Kết quả nghiên cứu nhấn mạnh nguy cơ stress nhiệt trong các tháng Sáu, Bảy tại nội thành Hà Nội, Hà Đông và Sơn Tây.
Những năm gần đây, các nhà khoa học liên tục ghi nhận các đợt nắng nóng, hạn hán ở Việt Nam. Những đợt nắng nóng xảy ra trên diện rộng với số ngày nắng nóng kéo dài liên tục. Chẳng hạn, tháng 6/2020, các tỉnh Bắc Bộ đã có 21 ngày nắng nóng trên diện rộng. Riêng tại Hà Nội, ghi nhận có 26 ngày nắng nóng và đây được đánh giá là đợt nắng nóng kéo dài nhất ở các tỉnh Bắc Bộ từ năm 1971 đến nay.
Đây là những hiện tượng nguy hiểm, bởi về mặt sinh học, cơ thể con người khó có thể chịu được nhiệt độ quá cao hoặc quá thấp. Khi nhiệt độ trong khoảng chống chịu, cơ thể sẽ bị stress nhiệt, khi nhiệt độ vượt qua ngưỡng sẽ dẫn đến tử vong.
Với mong muốn hiểu rõ về stress nhiệt và các yếu tố khí tượng liên quan đặc biệt là ở các thành phố lớn nhằm tạo ra kênh thông tin đầy đủ giúp đảm bảo sức khỏe cộng đồng, PGS.TS. Hoàng Lưu Thu Thủy và cộng sự thuộc Viện Địa lý (Viện Hàn lâm KH&CN Việt Nam) đã tiến hành đề tài “Nghiên cứu đánh giá sự biến đổi của chỉ số stress nhiệt trong xu thế biến đổi khí hậu tại thành phố Hà Nội” (VAST05.01/22-23).
Các nhà khoa học đã đánh giá stress nhiệt dựa trên chỉ số ET (nhiệt độ hiệu dụng) trong giai đoạn 1961 - 2020 tại bốn trạm khí tượng tại TP Hà Nội (trạm khí tượng Láng, Ba Vì, Sơn Tây và Hà Đông).
Trong công bố "
Đánh giá biến động stress ở thành phố Hà Nội" trong khuôn khổ đề tài, các nhà khoa học cho biết trong giai đoạn 1991 - 2020, số tháng ET ở mức nóng hầu như không xuất hiện suốt 37 năm đầu, chỉ một lần xuất hiện duy nhất vào tháng 7/1983. Tuy nhiên trong năm 1998 đã xuất hiện trong tháng Sáu và tháng Bảy tại trạm khí tượng Láng, tháng Sáu tại trạm khí tượng Sơn Tây."
Đặc biệt trong hai năm 2016, 2019 số tháng ET ở mức nóng xuất hiện ở cả ba trạm khí tượng Láng, Hà Đông và Sơn Tây. Trong khi đó, tại trạm khí tượng Ba Vì, không có tháng ET ở mức nóng trong toàn bộ giai đoạn. Cụ thể hơn, xét tổng số tháng nóng trong cả giai đoạn 1961 - 2020, tại trạm khí tượng Láng có đến 17 tháng, trạm khí tượng Hà Đông có bảy tháng, trạm khí tượng Sơn tây có tám tháng, và trạm khí tượng Ba Vì không có tháng nào.
Theo
Trung tâm Thông tin - Tư liệu (Viện Hàn lâm KH&CN Việt Nam), các nhà khoa học nhận thấy khu vực trung tâm là nơi có nguy cơ xảy ra stress nhiệt nhiều nhất Hà Nội. Đặc biệt trong những đợt nắng nóng gay gắt vào mùa hè, dễ xảy ra hiện tượng đảo nhiệt đô thị khiến nền nhiệt gia tăng hơn rất nhiều so với các khu vực ở nông thôn và vùng núi. Vì vậy, cần có các biện pháp phòng tránh nắng nóng, nhất là trong khoảng thời gian từ tháng Năm đến tháng Chín. Đặc biệt, tháng Sáu, tháng Bảy là tháng có các chỉ số stress nhiệt cao nhất trong năm.
Trong bối cảnh biến đổi khí hậu, chỉ số HI-max (chỉ số nhiệt cao nhất) sẽ tăng hằng năm từ năm 2020 đến năm 2050. Trong đó, số ngày HI >41ºC (ở mức nguy hiểm) có xu thế tăng trong giai đoạn năm 2021-2050 với mức tăng tương ứng là 9 ngày và 6 ngày trong mỗi thập kỷ. Số ngày HI>41ºC (nguy hiểm và cực kỳ nguy hiểm) của các tháng trong quá khứ và tương lai nhiều nhất rơi vào các tháng Sáu, Bảy, Tám. Tuy nhiên, tháng có số ngày HI>41°C cao nhất trong giai đoạn 2021-2050 theo kịch bản rơi vào tháng Bảy, Tám, khác so với giai đoạn 1991-2020 là tháng Sáu.
PGS.TS. Hoàng Lưu Thu Thủy cho biết, ở ngưỡng nhiệt cao, cơ thể con người sẽ có phản ứng: chuột rút do nhiệt hoặc kiệt sức vì nóng, đột quỵ do tiếp xúc nhiệt lâu hoặc do hoạt động thể chất trong điều kiện nhiệt độ cao. Do vậy, người dân trong khu vực có nguy cơ xảy ra stress nhiệt cần chú ý hơn đến các giải pháp phòng tránh, giảm nhẹ ảnh hưởng của stress nhiệt tới sức khoẻ, đặc biệt là người dân ở vùng trung tâm và nhóm dân cư dễ bị tổn thương như người già và trẻ em.
PGS.TS. Hoàng Lưu Thu Thủy cũng cho biết sự thích nghi với stress nhiệt dễ mất đi một cách nhanh chóng, nên người dân cần chú ý nghỉ ngơi để thích nghi lại với nhiệt độ cao sau khi đi nghỉ dưỡng trong thời gian dài và không nên làm việc ở mức độ 100% khối lượng công việc trong thời gian này. Tuy nhiên, theo bà, đây mới chỉ là giải pháp tức thời. Ngăn ngừa stress nhiệt ảnh hưởng đến sức khoẻ và không để xảy ra hiện tượng stress nhiều mới là giải pháp dài hạn. Điều này cần nguồn lực của các cấp chính quyền và các đơn vị liên quan trong việc quy hoạch lại đô thị, tạo không gian sống thoáng đãng hơn, giảm bớt ô nhiễm không khí, bổ sung nhiều công viên, trồng nhiều cây xanh và hồ chứa nước…
Để có những đánh giá mang tính khách quan và độ tin cậy cao hơn nữa, bà cho biết các nhà khoa học cần thu thập chuỗi số liệu về bệnh tật trong thời gian đủ lớn (ít nhất là 30 năm).