Tế bào T mới là sát thủ của Omicron?

Khi nói đến khả năng miễn dịch chống lại SARS-CoV-2, kháng thể thường là tiêu điểm. Các nhà nghiên cứu thường dựa vào mức độ kháng thể - đặc biệt là kháng thể trung hòa có tác dụng ngăn chặn virus nhân lên - để xác định mức độ miễn dịch. Nồng độ kháng thể trung hòa giảm tương quan với tăng nguy cơ nhiễm bệnh có triệu chứng.

Nhưng các biến thể SARS-CoV-2 mới liên tục phát sinh đã cho thấy khả năng miễn dịch dựa trên kháng thể mong manh như thế nào. Các kháng thể trung hòa chỉ liên kết và vô hiệu hóa được một số vùng nhất định trên protein gai của SARS-CoV-2, cụ thể là các vùng được sử dụng để tạo thành vaccine. Nếu các vùng này đột biến và thay đổi, khả năng bảo vệ của kháng thể cũng mất dần.

Trong khi đó, theo Wendy Burgers và Catherine Riou, hai nhà miễn dịch học tại Đại học Cape Town ở Nam Phi, một nhánh khác của hệ thống miễn dịch - các tế bào miễn dịch chuyên biệt gọi là tế bào T - vẫn phát huy tác dụng.

Tế bào T thực hiện nhiều chức năng miễn dịch khác nhau, bao gồm hoạt động như các tế bào sát thủ, tiêu diệt các tế bào bị nhiễm virus, nhờ đó hạn chế virus nhân lên và làm giảm nguy cơ mắc bệnh nặng.

Tế bào T không có xu hướng giảm theo thời gian như các kháng thể. Và bởi vì tế bào T có thể nhận ra nhiều vị trí trên protein gai hơn so với kháng thể, chúng có khả năng nhận ra mầm bệnh ngay cả khi virus mang nhiều đột biến.

Phân tích các tế bào T lấy từ những người đã tiêm vaccine COVID-19 hoặc bị nhiễm một biến thể trước đây, các nghiên cứu phát hiện, tế bào T vẫn phản ứng khi tiếp xúc với Omicron. “Các phản ứng của tế bào T vẫn còn khá nguyên vẹn, đó là tin tốt," theo Corine Geurts van Kessel, nhà virus học lâm sàng tại Trung tâm Y tế Erasmus ở Rotterdam, Hà Lan. "Nhưng câu hỏi tiếp theo là: phản ứng này như thế nào trong thực tế?”

Trong thực tế, phản ứng của tế bào T tương quan với khả năng bảo vệ khỏi COVID-19 nặng trong các mô hình động vật và cả các nghiên cứu lâm sàng ở người. Dan Barouch, giám đốc Trung tâm Nghiên cứu virus và vaccine tại Trường Y Harvard ở Boston, Massachusetts cho rằng vaccine của Pfizer – BioNTech và Janssen có thể chống lại bệnh nặng khi nhiễm biến thể Omicron nhờ các tế bào T. “Cả hai loại vaccine này đều không làm tăng lượng kháng thể trung hòa chống lại Omicron. Theo quan điểm của tôi, dữ liệu về hiệu quả các vaccine này, như đang thấy ở Nam Phi, có thể do tế bào T," Barouch nói.

Vì các lý do trên, việc các nhà nghiên cứu chỉ tập trung vào kháng thể là thiếu sót, theo Harlan Robins, giám đốc khoa học và đồng sáng lập của Adaptive Biotechnologies, một công ty có trụ sở tại Seattle, Washington, chuyên phát triển các phương pháp nghiên cứu tế bào T. Tháng trước, Pfizer và BioNTech thông báo vaccine COVID-19 của họ không tạo được phản ứng kháng thể ở trẻ em từ 2 đến 5 tuổi, do đó không được phép sử dụng cho trẻ em dưới 5 tuổi ở Mỹ. “Họ thậm chí còn không xem xét phản ứng của tế bào T,” Robins lưu ý.

Các thử nghiệm vaccine quy mô ở người lớn trước đây cũng không thu thập đủ các mẫu cần thiết để phân tích xem liệu phản ứng của tế bào T có thể tương quan với hiệu quả của vaccine hay không.

Tế bào T sẽ được quan tâm hơn khi có nhiều biến thể mới, theo Geurts van Kessel, và thế giới bắt đầu chuyển trọng tâm từ số ca nhiễm sang mức độ nặng của bệnh. “Nếu quan tâm đến số ca nhiễm, kháng thể là phép đo quan trọng hơn, còn nếu quan tâm đến số ca bệnh nặng - như cách nên làm hiện nay - thì tế bào T trở nên quan trọng hơn nhiều," Geurts van Kessel nói.