Nhân kỷ niệm 30 năm ngày phóng kính thiên văn vũ trụ Hubble lên quỹ đạo Trái đất, NASA đã tổ chức một sự kiện mang tên "What did Hubble see on your birthday?" trên website của mình. Bất cứ ai nhập ngày tháng sinh của mình vào, sẽ hiện lên kết quả là tấm ảnh mà Hubble đã chụp vào ngày đó.

Từ buổi bình minh của loài người cho đến 400 năm trước, tất cả những gì chúng ta biết về vũ trụ đều thông qua các quan sát bằng mắt thường. Rồi một ngày vào năm 1610, Galileo quay kính viễn vọng của mình về phía mà trước nay mọi người vẫn gọi là ‘thiên đàng’, thế giới bỗng bừng tỉnh. Sao Thổ có vành đai. Sao Mộc có nhiều mặt trăng. Mảng tinh vân mờ ảo soi chiếu trên bầu trời kia hóa ra không phải là đám mây, mà là một tập hợp vô số vì sao, được gọi là Dải Ngân Hà. Chỉ trong vòng vài năm, quan niệm của chúng ta về thế giới tự nhiên đã thay đổi mãi mãi.

Trong những thế kỷ sau đó, kính viễn vọng đã phát triển về kích thước, độ tinh xảo và dĩ nhiên là cả tính năng. Tháng 4/1990, kính viễn vọng không gian Hubble – đặt theo tên nhà thiên văn học nổi tiếng người Mỹ Edwin Hubble (1889 – 1953) – chính thức được phóng lên quỹ đạo từ Trạm không quân mũi Canaveral, Hoa Kỳ. Hubble là kính viễn vọng quang học lớn đầu tiên được đặt trong không gian. Các nhà khoa học đã sử dụng Hubble để quan sát các vì sao và thiên hà xa nhất, cũng như các hành tinh khác trong hệ mặt trời của chúng ta. Đây được xem là bước tiến quan trọng nhất trong thiên văn học kể từ sau phát minh kính viễn vọng của Galileo.

Quỹ đạo của Hubble cách trái đất khoảng 610 km. Nó sở hữu hệ thống máy tính cùng gương thu ánh sáng có đường kính 2,4 m. Ảnh: Wikimedia.

“Từ những khám phá về vật chất tối cho đến nhiệm vụ xác định tuổi của vũ trụ, Hubble đã giúp trả lời một số câu hỏi thiên văn hấp dẫn nhất trong thời đại chúng ta, và tiết lộ những điều bí ẩn mà chúng ta chưa từng biết đến. Xuyên suốt lịch sử, vũ trụ trong mắt loài người chưa bao giờ hiện lên rõ ràng và tập trung đến thế, Hubble đã mở cánh cửa dẫn đến sự uy quyền và huyền bí của không gian” – NASA mô tả trên trang web của mình.

Trong suốt quãng thời gian hoạt động, Hubble cung cấp khoảng 5-10 GB dữ liệu mỗi ngày, bao gồm hình ảnh chi tiết của mọi loại tinh vân, đặc biệt là những tinh vân đang phát tán gần các thiên hà xoắn ốc; hình ảnh những thiên hà đang va chạm nhau và những thiên hà quasar;… Ngoài ra, chiếc kính viễn vọng này còn hoàn thành những nhiệm vụ quan trọng như cho biết vị trí chính xác những cơn bão bụi trên Sao Hỏa và chi tiết về bầu khí quyển của hành tinh này, cung cấp những chứng cứ đầu tiên về sự hiện diện của lỗ đen, xác định và tính toán sự giãn nở của vũ trụ…

"Các cột tạo hóa” (Pillars of Creation) là một trong những bức ảnh nổi tiếng nhất của Hubble. Đây chỉ là một phần nhỏ của tinh vân Đại bàng - cách trái đất 6.500 năm ánh sáng. Ảnh: NASA

Nhân kỷ niệm 30 năm ngày phóng kính thiên văn vũ trụ Hubble lên quỹ đạo Trái đất, NASA đã tổ chức một sự kiện mang tên What did Hubble see on your birthday? trên trang web của mình. Bất cứ ai nhập ngày tháng sinh của mình vào, sẽ hiện lên kết quả là tấm ảnh mà Hubble đã chụp vào ngày đó cùng những dòng giới thiệu thông tin.

“Hubble khám phá vũ trụ 24 giờ một ngày, 7 ngày một tuần. Điều đó có nghĩa là nó đã quan sát được một số kỳ quan vũ trụ hấp dẫn vào mỗi ngày trong năm, bao gồm cả ngày sinh nhật của bạn” – NASA viết. Và thông qua sự kiện kỷ niệm này, bất kỳ ai cũng có thể quan sát được những kỳ quan của vũ trụ, thông qua ‘con mắt’ của Hubble.

Nếu bạn sinh ngày 6/8, Hubble sẽ 'gửi' bạn bức ảnh "hàng xóm" gần nhất của dải Ngân Hà - thiên hà Andromeda, cách Trái đất 2,5 triệu năm ánh sáng. Ảnh: NASA

Vậy Hubble đã nhìn gì vào ngày sinh nhật của bạn? Để tìm hiểu, hãy nhập tháng và ngày vào đây!

Kính Thiên văn Không gian Hubble được phóng lên vũ trụ bởi tàu con thoi Discovery vào ngày 24/4/1990. Từ vị trí của kính trong không gian, nó có thể quan sát các thiên thể ở xa một cách rõ ràng vì không bị ảnh hưởng bởi bầu khí quyển dày đặc và ô nhiễm của Trái đất.

Sau 30 năm hoạt động, các nhà khoa học cho biết các trang thiết bị của Hubble vẫn hoạt động bình thường cho tới hết năm 2020. Theo kế hoạch, thiết bị kế nhiệm Hubble là Kính viễn vọng không gian James Webb sẽ chính thức được đưa lên quỹ đạo trong năm nay. James Webb có kích thước lớn hơn (đường kính gương gấp 3 lần Hubble), mạnh hơn và chi phí vận hành cũng tốn kém hơn.

NASA luôn muốn mang Hubble trở về để lưu giữ trong viện bảo tàng nhưng với kích thước của nó, các tên lửa hiện tại không thể mang nó an toàn về Trái đất. Tuy nhiên, giải pháp ở đây là dùng tên lửa để hướng Hubble thẳng xuống đại dương hoặc cứ để cho nó trôi nổi trong không gian thêm nhiều thế kỷ nữa. Đó vẫn là dự tính và NASA sẽ tiếp tục cân nhắc để đưa ra quyết định cuối cùng. Trong trường hợp xấu nhất, có thể Hubble bị để cho trọng lực đưa về và sẽ bị nghiền nát khi gặp bầu khí quyển vào năm 2037.


Nguồn: