Ba nghiên cứu mới tiếp tục khẳng định giả thuyết virus SARS-CoV-2 lây từ động vật sang người ở chợ Vũ Hán, Trung Quốc, vào cuối năm 2019.
Trong đó hai nghiên cứu truy vết đại dịch ngược trở lại chợ Huanan bán động vật sống ở Vũ Hán. Và một nghiên cứu cho thấy SARS-CoV-2 lây lan từ động vật - có thể được bán tại chợ - sang con người ít nhất hai lần vào tháng 11 hoặc tháng 12/2019. Cả ba nghiên cứu đều đang ở dạng bản thảo, chưa qua bình duyệt.
Đầu tháng 1/2020, chợ Huanan được xác định có khả năng là nguồn gốc bùng phát virus, vì hầu hết những người bị nhiễm COVID-19 vào thời điểm đó đều đến chợ trước khi bắt đầu xuất hiện triệu chứng. Các nhà chức trách đã đóng cửa chợ hòng ngăn chặn dịch bệnh bùng phát. Sau đó, các nhà nghiên cứu thu thập mẫu từ gia cầm, rắn, lửng, kỳ nhông khổng lồ, cá sấu Xiêm và các động vật khác được bán ở chợ. Họ cũng lấy mẫu cống rãnh, chuồng trại, nhà vệ sinh và quầy hàng để tìm mầm bệnh. Sau cuộc điều tra do Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) dẫn đầu, các nhà nghiên cứu đã công bố một báo cáo vào tháng 3/2021 cho thấy tất cả gần 200 mẫu thu thập trực tiếp từ động vật đều âm tính, nhưng có khoảng 1.000 mẫu môi trường cho kết quả dương tính.
Cảnh sát ở Vũ Hán, Trung Quốc, đóng cửa Chợ Bán buôn Hải sản Huanan vào ngày 1/1/2020.
Một nhóm các nhà nghiên cứu tại Trung tâm Kiểm soát và Phòng ngừa Dịch bệnh (CDC) Trung Quốc hiện đã giải trình tự vật chất di truyền khôi phục được từ những mẫu dương tính đó, và công bố kết quả trong một bản thảo đăng ngày 25/2. Kết quả xác nhận rằng các mẫu môi trường dương tính có chứa trình tự SARS-CoV-2 gần như giống với trình tự virus lưu hành ở người. Hơn nữa, hai dòng virus lưu hành đầu tiên khi bắt đầu đại dịch, được gọi là A và B, đều có mặt ở chợ Huanan. Kết quả này cho thấy chợ Huanan thực sự là một địa điểm lây truyền quan trọng trong giai đoạn đầu đại dịch, theo đánh giá của một nhà dịch tễ học tại CDC Mỹ.
Ngay sau khi nghiên cứu của Trung Quốc được công bố, một nhóm nghiên cứu tại Viện nghiên cứu hệ gen Scripps ở California, Mỹ, công bố hai nghiên cứu cũng về chợ Huanan. Một nghiên cứu phân tích thông tin các ca bệnh ban đầu, các mẫu dương tính, thông tin đăng ký kinh doanh, ảnh chụp khu chợ trước khi đóng cửa và các báo cáo khoa học liên quan. Kết quả, 156 ca COVID-19 trong tháng 12/2019 đều tụ quanh chợ Huanan, các ca nhiễm sau đó dần trở nên phân tán hơn trên khắp Vũ Hán trong tháng 1 và tháng 2/2020. Nghiên cứu này truy vết năm mẫu dương tính ngược trở lại một quầy hàng bán động vật sống, và cụ thể hơn, đến một chiếc lồng kim loại dùng để di chuyển động vật và một chiếc máy vặt lông gia cầm.
Các nhà nghiên cứu suy đoán rằng một động vật trung gian như gấu chó có thể đã truyền SARS-CoV-2 sang người.
Nghiên cứu thứ hai từ Viện Scripps kết luận rằng về mặt di truyền, dòng A và dòng B của SARS-CoV-2 quá khác biệt với nhau, do đó A không thể tiến hóa thành B và ngược lại ở người. Do đó, họ cho rằng virus hẳn đã tiến hóa ở động vật và hai dòng đã lây sang người trong hai lần riêng biệt.
Kết hợp tất cả các dữ liệu mới, nhóm Viện Scripps cho rằng những con gấu chó có thể đã bị nhiễm bệnh tại một trang trại sau đó lây lan virus tại chợ Huanan vào tháng 11 hoặc tháng 12/2019 sang những người mua bán động vật.
Tổng hợp lại, những bằng chứng mới chỉ ra chợ là nguồn gốc bùng phát đại dịch - tương tự như đã thấy trong vụ dịch hội chứng hô hấp cấp tính nghiêm trọng (SARS) vào năm 2002–04.
Nguồn: