Sự đặc trưng về địa hình cùng với sự phong phú đa dạng của những con suối là một trong những nguyên nhân giúp xoài Yên Châu có chất lượng thơm ngon và khác hẳn những giống xoài trồng ở nơi khác.
Địa hình chia cắt mạnh tạo cho Yên Châu có một hệ thống suối, ao hồ khá phong phú với các hệ thống suối chính, bao gồm các hệ thống suối như: Hệ thống suối Vạt; Hệ thống suối Sập; Hệ thống suối Nậm Pàn; Hệ thống suối Mơ Tươi, Tô Buông và Hệ thống suối Luông,... Đây là nguồn nước chính cung cấp nước sinh hoạt và phục vụ sản xuất cho các xã trong huyện.
Hệ thống suối Vạt: Bắt nguồn từ dãy núi Khau Cạn xã Chiềng Đông và các nhánh suối khác nhập vào.
Chất lượng của xoài Yên Châu phụ thuộc khá nhiều vào yếu tố sông ngòi thủy văn. Ảnh: Phunuvietnam.
Hệ thống suối Sập: Chảy từ Mộc Châu về, đây là hệ thống suối nước quanh năm không bị cạn kiệt, do có nhiều con suối nhỏ bổ xung. Nguồn nước của hệ thống suối này khá lớn, vừa cung cấp cho sinh hoạt vừa cho phát triển nuôi trồng thủy sản và cho sản xuất nông nghiệp.
Hệ thống suối Nậm Pàn: Chảy theo hướng Tây Bắc từ Phiêng Khoài đến Yên Sơn, được bổ sung bởi các nhánh suối nhỏ của xã Chiềng On. Đây là nguồn nước chính cung cấp nước sinh hoạt và phục vụ sản xuất cho 3 xã vùng cao Phiêng Khoài, Yên Sơn và Chiềng On.
Hệ thống suối Mơ Tươi, Tô Buông: Chảy theo hướng Bắc đổ về suối Sập, đây là nguồn nước chính cung cấp nước sinh hoạt và phục vụ sản xuất cho 2 xã vùng cao Chiềng Tương và Lóng Phiêng.
Hệ thống suối Luông: Chảy theo hướng Đông đổ về giáp đất Mộc Châu rồi chảy vào hang ngầm, đây là nguồn nước chính cung cấp nước sinh hoạt và phục vụ sản xuất cho xã vùng cao Mường Lựm.
Sự đặc trưng về địa hình cùng với sự phong phú đa dạng của những con suối là lợi thế của huyện Yên Châu nói chung và vùng trồng xoài nói riêng. Đặc biệt nhiều con suối lớn nước chảy quanh năm mang lại không nhỏ hàm lượng phù sa màu mỡ cho đất đai, đồng thời cung cấp nước tưới cho cây trồng trong sản xuất nông nghiệp. Đây cũng là một trong những nguyên nhân quan trọng tạo nên sự khác biệt làm cho chất lượng quả xoài Yên Châu trở nên thơm ngon.
Phương Thảo - Hương Trang (Cục Sở hữu trí tuệ)