Thuốc trị tiểu đường làm chậm lão hóa?

Metformin đã được sử dụng trong hơn 60 năm qua để hạ lượng đường trong máu ở những người mắc bệnh tiểu đường loại 2 - và là loại thuốc được kê đơn nhiều thứ hai tại Mỹ. Thuốc này từ lâu đã được biết đến có tác dụng vượt ra ngoài việc điều trị bệnh tiểu đường, và các nhà nghiên cứu đã thử nghiệm nó trong việc chống lại các tình trạng như ung thư, bệnh tim mạch và lão hóa.

Dữ liệu từ giun, động vật gặm nhấm, ruồi và những người đã dùng metformin để điều trị bệnh tiểu đường cho thấy nó có thể có tác dụng chống lão hóa. Nhưng hiệu quả chống lão hóa của nó vẫn chưa từng được thử nghiệm trực tiếp trên một loài linh trưởng và không rõ liệu tác dụng chống lão hóa tiềm tàng của nó đạt được bằng cách hạ lượng đường trong máu hay thông qua một cơ chế riêng biệt.

Điều này khiến Guanghui Liu, nhà sinh vật học nghiên cứu về lão hóa tại Viện Hàn lâm Khoa học Trung Quốc (Bắc Kinh) và các đồng nghiệp quyết định thử nghiệm metformin trên một nhóm khỉ gồm 12 con khỉ đầu chó đực già (Macaca fasciucularis). Hai nhóm khác gồm 16 con khỉ già và 18 con trẻ hoặc trung niên, được dùng làm các nhóm đối chứng.

Mỗi ngày, nhóm 12 con khỉ được dùng metformin theo liều tiêu chuẩn thường dùng để kiểm soát bệnh tiểu đường ở người. Chúng đã dùng thuốc trong 40 tháng, tương đương với khoảng 13 năm của con người.

Trong suốt quá trình nghiên cứu, Liu và các đồng nghiệp lấy mẫu từ 79 loại mô và cơ quan của khỉ, chụp ảnh não và tiến hành các cuộc kiểm tra sức khỏe định kỳ. Bằng cách phân tích hoạt động của tế bào trong các mẫu, nhóm của Liu đã có thể tạo ra một mô hình tính toán để xác định 'tuổi sinh học' của các mô, có thể chậm hơn hoặc vượt quá tuổi của các loài động vật tính theo năm kể từ khi sinh ra.

Nhóm quan sát thấy metformin làm chậm quá trình lão hóa sinh học của nhiều mô, bao gồm phổi, thận, gan, da và thùy trán của não. Họ cũng phát hiện nó có tác dụng hạn chế tình trạng viêm mãn tính, một dấu hiệu chính của quá trình lão hóa.

Điều này có nghĩa là metformin có thể "quay ngược tuổi của các cơ quan nội tạng" ở khỉ, Liu nói. Các tác giả cũng xác định được cách mà thuốc bảo vệ não: nó kích hoạt một loại protein có tên là NRF2, bảo vệ chống lại tổn thương tế bào do chấn thương và viêm.

Alex Soukas - nhà di truyền học phân tử tại Bệnh viện Đa khoa Massachusetts, TP Boston, Mỹ, cho biết nghiên cứu này là "cuộc kiểm tra định lượng và toàn diện nhất về tác dụng của metformin mà tôi từng thấy ngoài các thử nghiệm trên chuột". "Thật bất ngờ khi thấy tác dụng toàn diện của [thuốc] trên nhiều loại mô", Soukas nói.

Mặc dù những kết quả này rất đáng khích lệ, nhưng vẫn cần nghiên cứu thêm nhiều hơn nữa trước khi xác nhận metformin là một hợp chất chống lão hóa ở người, Liu nói.

Thứ nhất, chỉ có 12 con khỉ được dùng thuốc. Soukas cho biết ông muốn thấy một nghiên cứu lớn hơn. Bên cạnh đó, các nhà nghiên cứu chỉ thử nghiệm trên con đực, điều mà Rafael de Cabo - nhà khoa học lão khoa tại Viện Lão khoa Quốc gia, TP Baltimore, bang Maryland, Mỹ, cho là đáng lo ngại do thường có sự khác biệt lớn về đáp ứng thuốc giữa hai giới.

Trong khi đó, Liu và các đồng nghiệp đã bắt đầu thử nghiệm trên 120 người hợp tác với Merck (Đức) - công ty dược phẩm sinh học đã phát triển và sản xuất metformin, để kiểm tra xem loại thuốc này có làm chậm quá trình lão hóa ở người hay không.

Barzilai thậm chí còn có tham vọng lớn hơn: ông và các đồng nghiệp đã khởi động gây quỹ 50 triệu USD để nghiên cứu metformintrong một thử nghiệm trên 3.000 người ở độ tuổi 65–79 trong vòng sáu năm. Ông cho biết nghiên cứu về metformin và các thuốc có tiềm năng chống lão hóa khác mở ra viễn cảnh một ngày nào đó các bác sĩ sẽ có thể tập trung nhiều hơn vào việc giữ cho con người khỏe mạnh thay vì chữa bệnh cho họ.