Phát hiện cá mập biển sâu phát sáng trong bóng tối

Phát quang sinh học - các sinh vật sống phát sáng thông qua phản ứng hóa học - là một hiện tượng phổ biến đối với các sinh vật biển nhưng đây là lần đầu tiên hiện tượng được ghi nhận và phân tích ở cá mập kitefin, cá mập blackbelly lanternshark và cá mập southern lanternshark.

Những con cá mập này được thu thập trong một cuộc khảo sát cá ở Chatham Rise ngoài khơi bờ biển phía đông của New Zealand vào tháng 1 năm 2020.

Cá mập kitefin, có thể phát triển đến 180cm, hiện là động vật có xương sống phát sáng lớn nhất được biết đến: các nhà nghiên cứu gọi đây là "cá mập phát sáng khổng lồ".

Các nhà nghiên cứu, từ Đại học Catholique de Louvain ở Bỉ và Viện Nghiên cứu Nước và Khí quyển Quốc gia ở New Zealand, cho biết những phát hiện này có tác động đối với sự hiểu biết của chúng ta về sự sống dưới đáy biển sâu; một trong những hệ sinh thái ít được nghiên cứu nhất trên hành tinh.

Tất cả các loài cá mập đều sống trong vùng được gọi là vùng trung sinh hay vùng “hoàng hôn” của đại dương, sâu từ 200 đến 1.000m, nơi mà ánh sáng mặt trời không chiếu đến. Nếu nhìn từ bên dưới, những con cá mập này sẽ là những bóng đen nổi bật trên nền sáng - bề mặt nước, dễ bị kẻ săn mồi phát hiện.

Các nhà nghiên cứu cho rằng ba loài cá mập nói trên có phần bụng dưới phát sáng có thể giúp chúng hòa vào nền sáng, ngụy trang khỏi bất kỳ mối đe dọa nào có thể tấn công từ bên dưới.

Trong trường hợp cá mập kitefin, tuy có ít hoặc không có kẻ thù săn mồi nhưng di chuyển khá chậm, có thể sử dụng phát quang sinh học để chiếu sáng đáy đại dương khi nó tìm kiếm thức ăn hoặc để ngụy trang khi tiếp cận con mồi.

Các nhà nghiên cứu đã viết trong một bài báo đăng trên tạp chí Frontiers in Marine Science: cần có những nghiên cứu sâu hơn để hiểu chính xác cách thức hoạt động của quá trình phát quang sinh học của loài - và những tác động có thể có đối với mối quan hệ săn mồi.

''Xem xét sự rộng lớn của biển sâu và sự xuất hiện của các sinh vật phát sáng trong khu vực này, ngày càng rõ ràng rằng việc tạo ra ánh sáng ở độ sâu phải đóng một vai trò quan trọng trong cấu trúc hệ sinh thái lớn nhất trên hành tinh của chúng ta," họ viết.

Tuy nhiên, Jérôme Mallefet, trưởng nhóm nghiên cứu từ Phòng thí nghiệm Sinh học Biển của Đại học Catholique de Louvain ở Bỉ, cho biết quy mô của các vùng lãnh thổ sinh sống của cá mập khiến cho loại hình nghiên cứu này trở nên rất khó khăn. Mallefet hy vọng sẽ sớm được trở lại biển để tiếp tục công việc và tìm kiếm nhiều loài phát sáng hơn.

https://www.theguardian.com/environment/2021/mar/02/giant-luminous-shark-researchers-discover-that-three-deep-sea-sharks-glow-in-the-dark