Thiên tài toán học bị lãng quên, người đầu tiên đo khoảng cách từ Trái đất đến Mặt trời

Vào một buổi chiều nhiều mây ở Anh năm 1639, Jeremiah Horrocks, 20 tuổi, trở thành người đầu tiên dự đoán chính xác quá trình dịch chuyển của sao Kim và đo khoảng cách từ Trái đất đến Mặt trời.

Công trình của ông lần đầu tiên chứng minh rằng Trái đất không phải là trung tâm của vũ trụ, mà quay quanh Mặt trời, bác bỏ niềm tin tôn giáo đương thời và đặt nền móng cho công trình đột phá của Isaac Newton về lực hấp dẫn.

Tuy nhiên, ngày nay Horrocks gần như bị lãng quên. Ít người biết đến những đóng góp quan trọng của ông đối với lĩnh vực thiên văn học. Do qua đời ở tuổi 22, công trình của Horrocks chưa bao giờ được xuất bản khi ông còn sống. Những thành tựu toán học của ông cũng chưa bao giờ được công nhận rộng rãi.

“Nếu không có Horrocks, Newton sẽ không có những mảnh ghép cần thiết. Tuy nhiên, ông gần như đã bị lãng quên, ngoại trừ trong lịch sử của những người yêu thích thiên văn học", Tiến sĩ Matt Bothwell - nhà thiên văn học tại Đại học Cambridge, nói.

Giờ đây, một vở kịch mới mang tên Horrox, sẽ cố gắng khẳng định lại vị trí xứng đáng của ông trong lịch sử với tư cách là một thiên tài người Anh, người mà theo nhà viết kịch David Sear, "đã thay đổi cách chúng ta nhìn nhận vũ trụ".

"Chúng ta không biết gì về quy mô của vũ trụ cho đến khi Jeremiah Horrocks xuất hiện", Sear nói. "Ông ấy là người đầu tiên chứng minh rằng Trái đất không phải là trung tâm".

Mặc dù vậy, chuyên luận vĩ đại của Horrocks về sự dịch chuyển vị trí của sao Kim gần như đã bị thất lạc mãi mãi. Chỉ có một bản thảo bằng tiếng Latinh còn sót lại. Được truyền từ nhà thiên văn học này sang nhà thiên văn học khác trong suốt 20 năm sau cái chết của Horrocks, mãi đến năm 1662 nó mới được xuất bản, trong phần phụ lục cho công trình của một nhà thiên văn học người Ba Lan. "Không ai hiểu về tầm quan trọng của công trình từ Horrocks cho đến khi Newton nói về nó", Sear cho biết.

Năm 1639, Horrocks mới 20 tuổi khi thực hiện một đột phá toán học quan trọng. “Ông đã phát hiện một lỗi toán học của nhà thiên văn học rất nổi tiếng Johannes Kepler, và đã sửa nó”, theo Sear.

Sự điều chỉnh này tiết lộ rằng lần tiếp theo sao Kim đi qua Trái đất sẽ xảy ra ngay trong năm 1639, và đến năm 1761 mới xảy ra lần nữa. “Horrocks là người duy nhất biết điều đó sẽ xảy ra,” Sear nói. Từ hai địa điểm khác nhau, Horrocks cùng một người bạn quan sát bóng sao Kim khi nó đi qua Trái đất, cho phép họ ghi lại các phép đo quan trọng mà các nhà thiên văn học khác đã bỏ qua.

Năm 1687, Newton thừa nhận tầm quan trọng của những quan sát của Horrocks trong tác phẩm Principia của ông. “Newton sẽ không thể hoàn thành công trình của mình về lực hấp dẫn, nếu Horrocks không thực hiện những quan sát này”, Sear cho biết. “Newton đã dựa vào công trình của Horrocks".

Là con trai của một thợ sửa đồng hồ, Horrocks vừa học vừa làm khi theo học tại Cambridge. “Ông đã xin và mượn sách từ nhiều trường trong Cambridge, rồi rời đi mà không có bằng cấp, có lẽ vì ông ấy đã hết thứ để đọc", Sear nói. “Ở độ tuổi 20, Horrocks đã thực hiện những quan sát đáng kinh ngạc bằng những chiếc kính thiên văn thô sơ và sau đó đưa ra kết luận làm đảo lộn niềm tin tôn giáo và khoa học về bản chất của vũ trụ – ông ấy là một thiên tài đi trước thời đại 400 năm."

Sear cho rằng lý do chính khiến Horrocks không nhận được sự công nhận xứng đáng là vì không may chết trẻ. Điều này có nghĩa là Horrocks không có cơ hội công bố công trình của mình và nhận được sự đánh giá cao của các nhà thiên văn học đồng nghiệp.