Đây là kết quả bước đầu của dự án “Xây dựng mô hình sản xuất rau, hoa ôn đới tăng thu nhập cho người dân khu vực Phia Đén, huyện Nguyên Bình, tỉnh Cao Bằng”.Dự án này thuộc chương trình Hỗ trợ ứng dụng, chuyển giao tiến bộ khoa học và công nghệ thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội nông thôn, miền núi, vùng dân tộc thiểu số (chương trình Nông thôn - Miền núi) giai đoạn 2016-2025.
Thay đổi tập quán sản xuất
Thống kê của huyện Nguyên Bình năm 2015 cho thấy, trước đây, bà con trong vùng chủ yếu trồng lúa và ngô phục vụ nhu cầu tại chỗ. Mặc dù điều kiện khí hậu, đất đai thuận lợi cho sự phát triển rau, hoa ôn đới nhưng diện tích các loại cây trồng này rất ít, đặc biệt là cây hoa. Bộ giống rau, hoa ôn đới khá phong phú nhưng còn thiếu một số loại cho hiệu quả kinh tế cao, được thị trường ưa chuộng như cà chua, xúplơ, lily, layơn, tuylíp...
Những năm trước, mỗi hộ dân chỉ trồng vài trăm cây xúplơ một vụ để ăn, nuôi gia súc và bán lẻ. Nhạy bén hơn với nhu cầu thị trường, gần đây bà con đã mở rộng diện tích trồng các loại rau ôn đới như cải xanh, cải bao... nhưng do chưa biết áp dụng khoa học kỹ thuật nên năng suất, sản lượng còn thấp.
Khu vực Phia Đén - Phia Oắc là vùng nông thôn, miền núi cao, dân cư chủ yếu là đồng bào dân tộc thiểu số, canh tác chủ yếu dựa vào kinh nghiệm nên hiệu quả chưa cao. Việc bố trí mật độ trồng không khoa học, công tác bón phân, làm cỏ ít được quan tâm, bón không đúng quy trình nên không cung cấp đủ dinh dưỡng đúng thời điểm cây cần, thậm chí còn gây ngộ độc dinh dưỡng do bón không cân đối. Việc phòng trừ sâu bệnh hại cũng chưa được chú trọng, làm xuất hiện nhiều loài gây hại cho cây, giảm giá trị kinh tế.
Chính vì vậy, năm 2016, dự án xây dựng mô hình sản xuất rau, hoa ôn đới ở Phia Đén đã được phê duyệt. Dự án do Công ty TNHH xây dựng Miền Tây chủ trì, được thực hiện từ tháng 9/2016 đến tháng 5/2019.
Ông Hoàng Mạnh Ngọc - Công ty TNHH xây dựng Miền Tây - cho biết dự án đã trồng thí điểm và thu hoạch một vụ rau, hoa: “Mô hình đang được xây dựng và chuyển giao tiến bộ kỹ thuật cho người dân Phia Đén. Chúng tôi đang chuẩn bị triển khai đồng loạt trong dân theo đúng tiến độ”.
Công nghệ tưới và sản xuất an toàn
Ông Ngọc cho biết, dự án được thực hiện với sự hỗ trợ về ứng dụng công nghệ của Trung tâm Nghiên cứu cây trồng ôn đới miền núi phía bắc Việt Nam - Đại học Nông - Lâm Thái Nguyên. Trung tâm đã xác định được công nghệ trồng các loài rau như bắp cải, xúplơ, đậu Hà Lan... và các loài hoa như lily, layơn, tuylíp... Các cán bộ kỹ thuật hướng dẫn bà con sử dụng công nghệ tưới nhỏ giọt và tưới phun mưa. Hệ thống tưới đã được đầu tư lắp đặt, giúp giảm đến 30-60% lượng nước so với cách tưới truyền thống.
Các giống rau được áp dụng công nghệ tưới phun mưa và các tiêu chí về an toàn thực phẩm (với các biện pháp đảm bảo không ô nhiễm hóa chất, ô nhiễm vật lý hay vi khuẩn khi thu hoạch), về môi trường làm việc (phù hợp với sức lao động của nông dân), về nguồn gốc sản phẩm (đảm bảo từ khâu sản xuất đến tiêu thụ).
Bà con được hỗ trợ và hướng dẫn từ cách chọn đất, nguồn nước tưới, giống, phân bón, cách phòng trừ sâu bệnh đến thời gian thu hoạch...Dự án được triển khai trên 8ha
mô hình rau an toàn theo tiêu chuẩn VietGAP và 2ha mô hình hoa chất lượng cao.
Thạc sỹ Hoàng Giang - Giám đốc Sở KH&CN Cao Bằng - tin tưởng, dự án thành công sẽ tạo cơ hội cho bà con Phia Đén tiếp cận những tiến bộ KH&CN mới, có thêm việc làm, tăng thu nhập.
Ông Ngọc cho biết, với kết quả từ dự án, Công ty TNHH xây dựng Miền Tây sẽ tiếp tục phát triển sản xuất rau, hoa ôn đới chất lượng cao thông qua việc liên kết với nông dân trên quy mô 10-20ha rau, 5-10ha hoa. Doanh nghiệp sẽ cấp giống, tập huấn kỹ thuật cho người dân và cam kết bao tiêu sản phẩm, giúp họ yên tâm phát triển sản xuất những cây trồng thế mạnh này. Với những người không làm rau trên đất của mình do đã phát triển cây trồng khác, doanh nghiệp sẽ thuê họ làm rau, hoa ôn đới tại địa phương.