Vaccine Covid của Novavax kém hiệu quả hơn ở Nam Phi

“Đây là kết quả ngoạn mục,” Clive Dix, chủ tịch Lực lượng Đặc nhiệm vaccine Vương quốc Anh, cho biết về kết quả từ cuộc thử nghiệm gồm hơn 15.000 người tham gia.

Nhưng kết quả tạm thời từ một thử nghiệm Novavax diễn ra riêng biệt ở Nam Phi thì khôngkhả quan như vậy. Trong số 4.160 người tham gia không nhiễm HIV, hiệu quả của vaccine là 60,1%; và giảm xuống còn 49,4% khi có thêm 240 người nhiễm HIV tham gia.

Chủng biến thể virus corona ở Nam Phi, được đặt tên là B.1.351 (và đôi khi được gọi là 501Y.V2), có ba đột biến trong một vùng quan trọng của protein gai của virus. Các nghiên cứu trong phòng thí nghiệm gần đây đã gợi ý rằng nhờ những đột biến này, virus có thể "né" các kháng thể được sử dụng trong vaccine. Nhưng kết quả thử nghiệm Novavax là bằng chứng thực tế đầu tiên.

“Hiệu quả của vaccine bị giảm xuống còn khoảng 50% - 60%,” nhà miễn dịch học John Moore ở Đại học Y Weill Cornell cho biết. “Nhưng không phải không hề có hiệu quả, và nếu trở lại thời điểm một năm trước, chúng ta sẽ rất hài lòng với một loại vaccine hiệu quả 50% - 60%,” Moore lưu ý.

Dù sao thì thử nghiệm ở Nam Phi vẫn có ý nghĩa toàn cầu. “Chủng biến thể Nam Phi là một vấn đề đáng quan tâm, và cần giảm sự lây lan toàn cầu của nó. Chủng biến thể này vào Mỹ càng thường xuyên thì càng có nhiều khả năng nhân rộng ra mọi nơi,” Moore nói. Biến thể Nam Phi mới đây đã xuất hiện ở hai người ở bang Nam Carolina không có tiền sử du lịch, cho thấy nó có thể đã lan rộng trong cộng đồng.

Vaccine Novavax sử dụng một công nghệ khác biệt với các vaccine Covid-19 khác. Novavax khai thác các tế bào côn trùng để tạo ra các bản sao của protein gai trên bề mặt của SARS-COV-2 (protein gai có nhiệm vụ giúp virus xâm nhập vào tế bào vật chủ); sau khi tiêm vaccine, hệ thống miễn dịch sẽ được làm quen với phiên bản "nhân tạo" của protein gai và có khả năng đề kháng khi virus thật xâm nhập. Sau các thử nghiệm, Novavax đã nộp đơn xin phê duyệt vaccine ở Vương quốc Anh. Họ cho biết có thể tạo ra 2 tỷ liều vaccine trong năm nay. Ở Mỹ, vaccine Novavax sẽ được chấp thuận nếu đạt kết quả tốt trong thử nghiệm đang tiến hành, dự kiến sẽ bao gồm 30.000 người ở Mỹ và Mexico (đến nay mới tuyển được 16.000 người tham gia).

Nhìn chung, các chuyên gia vaccine ca ngợi kết quả của cả hai thử nghiệm của Novavax. Novavax đã tạo ra “một thành tựu đáng kể", Luciana Borio - chuyên gia về vaccine và hiện là phó chủ tịch của In-Q-Tel - một công ty đầu tư công nghệ chuyên đầu tư vào an toàn sinh học và các công nghệ an ninh quốc gia khác.

So với một số vaccine khác, vaccine Novavax yêu cầu "dây chuyền lạnh ít nghiêm ngặt hơn nhiều", Andrew Ward, nhà sinh học cấu trúc tại Scripps Research, đồng tác giả bài báo mô tả cấu trúc của vaccine Novavax, lưu ý. Vaccine này chỉ cần làm lạnh ở 2 đến 8 độ C, giúp các nước đang phát triển có cơ sở hạ tầng y tế hạn chế dễ lưu trữ và sử dụng hơn.

Mặc dù hiệu quả ở Nam Phi thấp hơn nhiều so với mức 95% của vaccine mRNA của Moderna và Pfizer/BioNTech, các nhà khoa học Nam Phi nhận thấy vaccine Novavax vẫn có một mức độ hiệu quả nhất định đối với chủng biến thể. Lynn Morris, người đứng đầu Viện Quốc gia về Các bệnh Truyền nhiễm của Nam Phi, cho biết: "Mặc dù vaccine bị tác động bởi chủng biến thể, nhưng kết quả không tệ." Trong thử nghiệm ở Nam Phi có tổng cộng 44 ca nhiễm được ghi nhận từ tháng 9 năm ngoái đến giữa tháng 1 năm nay. Trong đó 15 ca nhiễm ở những người được tiêm vaccine và 29 ca nhiễm ở những người nhận giả dược. Hầu hết những người bị nhiễm nhiễm biến thể B.1.351.

Novavax cho biết họ đang phát triển một vaccine thế hệ mới có thể tấn công cả biến thể Nam Phi và những biến thể khác. Shabir Madhi, hiệu trưởng Trường Y thuộc Đại học Witwatersrand và người đứng đầu thử nghiệm Novavax ở Nam Phi, nói rằng phiên bản mới có thể sẽ hoàn thiện trong vòng vài tháng.

Các thử nghiệm Novavax ở Anh và Nam Phi không đủ lớn để đánh giá tác động của vaccine đối với tình trạng bệnh nặng. Tuy nhiên, tất cả các thử nghiệm vaccine Covid-19 cho đến nay - cho dù chúng có hiệu quả 50% hay 95% trong việc ngừa bệnh - đều có hiệu quả ít nhất 95% trong việc ngăn ngừa bệnh trở nặng.

Cho đến nay, Nam Phi chưa sử dụng bất kỳ loại vaccine Covid-19 nào. Hôm qua, quốc gia này đã phê duyệt sử dụng khẩn cấp vaccine do AstraZeneca-Oxford sản xuất. Họ có kế hoạch nhận 1,5 triệu liều đầu tiên vào ngày 1/2 để bắt đầu tiêm chủng cho các nhân viên y tế.