Chiếc túi mà các phi hành gia trên tàu vũ trụ Apollo 11 dùng đựng mẫu vật đã bị Chính phủ Mỹ bán với giá… 995USD. Vì sao một hiện vật quan trọng như vậy đối với khoa học vũ trụ lại có thể bị đem bán và với giá rẻ mạt?

Chiếc túi được thu thập trong một cuộc điều tra hình sự đối với Max Ary - cựu Giám đốc Trung tâm Vũ trụ Kansas Cosmosphere (Mỹ).

Chiếc túi vô giá hiện là trung tâm của một tranh chấp pháp lý chỉ vì lỗi văn thư. Ảnh: NASA
Chiếc túi vô giá hiện là trung tâm của một tranh chấp pháp lý chỉ vì lỗi văn thư. Ảnh: NASA

Chuyện bắt đầu khi trung tâm phát hiện sai phạm trong kiểm kê nội bộ năm 2003. Các cuộc điều tra sâu hơn cho thấy, một số mục bị xóa khỏi bộ sưu tập của trung tâm và bị đem bán không đúng quy định. Ông Max Ary bị kiện ra tòa.

Trong suốt phiên tòa, các nhà điều tra cho biết hàng trăm hiện vật và kỷ vật liên quan đến các chuyến du hành vũ trụ đã biến mất - trong đó có một số mượn từ Cơ quan Hàng không và Vũ trụ Mỹ (NASA).

Một trong những kỷ vật quan trọng nhất là chiếc túi đựng mẫu vật của các phi hành gia tàu Apollo 11. Chiếc túi này được tìm thấy trong một hộp lưu trữ trong nhà để xe của Max Ary, trong một cuộc khám xét chính thức được tiến hành năm 2003.

Max Ary bị xét xử và kết án 3 năm tù giam vì tội ăn cắp và bán hiện vật. Ông này cũng phải trả số tiền bồi thường lên tới 132.274USD vào tháng 11/2005.

Bản cáo trạng liên bang tuyên bố Max Ary đã thu được khoảng 180.000USD tiền bán các mặt hàng được đánh giá cao, trong đó có một chiếc áo thun của phi hành gia vũ trụ, một bảng điều khiển của chiếc chuyên cơ của tổng thống Mỹ (Air Force One), một van nước của tàu Apollo 12 và một bộ phận thuộc đầu quả tên lửa.

Tuy nhiên điều đáng nói là ở chỗ, năm 2015 - tức là 10 năm sau khi Ary bị kết án - chiếc túi của phi hành gia đã vô tình bị đem bán cho Nancy Carlson - một người dân bang Illinois - trong một cuộc đấu giá của Chính phủ Mỹ. Carlson đã mua chiếc túi này với giá 995USD và Trung tâm Không gian vũ trụ Johnson chính là nơi đóng dấu chứng thực cho phép vận chuyển món hàng này.

Sau đó, NASA phát hiện sự việc và thông báo không cho phép bán những chiếc túi thuộc sứ mệnh Apollo 11. Điều đó khiến Carlson đâm đơn kiện cơ quan này vào tháng 6 vừa qua tại một tòa án liên bang, đồng thời quyết đòi lại chiếc túi mà ông cho là thuộc quyền sở hữu của mình.

Các quan chức Mỹ nói rằng sự nhầm lẫn xảy ra bởi một lỗi văn thư nội bộ. Cụ thể, một chiếc túi khác đã bị gán mã số tương tự chiếc túi thuộc sứ mệnh Apollo 11. Công tố viên liên bang muốn thẩm phán liên bang đã xử lý vụ án hình sự của Ary hủy bỏ vụ giao dịch và hoàn lại tiền mua túi cho Carlson.

Được biết trước đó, Ary đã bán đấu giá một chiếc túi tương tự của tàu vũ trụ Apollo 17 năm 2001 với giá 24.150USD, nhưng sau đó các nhà điều tra đã thu hồi được vật phẩm này.
Về phần mình, Ary vẫn luôn tuyên bố ông đã vô tình để lẫn hiện vật của bảo tàng với những vật thuộc bộ sưu tập cá nhân của mình.