Khi bị bóng đè, đầu óc dường như vẫn tỉnh táo nhưng các cơ nằm ở trạng thái nghỉ ngơi, khiến tay chân không thể cử động.
Nếu bạn có cảm giác như đang bị đè bởi một con quỷ hay một người nào đó khi đột ngột thức giấc vào nửa đêm và không thể cử động được chân tay, có nghĩa là bạn đang trải nghiệm hiện tượng bóng đè (incubus). Mặc dù đầu óc vẫn tỉnh táo, nhưng cơ thể bạn sẽ tạm thời bị tê liệt trong một khoảng thời gian ngắn, độ vài giây hoặc vài phút.
Jan Dirk Blom, giáo sư chuyên nghiên cứu về rối loạn tâm thần tại Đại học Leiden (Hà Lan) và các cộng sự đã xem xét 13 nghiên cứu của các nhà khoa học ở nhiều quốc gia như Canada, Mỹ, Trung Quốc, Nhật Bản, Italia, Mexico về hiện tượng bóng đè, tiến hành trên gần 1.800 người tình nguyện tham gia. Các nhà khoa học nhận thấy, khoảng hơn 1 trên 10 người (hay 11% tổng số người) đã từng trải nghiệm hiện tượng bóng đè ít nhất một lần trong đời. Kết quả nghiên cứu đã được công bố trên Frontiers in Psychiatry, hôm 24/11.
Đối với một số nhóm nhất định, tỷ lệ bắt gặp hiện tượng bóng đè ở họ thường cao hơn. Chẳng hạn, người rối loạn tâm thần, người tỵ nạn và đáng ngạc nghiên là bao gồm cả sinh viên - những người có tỷ lệ trải nghiệm bóng đè rất cao, lên tới 41%. Phân tích cũng cho thấy, người hay nằm sấp khi ngủ, người uống nhiều rượu và giấc ngủ thất thường cũng hay bị bóng đè, Blom cho biết.
Theo nhóm nghiên cứu, hiện tượng bóng đè có liên hệ mật thiết với giai đoạn ngủ chuyển động mắt nhanh (REM). Khi đó, một phần của não bộ thức giấc, hoàn toàn tỉnh táo và nhận thức được mọi thứ xung quanh, trong khi một phần khác, thuộc trung khu chỉ huy hệ thần kinh vận động lại vẫn đang ngủ, khiến cơ thể tê liệt.
Trải nghiệm bóng đè thường rất khủng khiếp và đáng sợ giống như gặp ác mộng. GS Jan Dirk Blom lưu ý, hiện tượng bóng đè có thể gây ra một số vấn đề khác như lo lắng, khó ngủ, sợ hãi, hay thậm chí là chứng rối loạn hoang tưởng (delusional disorder) - một dạng bệnh lý khá giống với tâm thần phân liệt.
Trong bài báo được công bố, các nhà khoa học đã đưa ra giả thuyết về mối liên hệ giữa hiện tượng bóng đè với hội chứng đột tử bất ngờ - hiện tượng một người khỏe mạnh bỗng chết một cách khó hiểu ngay trong lúc ngủ.
Trải nghiệm với bóng đè và cách mỗi cá nhân phản ứng với hiện tượng này mang nhiều ảnh hưởng của văn hóa. Chẳng hạn, "những người theo đạo Hồi bị bóng đè thường nói, đó là bằng chứng cho thấy họ đang bị ám bởi jinn - một linh hồn vô hình được Allah tạo ra từ ngọn lửa không khói" - Jan Dirk Blom cho biết.