Một chế độ khí hậu bán khô hạn đặc thù, được mệnh danh là miền Viễn Tây của Việt Nam đã giúp Ninh Thuận trở thành vùng trồng nho lớn nhất trong cả nước. Đồng thời, nho được trồng ở nơi đây cũng cho chất lượng và sản lượng rất cao.
Ninh Thuận có khí hậu nhiệt đới gió mùa điển hình với đặc trưng khô nóng, gió nhiều, bốc hơi mạnh. Chính vì vậy thời tiết Ninh Thuận phân hóa thành 2 mùa rõ rệt gồm mùa mưa và mùa khô. Trong đó, mùa mưa bắt đầu từ tháng 9 đến tháng 11, mùa khô từ tháng 12 đến tháng 9 năm sau.
Ninh Thuận được bao bọc bởi ba mặt núi và một mặt biển, phía Tây là vùng núi cao giáp Đà Lạt, phía Bắc và phía Nam có hai dãy núi chạy ra biển đã tạo nên một vùng có kiểu khí hậu đặc trưng là bán khô hạn. Vì vậy, lượng mưa ở đây thấp nhất cả nước, lượng mưa trung bình hàng năm dao động khoảng từ 600 - 700 mm tăng dần ở vùng núi.
Nếu so sánh với yêu cầu về lượng mưa của cây nho, có thể thấy rằng lượng mưa tại vùng đồng bằng ven biển rất thích hợp cho sự sinh trưởng và phát triển của cây nho. Trong năm, những tháng có lượng mưa lớn rất ít chủ yếu tập trung ở tháng Chín đến tháng Mười một, các tháng còn lại lượng mưa rất thấp và số ngày mưa cũng rất ít tạo điều kiện tốt cho nho sinh trưởng và phát triển.
Vườn nho Ninh Thuận. Ảnh: Baoninhthuan.
Lượng mưa trong các tháng phân bổ tương đối phù hợp theo các giai đoạn và thời kỳ sinh trưởng của cây. Tuy nhiên, trong một số năm lượng mưa phân bổ không đều và khắc nghiệt, lại rơi vào các thời kỳ sinh trưởng quan trọng của cây nho (năm 2009), làm cho cây nho rụng hoa và quả, thường là nguyên nhân chính gây mất mùa.
Nhiệt độ trung bình năm tại Ninh Thuận vào khoảng 27 độ C, và có xu hướng giảm dần từ Đông sang Tây. Nhiệt độ trung bình tháng cao nhất là 35.7 độ C tập trung ở các tháng Năm đến tháng Bảy, có khi lên tới 40 độ C, tháng thấp nhất là 21.6 độ C. Tổng tích ôn là 9.807 độ C.
So sánh với các yêu cầu sinh thái, có thể thấy rằng không có tháng nào trong năm có nhiệt độ trung bình lớn hơn 40 độ C hoặc nhỏ hơn 15 độ C, chứng tỏ yếu tố nhiệt độ tại các vùng này thích hợp cao đối với cây nho. Khi đối chiếu với các tiêu chuẩn nhiệt độ trung bình, tối cao, tối thấp và diễn biến nhiệt độ các tháng đều thích hợp với cây nho, đặc biệt tại các thời kỳ sinh trưởng của cây nho như: ra hoa, đậu quả và khi trái chín.
Ẩm độ không khí trung bình trong năm 70 - 77% cũng là một trong những điều kiện thuận lợi cho nho ra hoa kết trái đồng thời tăng sức đề kháng chống chịu được sâu bệnh cao, yếu tố này góp phần làm tăng sự khác biệt về chất lượng nho.
Lượng bốc hơi lớn, tổng lượng bốc hơi trung bình năm trong khoảng 1.700 - 1.800 mm/năm. Giá trị cực đại của lượng bốc hơi là vào tháng Một đến tháng Ba, cực tiểu vào tháng Chín và tháng Mười. Theo các kết quả nghiên cứu thì lượng bốc hơi phụ thuộc rất nhiều vào độ cao, địa hình, nơi có địa hình thấp, bằng phẳng sẽ có lượng bốc hơi cao hơn so với nơi có địa hình cao, không bằng phẳng.
Lượng bốc hơi phân bố giữa các vùng trong tỉnh có xu hướng trái ngược với phân bố lượng mưa và độ ẩm. Lượng bốc hơi giảm dần từ Bắc xuống Nam và từ Đông sang Tây. Lượng bốc hơi trung bình trong mùa khô từ 4.6 đến 6.4 mm/ngày, còn trong mùa mưa khoảng 2.5 đến 5.1 mm/ngày.
Ninh Thuận hàng năm có 2 mùa gió chính: gió mùa Đông Bắc từ tháng Mười Hai đến tháng Năm, gió mùa Tây Nam từ tháng Sáu đến tháng Mười Một. Vận tốc trung bình 1.7 - 2.9 m/s. vận tốc lớn nhất 35 m/s (tháng Hai). Do ảnh hưởng của địa hình, hướng gió bị biến đổi và không đồng nhất ở các vị trí tạo thành các vùng chịu ảnh hưởng gió khác nhau.
Tại vùng cao hầu hết chịu ảnh hưởng của gió Tây Bắc. Tại vùng thấp, mùa Đông là gió Đông Bắc và mùa Hè là gió Tây Nam, ngoài ra còn chịu ảnh hưởng của chế độ gió biển, loại gió có hướng đảo chiều hàng ngày. Chính do chịu ảnh hưởng của các loại gió này đã tạo ra vùng khí hậu bán khô hạn đặc trưng của vùng đồng bằng ven biển Ninh Thuận, là vùng trồng nho Ninh Thuận nổi tiếng của Việt Nam.
Nằm ở vĩ độ thấp, có thời gian chiếu sáng dài. Bình quân số giờ nắng trong năm dao động trong khoảng từ 2.800 - 2.900 giờ/năm. Tháng có số giờ nắng ít nhất từ tháng Tám đến tháng Một năm sau có tổng số giờ nắng là 240 giờ. Tháng có số giờ nắng cao nhất là từ tháng Ba đến tháng Bảy có số giờ nắng từ 280 - 310 giờ.
Như vậy, khu vực trồng nho nằm trên vùng đồng bằng khô cằn với một chế độ khí hậu bán khô hạn đặc thù, được mệnh danh là miền Viễn Tây của Việt Nam. Mang khí hậu đặc trưng bán khô hạn, lượng mưa thấp nhất cả nước nhưng phân bổ phù hợp theo các giai đoạn và thời kỳ sinh trưởng của cây nho. Nhiệt độ ở đây thích hợp cho sự phát triển sinh dưỡng và sinh trưởng sinh thực của cây nho (từ 18 đến 30oC). Ngoài ra, độ ẩm trung bình từ 70-77 % tạo điều kiện thuận lợi cho quá trình tích lũy nước và đường trong quả.