng gia tăng nhỏ, 4,7%, cho Việ nghiên cứu Thực phẩm và nông nghiệp Quốc gia (NIFA), với tổng ngân sách 1,7 tỉ USD.
Chương trình tài trợ cho nghiên cứu của NIFA là Sáng kiến nghiên cứu Nông nghiệp và thực phẩm (AFRI) có thể sẽ nhận được 475 triệu USD, tăng thêm tới 6,7%. Đó là khoản dành cho các ưu tiên tài trợ, bao gồm nông nghiệp thông minh, ứng phó biến đổi khí hậu. Đáng buồn là trong năm 2024, cả NIFA và AFRI đều bị cắt giảm ngân sách so với năm trước.
Nguồn: Science, Nature