Dịch sốt xuất huyết đang hoành hành khiến nhiều người lo lắng khi cán bộ y tế chưa kịp đến phun thuốc diệt muỗi. Tuy nhiên, theo PTS-TS Nguyễn Huy Nga - nguyên Cục trưởng Cục Y tế dự phòng và Cục Quản lý môi trường, Bộ Y tế, việc phun hóa chất “khó đạt hiệu quả cao”.

Dưới đây là cuộc trao đổi giữa Khoa học và Phát triển và PGS-TS Nguyễn Huy Nga về việc phun thuốc diệt muỗi trong tình hình dịch sốt xuất huyết (SXH) diễn biến phức tạp:

-Dịch sốt xuất huyết đang ngày càng lan rộng ở Hà Nội với hơn 15.300 ca mắc trong cả nước. Phun hóa chất diệt muỗi là một trong nhiều phương pháp được áp dụng nhưng hiệu quả đem lại thì không thực sự cao. Vậy đâu là nguyên nhân, thưa ông?

Tôi đọc trên mạng thấy nhiều bạn lo lắng vì chưa thấy y tế dự phòng đến phun hoá chất diệt muỗi và coi đó như một “cây gậy thần” để ngăn chặn SXH, bảo vệ cho mình và gia đình. Bạn đã sai khi cứ trông chờ người ta đến phun và cho rằng như thế là ngăn được dịch sốt xuất huyết. Hiệu quả phun hoá chất trên thực tế phụ thuộc nhiều yếu tố và việc phun hóa chất cho cộng đồng trong khu vực thành phố khó đạt hiệu quả cao vì mấy lý do.

PGS-TS Nguyễn Huy Nga - nguyên Cục trưởng Cục Quản lý môi trường, nguyên Cục trưởng Cục Y tế dự phòng, Bộ Y tế. Ảnh: Sức khỏe và Đời sống.

Thứ nhất là vấn đề địa điểm phun. Dịch SXH giờ đã tràn lan mọi quận, mọi phường của thành phố, muỗi truyền bệnh cũng đã sinh sôi, phát triển rất mạnh thì phun ở đâu để đạt hiệu quả? Phun hóa chất tất cả các đường, các ngõ của thành phố thì không thể vì tốn kém lắm! Phun ở nhà người bệnh sốt cao ư? Nhưng cứ một người sốt lại có nhiều người nhiễm virus mà không có triệu chứng, biết họ sống ở đâu để xác định ổ dịch mà phun?

Thứ hai là thời gian phun. Phun hóa chất lúc nào thì hợp lý? Muỗi SXH hoạt động mạnh chủ yếu là đầu giờ sáng và cuối giờ chiều. Giờ đó người lớn đi làm, trẻ em đi học. Ai không đi học, đi làm thì đi ăn quà sáng ở vỉa hè, phun sao được? Buổi chiều tối, người lớn đi làm về, trẻ con đi học về tấp nập đầy đường. Vỉa hè lúc đó cũng là nơi tụ tập mọi người. Không thể phun vào bia và đồ nhậu của họ, mà đề nghị họ giải tán là cả một vấn đề lớn!

Nếu phun ban đêm thì muỗi đã “ trốn” vào nhà vì muỗi không thích lạnh, sợ gió và thích ở cùng con người trong nhà ấm cúng. Vả lại, khi phun xong, sương đêm buông xuống lại cuốn theo hoá chất xuống đất. Trong khi đó, phun diệt muỗi là phải phun sương để hoá chất bay lơ lửng trong không khí thì muỗi mới hít phải và bị tiêu diệt. Mưa to, nắng gắt cũng triệt tiêu hiệu quả diệt muỗi của hóa chất.


- Vậy theo ông, làm thế nào để việc phun hóa chất diệt muỗi đạt được hiệu quả cao nhất?

Phun hóa chất nếu có diệt được muỗi ngay hôm nay thì ngày mai, trứng lại nở ra muỗi mới, chẳng nhẽ lại đưa máy phun vòi rồng đến phun hằng ngày? Vì vậy, phải phun từ đầu mùa dịch, lúc còn ít muỗi, giống như dập đám cháy lúc ngọn lửa mới bén thì mới có hiệu quả cao.

Hơn nữa, việc phun tràn lan, không kiểm soát có thể giúp muỗi tạo kháng thể kháng hóa chất. Vì vậy, trước khi phun, phải thử độ nhạy cảm với hóa chất của muỗi tại khu vực phun. Có hai loại muỗi vằn truyền sốt xuất huyết thì phải thử cả hai. Nếu muỗi đã kháng với tất cả các loại hóa chất ta có thì thật gay go! Phun hóa chất nếu muỗi không chết thì càng kích thích nó sinh trưởng. Ta phải phun loại hóa chất diệt được muỗi với hiệu quả cao.

- Ông có lời khuyên nào cho các gia đình để vượt qua dịch sốt xuất huyết này một cách an toàn?

- Dịch sốt xuất huyết đã tràn lan như bây giờ, các gia đình hãy tự bảo vệ mình trước khi máy phun của ngành y tế đến phun hóa chất, bằng cách loại bỏ mọi nơi muỗi đẻ trứng và ẩn nấp, tự diệt muỗi trong nhà bằng mọi biện pháp như xịt hóa chất, đốt hương muỗi, diệt bằng vợt điện. Hiện nay trên thị trường có nhiều bình xịt muỗi mini giá khoảng 50.000-100.000 đồng, các gia đình có thể mua về tự xịt trong nhà trước khi đi làm rồi đóng kín cửa lại.

Ngoài ra, chú ý không để trẻ em bị muỗi đốt khi chơi ở nhà, ở trường. Khi trẻ ngủ ngày cũng phải mắc màn. Việc bôi kem chống muỗi, xua muỗi, mặc quần áo dài tay, dài ống cũng hạn chế đáng kể việc bị muỗi đốt. Tham gia tuyên truyền, vận động cộng đồng chung tay làm sạch môi trường và diệt muỗi là việc ai cũng nên làm.

Chúng ta cần nhớ rằng, không có bọ gậy thì không có muỗi, không có muỗi thì không có SXH.

- Xin cảm ơn ông!