Kalb ar-Rishat, còn gọi là “mắt Sahara” hoặc “mắt châu Phi”, là một cấu trúc địa lý hình tròn có đường kính hơn 45 kilomet. “Mắt Sahara” nằm trên phần sa mạc thuộc Mauretania, cách thành phố Wadan khoảng 25 kilomet về phía đông.
Theo Business Insider, con người không hề biết đến sự tồn tại của cấu trúc hình con mắt suốt một thiên niên kỷ do vẻ đồ sộ và bí ẩn của nó rất khó nhận ra từ mặt đất. Các nhà khoa học chỉ thực sự biết về kỳ quan này khi con người bay vào vũ trụ.
Lần đầu tiên, trong thời kỳ đầu của kỷ nguyên các chuyến bay vũ trụ, các phi hành gia chú ý đến cấu trúc này. Hiện tại, nó là một trong những đối tượng được họ chụp ảnh nhiều nhất, bởi nhìn từ vũ trụ thì nó rất đẹp. Gần đây, Chris Hadfield, nhà du hành vũ trụ người Canada đã chụp ảnh “mắt Sahara” từ trên trạm vũ trụ quốc tế ISS. Bức ảnh của ông đã gây ra một “cơn sốt” thật sự trên thế giới.
Kalb ar-Rishat - mắt Sahara.
Các nhà khoa học đặt câu hỏi, cấu trúc địa lý kỳ lạ này xuất hiện trên sa mạc bằng cách nào. Lúc đầu người ta nghĩ rằng cấu trúc hình thành do kết quả va chạm với một thiên thạch lớn, tuy nhiên các nghiên cứu hóa học sau đó cho thấy không có dấu vết thiên thạch.
Kalb ar-rishat chụp từ Google.
Giống như trường hợp các hiện tượng chưa giải thích được khác, xuất hiện những lời đồn đại về tính khác thường của cấu trúc. Một số người khẳng định chúng ta đang có những khảo sát liên quan đến lục địa Atlantis đã mất tích, do nhà triết học Hy Lạp cổ đại Plato mô tả. Vùng đất huyền thoại, đối tượng của các cuộc săn lùng của các nhà nghiên cứu trên thế giới, chính là “mắt Sahara” hiện nay.
Trong tác phẩm “Timaeus” của Plato, chúng ta biết rằng lục địa Atlantis là hòn đảo lớn, lớn hơn cả Libya và châu Á ngày nay cộng lại. Quốc gia huyền thoại này thống trị các xứ sở xung quanh và tiếp tục đánh chiếm các nơi khác. Tuy nhiên cuộc xâm lăng đã bị các chiến binh Athen dũng cảm chặn lại. Lục địa Atlantis sụp đổ một cách bất ngờ. Những cơn động đất và những trận đại hồng thủy đã nhấn chìm hòn đảo xuống biển. Sự kiện này được cho là xảy ra vào thế kỷ IX trước Công nguyên.
Giả thuyết về nguồn gốc Con mắt của sa mạc Sahara được đông đảo các nhà khoa học chấp nhận do hai nhà địa chất học người Canada đề xuất vào cuối năm 2014 trên tạp chí Journal of African Earth Sciences. Theo đó, Guillaume Matton và Michel Jébrak ở khoa Khoa học Trái Đất và Khí quyển thuộc Đại học Quebec, Montreal, cho rằng sự hình thành của cấu trúc con mắt bắt đầu cách đây hơn 100 triệu năm. Ở thời điểm đó, siêu lục địa Pangaea tách rời do kiến tạo mảng, khiến các khu vực nay là châu Phi và Nam Mỹ di chuyển ra xa nhau.
Đá nóng chảy dâng lên bề mặt nhưng không lan rộng mà hình thành một mái vòm bao gồm nhiều lớp đá, giống như một chiếc mụn lớn. Quá trình này cũng tạo ra những đường đứt gãy bao quanh và chạy dọc con mắt. Đá nóng chảy đồng thời hòa tan đá vôi ở gần giữa con mắt, khiến đá vôi đổ sụp và cho ra đời loại đá đặc biệt tên là breccia.
Một thời gian ngắn sau đó, con mắt phun trào dữ dội, làm sụp một phần mái vòm. Tác động bào mòn góp phần hoàn thiện cấu trúc và dẫn đến dáng vẻ ngày nay của con mắt. Những vòng tròn tạo thành từ nhiều loại đá khác nhau xói mòn với tốc độ khác nhau. Vòng tròn nhạt màu hơn ở gần giữa con mắt là đá núi lửa sinh ra từ vụ phun trào.
Các nhà khi hành gia rất thích cấu trúc hình con mắt bởi phần lớn sa mạc Sahara là biển cát mênh mông. Con mắt là một trong số ít những đặc trưng quan trọng giúp họ nhận biết về địa hình Trái Đất.