Đây là một trong những nguyên nhân khiến cho công tác phòng chống tác hại thuốc lá gặp nhiều khó khăn.
Những năm qua, tỉ lệ hút thuốc ở Việt Nam đã có phần giảm, theo kết quả điều tra toàn cầu về sử dụng thuốc lá ở người trưởng thành (GATS 2015) do Tổng cục thống kê phối hợp với Tổ chức Y tế thế giới (WHO) và Trung tâm Kiểm soát bệnh tật Hoa kỳ công bố năm 2016.
Cụ thể, so với năm 2010, tỷ lệ hút thuốc trong nam giới ở Việt Nam có xu hướng giảm từ 47,4% xuống 45,3% (giảm khoảng 2%), tỷ lệ hút thuốc lá điếu của nam giới khu vực thành thị trong năm giảm 6,5%; đặc biệt tỷ lệ hút thuốc thụ động giảm rõ rệt như tại nơi làm việc giảm 13,3%, tại nhà giảm 13,2%, trên phương tiện giao thông công cộng giảm 15%, trong trường đại học, cao đẳng giảm 16,4%.
Tuy nhiên, hằng năm vẫn còn hơn 30 triệu người bị ảnh hưởng bởi khói thuốc, hút thuốc tự động. Thực tế cho thấy công tác phòng chống tác hại thuốc lá gặp nhiều khó khăn bởi thuốc lá là sản phẩm gây nghiện, giá thành một bao thuốc lá cũng như thuế thuốc lá ở Việt Nam còn thấp.
Theo số liệu của WHO, giá thuốc lá của Việt Nam rẻ nhất là 6.000 đồng/bao, phổ biến ở mức dưới 20.000 đồng/bao, nằm trong số 15 nước thấp nhất thế giới, trong khi đó thuế thuốc lá khi tính trên giá bán lẻ chỉ chiếm hơn 35%, thấp hơn hẳn mức trung bình thế giới là 56%, và đặc biệt thấp so với chuẩn của WHO khuyến cáo là 70%.
Để đạt mục tiêu của Chính phủ, giảm tỷ lệ mắc và tử vong do thuốc lá, Quỹ Phòng chống tác hại của thuốc lá, Bộ Y tế đã được ra hai phương án. Phương án 1: Từ năm 2020, bên cạnh biểu thuế theo tỷ lệ hiện hành, bổ sung thêm thuế tiêu thụ đặc biệt đối với thuốc lá ở mức 2.000 đồng một bao. Mức thuế này dự kiến giúp tỷ lệ hút thuốc ở nam giới có thể giảm 3%; giúp tránh được 300.000 ca tử vong sớm do thuốc lá; tăng doanh thu thuốc lá thêm 6.300 tỷ đồng một năm.
Phương án 2: Từ năm 2020, bên cạnh biểu thuế theo tỷ lệ hiện hành, bổ sung thêm thuế tiêu thụ đặc biệt với thuốc lá ở mức 5.000 đồng một bao. Theo đó tỷ lệ hút thuốc ở nam giới có thể giảm 6,3%; giúp tránh được 900.000 ca tử vong sớm; tăng doanh thu thêm 10.700 tỷ đồng một năm.