Để có được quả xoài Yên Châu thơm ngon, mang mùi vị đặc trưng và nhất là có hình thái đẹp thì khâu chọn giống cũng như trồng và chăm sóc cây là rất quan trọng.
Công đoạn tạo giống và gieo trồng
Để trồng xoài, cần lựa chọn đất có thành phần cơ giới thịt pha cát; thịt pha sét và cát, có độ dốc < 20 độ, độ cao 250 – 450m.
Thiết kế theo kiểu vườn, mỗi vườn rộng khoảng từ 1 đến 2 ha, chia lô hay thực hiện theo ruộng bậc thang tuỳ theo độ dốc của vườn. Nếu độ dốc dưới 10o thì phân lô theo hàng và luống, nếu độ dốc trên 10o thì thực hiện theo ruộng bậc thang hay hố vảy cá để đảm bảo việc giữ nước và chống xói mòn trong đất.
Chăm sóc xoài. Ảnh: Baosonla.
Hố trồng xoài được sắp đặt thẳng hàng, hay kiểu nanh cá sấu (so le) tùy thuộc vào độ dốc của vườn. Nếu đất tốt và tơi xốp đào hố theo kích cỡ 80 cm X 80 cm x 80cm, đất đá và đất cằn có thể đào sâu và rộng lmx lmx lm. Khi đào phải đổ đất mặt sang một bên để sau đó trộn với phân và lấp hố.
Giống xoài phải là giống xoài tròn, cây khỏe mạnh.
Trước đây, người dân vẫn trồng xoài truyền thống là ăn quả rồi lấy hạt trồng xuống đất và cây sẽ mọc lên, chỉ sau 3 đến 4 năm là cây cho quả. Đến nay, cây xoài được người dân Yên Châu ghép hoặc tự nhân giống bằng hạt trong vườn nhà bằng cách lựa chọn từ các cây khỏe mạnh, có năng suất cao và chất lượng tốt.
Nên trồng đầu mùa mưa (tháng 5-7 dương lịch). Với cây ghép nên ghép trước 4-6 tháng. Vùng cao thoát nước tốt có thể đào hố rộng và sâu 60cm trộn thêm phân hữu cơ trước khi trồng. Ngoài phân hữu cơ nên bón lót thêm 200-300g phân 16-16-8 trên mỗi hốc ở dưới và xung quanh bầu cây.
Tùy độ màu mỡ của đất và dạng cây, đặc thù của vùng Yên Châu thuộc vùng đất cao nên có thể trồng thưa vì tuổi thọ lâu, cây cho tán lớn. Nhìn chung, xoài trồng được khuyến cáo trồng với khoảng cách 9-15m.
Sau khi đào hố, dùng phân chuồng hoai 40-50 kg/hố, 0,5-1 kg supelân trộn đều với lớp đất mặt (khi đào hố đã để riêng). Trả lại lớp đất phía dưới xuống hố, tiếp đó lấp phân và đất đã trộn xuống hố, dùng cuốc phá thành hố. Sau 10-15 ngày dùng 0,1 kg thuốc sâu bột Basudin 10H rắc đều trên mặt hố, dùng cuốc đảo trộn đều khoảng 15-20 ngày sau là trồng được.
Công đoạn chăm sóc cây xoài
Đối với người dân Yên Châu, việc sử dụng phân bón hóa học cho xoài không phải là thực hành truyền thống, tuy nhiên, cùng với sự phát triển của khoa học kỹ thuật, việc bón phân cho xoài cũng đã được người dân áp dụng nhằm nâng cao năng suất và chất lượng của xoài.
Dựa vào thời kỳ sinh trưởng của cây và giai đoạn phát triển của cây hàng năm để có những loại phân và liều lượng phù hợp. Đồng thời áp dụng triệt để biện pháp quản lý dịch hại tổng hợp (IPM) trên diện tích trổng xoài, phát hiện các đối tượng sâu, bệnh hại, áp dụng các biện pháp phòng trừ thích hợp.
Trồng cây che bóng hợp lý, loại bỏ cây ký chủ của các loài sâu bệnh hại xoài, kết hợp các biện pháp phòng trừ thủ công như diệt ổ trứng sâu, bắt sâu bẫy bướm vào các thời điểm thích hợp, dùng chất dẫn dụ; bảo vệ, nhân nuôi, phát triển thiên địch trong các vùng trồng xoài.
Hạn chế tối đa việc sử dụng thuốc hóa học để phòng trừ sâu bệnh cho xoài. Trường hợp cần thiết phải sử dụng thuốc hóa học phải tuân thủ nguyên tắc sử dụng 4 đúng: đúng chủng loại, đúng liều lượng, đúng cách và đúng lúc.