Khủng hoảng COVID Ấn Độ: Thách thức các nhà khoa học

Đại dịch khủng khiếp đang quét qua Ấn Độ, số ca mắc mới bùng nổ kể từ tháng ba, đạt mức kỷ lục hơn 300.000 ca một ngày, phá vỡ dấu mốc hồi tháng một.

Mới chỉ vài tháng trước đó, dữ liệu về kháng thể tại các siêu đô thị Delhi và Chennai khiến các nhà khoa học kết luận rằng thời kỳ tồi tệ nhất của đại dịch đã qua trên cả nước. Còn bây giờ họ phải cố gắng gỡ rối hàng loạt nguyên nhân đằng sau làn sóng khủng khiếp lần này: các biến thể đột biến siêu lây, sự gia tăng tương tác xã hội, tỷ lệ chủng ngừa thấp.

Chuyên gia bệnh phổi Zarir Udwadia tại Mumbai cho biết các đơn vị hồi sức tích cực đang trải qua cơn ác mộng, thiếu thốn đủ thứ, từ giường bệnh, trang thiết bị đến thuốc men.

Nhà virus học tại Đại học Ashoka nói rằng đợt bùng phát lần này có thể dự báo trước, nhưng cường độ của nó mạnh đáng kinh ngạc. Bởi các nghiên cứu kháng thể hồi tháng 12 và tháng một ước tính 50% dân số các siêu đô thị đã phơi nhiễm với virus, và khoảng 271 triệu người, tương đương 1/5 dân số Ân Độ đã mắc bệnh. Những con số trên từng khiến các nhà khoa học lạc quan rằng giai đoạn tiếp theo của đại dịch sẽ ít nghiêm trọng hơn. Nhưng mức độ khủng khiếp của đợt bùng phát mới nhất buộc họ phải suy nghĩ lại.

Nhà dịch tễ Ramanan Laxminarayan của Đại học Princeton cho biết, cách giải thích hợp lý là làn sóng đầu tiên chủ yếu đánh vào những người nghèo đô thị, nên các nghiên cứu về kháng thể có thể chưa lấy đủ tỉ lệ mẫu người nghèo đại diện cho toàn bộ số dân bị nhiễm bệnh. Lấy mẫu bệnh phẩm thiếu tính đại diện sẽ dẫn đến những nhận định sai lầm vì mức độ phơi nhiễm của các nhóm xã hội là không đồng đều.

Nhà virus học Gagandeep Kang tại Đại học Y khoa Công giáo, Vallore, đồng ý với lý giải trên. Bà nói nhóm người giàu có ở đô thị vốn tự cách ly trong làn sóng thứ nhất nên ít mắc Covid hơn, nay đã hòa nhập xã hội trở lại khiến virus có cơ hội lây nhiễm mới, gây ra làn sóng thứ hai.

Một nguyên nhân khác thúc đẩy quy mô và tốc độ của đợt bùng phát hiện nay là các biến thể mới của virus.

Dữ liệu giám sát cho thấy, biến thể dễ lây B1.1.7 xuất phát từ Anh đã chiếm ưu thế ở bang Punjab. Một biến thể mới có tên B.1.617 đang thống trị tại bang Maharashtra. Nó đồng thời mang hai đột biến tăng khả năng lây truyền và tăng khả năng trốn thoát hệ miễn dịch. Hiện nó đã được phát hiện tại 20 quốc gia. Các phòng thí nghiệm của Ấn Độ đang cố gắng nuôi cấy biến thể này để theo dõi tốc độ nhân bản của nó và đánh giá hiệu quả của vaccine.

Ấn Độ có thể đang rơi vào tình thế tương tự Brazil vào cuối năm ngoái: thành phố Manaus trải qua đợt tái bùng phát Covid nghiêm trọng do biến thể P.1 gây ra, bởi nó có thể trốn tránh miễn dịch kể cả khi người bệnh đã từng mắc virus corona mang biến thể trước đó.

Nhưng nhà virus học David Robertson tại Đại học Glasgow nói dữ liệu chưa đủ để đưa ra kết luận rõ ràng, vì tỷ lệ biến thể mới vẫn còn tương đối thấp so với số ca mắc hiện nay.

Các nhà khoa học cũng nhận định, biến thể mới nổi chỉ gây ra phần nhỏ các ca mắc mới của Ấn Độ, vì trình tự của chúng chưa phổ biến trong các bộ gene virus được giải mã.

Trong khi đó, sự buông lỏng quản lý các biện pháp hạn chế như giãn cách xã hội, cách ly xã hội mới là nguyên nhân lớn hơn. Đại dịch nổi lên khi mọi người hòa nhập trở lại vào xã hội, tự do di chuyển và du lịch.

Ấn Độ đã chủ quan, sau khi đạt đỉnh làn sóng dịch hồi tháng chín thậm chí có cả bài tường thuật trước công luận rằng Ấn Độ đã “chinh phục” Covid-19. Thế nên trong những tháng đầu năm 2021, người dân thỏa sức tụ tập trong nhà và ngoài trời trong các lễ mít tinh chính trị, các lễ hội tôn giáo cho đến đám cưới.

Chiến dịch tiêm chủng toàn quốc từ tháng một cũng góp phần khiến người dân có cảm giác chủ quan và giảm thực hành các biện pháp y tế công cộng để phòng tránh bệnh. Hơn 120 triệu liều Covishield, một phiên bản của vaccine AstraZeneca đã được tiêm cho người dân. Nhưng số đó chiếm chưa tới 1/10 dân số Ấn Độ, vì vậy chiến dịch tiêm chủng vẫn còn một chặng đường dài phía trước. Đặc biệt, Ấn Độ cần tăng cường vaccine ở các vùng bị ảnh hưởng nặng nề nhất.

Thậm chí, giờ đây chính khu vực tiêm chủng cũng có thể lây lan virus, vì khu vực chờ tiêm chủng cũng là khu vực người mắc Covid chờ khám.