Tình trạng quá tải mạng xã hội và tính cách ái kỷ liên quan đến việc chia sẻ thông tin sai lệch

Một nghiên cứu của Đại học Công nghệ Nanyang NTU, Singapore, đã tìm thấy những người mệt mỏi quá tải bởi mạng xã hội có nhiều khả năng tin vào thông tin sai lệch và chia sẻ nó trực tuyến.

Sử dụng các giả thuyết về COVID-19 như những từ điển hình về thông tin sai lệch, nghiên cứu của NTU cũng phát hiện ra rằng những người yêu kỷ bị quá tải bởi mạng xã hội có nhiều khả năng chia sẻ thông tin sai lệch hơn .

Để đạt được kết quả này, nhóm nghiên cứu đã khảo sát 8.070 người ở Singapore, Mỹ, Malaysia, Trung Quốc, Thái Lan, Việt Nam, Indonesia và Philippines. Cụ thể, Việt Nam có 1.010 người đã tham gia trả lời bảng khảo sát.

Hiện nay, hàng triệu người đang phụ thuộc vào các phương tiện truyền thông xã hội để cập nhật tin tức, giải trí và sử dụng chúng như một phương thức liên lạc. Một số quốc gia đã khuyến khích người dân giảm sử dụng mạng xã hội để cải thiện sức khỏe thể chất và tinh thần, nhưng lại chưa có ghi chú về tác động bất lợi của việc sử dụng mạng xã hội để cập nhật thông tin .

PGS Saifuddin Ahmed thuộc Trường Thông tin và Truyền thông Wee Kim Wee thuộc NTU, người đứng đầu nghiên cứu, cho biết: "Việc quá tải thông tin sẽ khiến người dùng mạng xã hội mệt mỏi, cản trở khả năng phán đoán, nhận thức của họ. Khi ấy, người dùng sẽ rung và chật vật để đánh giá thông tin sai lệch mà họ đọc được, không kể thông tin đó liên quan đến chủ đề gì - chứ không chỉ gói gọn trong chủ đề COVID-19” .

Theo ông, một cách giải quyết khác về công việc vì sao người dùng thường xuyên mệt mỏi khi lướt mạng xã hội là cách các mạng thuật toán xã hội hoạt động - chúng ưu tiên nội dung gây tranh cãi, giật gân và có tính động kích . Việc tiếp xúc nhiều lần với những nội dung đó có thể tạo nên những cá nhân cho rằng nội dung đó là chính xác. “Qua nghiên cứu của mình, chúng tôi đã chỉ ra rằng các cá nhân có thể vô tình gợi ý phần phổ biến thông tin sai lệch do khả năng nhận thức và những 'góc' thu gọn trong tính cách như ái kỷ.”

PGS Saifuddin Ahmedđã hợp tác với nhà nghiên cứu sinh Muhammad Ehab Rasul (Đại học California, Davis) đã công bố những kết quả này trên tạp chí Scientific Reports .

Trước tiên, những người tham gia khảo sát được yêu cầu đánh giá về mức độ mệt mỏi khi dùng mạng xã hội bằng cách xếp hạng mức độ đồng ý của họ với năm nhận định liên quan, chẳng hạn như liệu họ có cảm thấy kiệt sức về mặt tinh thần hay quá mệt mỏi để thực hiện các hoạt động khác sau khi sử dụng mạng xã hội hay không.

Sau đó, những người tham gia được yêu cầu đánh giá độ chính xác của một loạt tuyên bố sai sự thật về COVID-19 - được trình bày mô phỏng theo các bài đăng trên mạng xã hội - và khả năng họ chia sẻ những tuyên bố này. Chẳng hạn, họ sẽ phải đánh giá bài đăng có nội dung: “Dừa giúp giảm các triệu chứng COVID-19” hoặc "Vaccine ngừa COVID-19 rất nguy hiểm và không hiệu quả đối với các biến thể omicron".

Nhóm nghiên cứu đánh giá khả năng nhận thức của người tham gia thông qua bài kiểm tra từ vựng gồm 10 mục liên quan đến các thước đo chung về trí thông minh và được sử dụng thường xuyên trong nghiên cứu khoa học như một cách để kiểm tra trí thông minh. Khả năng nhận thức quyết định năng lực phản biện, phê phán của một cá nhân khi phân tích thông tin.

Bên cạnh đó, các nhà khoa học cũng tiến hành đánh giá những đặc điểm hành vi cho thấy dấu hiệu ái kỷ thông qua bài kiểm tra tính cách. Tính cách ái kỷ được đặc trưng bởi mong muốn người khác chú ý, ngưỡng mộ và cảm thấy mình độc đáo - điều này có thể khiến người mang tính cách ái kỷ có xu hướng chia sẻ thông tin bất chấp nó đúng hay không.

Thông qua các phân tích thống kê, các nhà nghiên cứu phát hiện những người tham gia khảo sát từ tất cả tám quốc gia trải qua cảm giác mệt mỏi khi dùng mạng xã hội có nhiều khả năng tin vào thông tin sai lệch.

Tuy nhiên, hành vi chia sẻ thông tin sai lệch lại có chút khác biệt. Ở Singapore, việc một cá nhân mệt mỏi với mạng xã hội có chia sẻ thông tin sai lệch hay không phụ thuộc vào việc họ có cho rằng thông tin đó có chính xác hay không. Ở bảy quốc gia còn lại, những người cảm thấy mệt mỏi với mạng xã hội vẫn chia sẻ thông tin sai lệch dù chưa biết đúng sai.

Sau đó, các nhà nghiên cứu kiểm tra xem các đặc điểm nhận thức và ái kỷ ảnh hưởng như thế nào đến hành vi này. Họ phát hiện, ở cả tám nước, những cá nhân có xu hướng ái kỷ cao hơn có nhiều khả năng coi thông tin sai lệch là chính xác và chia sẻ nó trên mạng xã hội khi mệt mỏi.

“Họ chia sẻ thông tin sai lệch có thể vì họ khao khát được chú ý và trở thành tâm điểm của xã hội. Vì mệt mỏi nên họ cũng không áp dụng tư duy phản biện khi đọc các thông tin này”, trợ lý giáo sư Saifuddin giải thích. "Những thông tin này thường có tính giật gân và gây tranh cãi, làm dấy lên trong người xem những cảm xúc dữ dội."

Ông nói thêm rằng tình trạng mệt mỏi quá mức cũng có thể làm tăng tính bốc đồng ở những người ái kỷ có năng lực nhận thức thấp. Những người ái kỷ có nhu cầu thỏa mãn cái tôi của họ ngay lập tức, thay vì chờ đợi và trì hoãn để kiểm tra lại xem thông tin có đúng hay không. “Vì vậy, có khả năng là việc những người ái kỷ không đánh giá về tính đúng đắn của thông tin mà đã vội vã chia sẻ chúng còn là do bản tính bốc đồng của họ."

Việc phát hiện ra rằng những người có tính cách và đặc điểm nhận thức công thức dễ dàng truyền bá thông tin sai lệch hơn những người khác được các nhà quản lý thấy nên áp dụng những biện pháp can thiệp phù hợp với các nhóm công cụ có thể thay vì chỉ đề xuất các biện pháp chung cho mọi người.