Axel Schultze, tỷ phú người Thụy Sĩ, người dành phần đời còn lại của mình để giúp đỡ các startup trên toàn thế giới thông qua tổ chức World Innovation Forum.
Rất nhiều lần ông được hỏi: ông lấy những ý tưởng này từ đâu ra? Mỗi lần như vậy, ông có câu trả lời khác nhau. “Nó chỉ tự nhiên lóe lên trong đầu tôi thôi.” “Tôi có tư duy rất mở.” “Tôi nghĩ ra khỏi chiếc hộp của mình.” Và những câu trả lời như vậy, ai cũng chắc đã nghe hàng trăm lần. Axel chia sẻ với Báo Khoa học & Phát triển một chuỗi những suy nghĩ của mình xoay quanh chuyện sáng tạo, khi chuẩn bị bay sang Việt Nam để thực hiện lớp tăng tốc khởi nghiệp Đông Nam Á.
Vì thế giới vẫn luôn cần sáng tạo
Chúng ta cần thêm nhiều sáng kiến hữu ích. Chúng ta cần thêm nhiều startup thành công. Chúng ta cần thêm nhiều những cá nhân đủ can đảm biến ý tưởng của họ thành sự thật. Chúng ta cần thêm nhiều người giải quyết vấn đề đang chất chồng trên Trái đất.
Chúng ta đang cần thêm nhiều nguồn năng lượng tái chế, cần điều kiện vệ sinh tốt hơn, cần nước sạch, cần vaccine, cần hạn chế nhựa, cần phương thức đóng gói, phân phối thực phẩm hiệu quả hơn, cần thức phẩm lành mạnh hơn, cần có nền giáo dục tốt hơn,... Sẽ chẳng thể nào liệt kê hết được danh sách những vấn đề con người đang đối mặt. Và liệu 500 năm sau, chúng ta có giải quyết hết danh sách này? Không, chúng ta lại sẽ phải đối mặt với hàng trăm vấn đề mới.
Tất cả đều bắt đầu với câu hỏi: Làm thế nào để chúng ta suy nghĩ sáng tạo.
Theo thời gian Axel tự hỏi, điều gì mà không chỉ ông, mà cả những công ty đột phá tại Silicon, cho ra những ý tưởng điên rồ đó? Điều gì đã châm ngòi cho những ý tưởng và điều gì đã biến nó thành sự thật?
Tất nhiên, để trả lời cho câu hỏi trên... chắc phải viết ra thành sách. Tuy nhiên, Axel đã đúc kết lại những điều cốt yếu, mà ông nghĩ mọi người thật sự cần biết.
Con người không thể tạo ra bất cứ điều gì căn bản. Có nghĩa là chúng ta không thể tạo ra thêm những màu cơ bản mới, những nguyên tố vật lý mới, những sóng vật lý mới,... Nhưng con người có một khả năng kỳ diệu. Chúng ta có thể kết hợp mọi thứ ở ngoài kia để tạo một thứ gì đó mới và có ý nghĩa.
Những ý tưởng trong não chúng ta thật ra rất đơn giản. Nó là sự kết nói giữa kinh nghiệm và trực giác. Người ta thấy khúc gỗ nổi trên mặt nước. Bùm. Họ tạo ra thuyền gỗ. Người ta thấy tấm kim loại bị chìm, nhưng chiếc cốc rỗng cùng kim loại thì nổi. Bùm. Họ tạo ra thuyền thép. Người ta thấy thùng xăng nổ, đẩy toa xe chở ngược hướng. Người ta cũng thử nghiệm sử dụng xăng để đẩy piston qua lại. Bùm. Họ phát minh ra một chiếc ô tô.
Tìm cái nào trong… 20.000 ý tưởng của cuộc đời?
Con người tạo ra trung bình khoảng hơn 20,000 ý tưởng trong đời mình. Nhân với 7.5 tỉ người, ta có khoảng 15 nghìn tỷ ý tưởng. Chính vì vậy, ý tưởng rất rất nhiều. Nhiều đến nỗi, rất nhiều trong số đó thật sự... vô nghĩa. Tuy nhiên, nếu một người lấy một ý tưởng của họ và kể với vài người khác, và họ thật sự bị thu hút, hệ thống thần kinh bộ não của chúng ta sẽ làm điều kỳ diệu. Chúng kích thích sự thôi thúc ý muốn biến ý tưởng đó thành sự thật. Vùng vỏ não trước của con người, cho chúng ta thứ gọi là trí tưởng tượng. Chúng ta có thể tưởng tượng - mơ mộng về những ý tưởng đó như thể nó là sự thật. Và nếu chúng ta thấy nó, chúng ta có thể biến nó thành sự thật.
Ai cũng có rất nhiều ý tưởng mà không tạo ra giá trị, nhưng lại có nhiều doanh nhân trở nên thành công và giàu có từ ý tưởng của họ. Vậy đâu là điểm khác biệt? Đa số mọi người, 99.99%, giữ ý tưởng của họ cho riêng mình như một bí mật. Họ sợ bị ăn cắp ý tưởng. Nhưng họ lại không biết rằng chính điều này lại giết chết chính ý tưởng đó. Và 0.007% còn lại, những người đang trở thành những doanh nhân thành công, quyết định kiểu khác. Họ chia sẻ ý tưởng của họ với nhiều người. Một số người trong đó thấy hứng thú và tham gia thành lập công ty. Số khác giúp đỡ bằng cách trở thành những khách hàng đầu tiên. Và đó là cách họ biến ý tưởng của mình thành sự thật.
Có một vài thủ thuật để “đánh bóng” một ý tưởng cho hoàn hảo. Nói chuyện với khách hàng thật nhiều, càng nhiều càng tốt, nói đến khi tắt tiếng thì thôi. Sau đó, xây dựng giải pháp hoàn hảo nhất mặc bất kể phí là bao nhiêu, bất kể thời gian bao lâu và bất kể... quy luật vật lý nào. Giải pháp hoàn hảo nhất là thứ thật sự khó nhất. Bởi vì bạn cần ngừng sử dụng trí thông minh của mình. Lấy ý tưởng của mình và phát triển nó thành một phiên bản thực tế hơn - không bao giờ bỏ qua mô hình lý tưởng.
Bây giờ, hãy nghĩ về một quá trình rất đơn giản như sau. Những ý tưởng về một thứ chưa từng tồn tại lóe lên trong đầu một ai đó, họ tưởng tượng và tạo ra nó. Rồi họ sản xuất hàng loạt sản phẩm được tạo ra. Và tất cả những thứ chúng ta có hôm nay, đều dựa trên quy trình đó: nhà cửa, nội thất, kính, xe hơi, tv,... - tất cả mọi thứ mà không có ngoại lệ.
Tóm lại: a) Chúng ta không thật sự quá sáng tạo đâu. b) Ý tưởng được tạo bởi sự kết hợp từ tất cả các loại trải nghiệm với một cái gì đó mới. c) Chúng ta tạo ra rất nhiều ý tưởng, vậy nên chúng ta không cần thêm nhiều hơn ý tưởng nữa. d) Chúng ta định hình ý tưởng của mình nhờ việc thảo luận về tất cả khía cạnh, xây dựng phiên bản hoàn hảo và cuối cùng biến nó thành sự thật. e) Điều thật sự làm cho ý tưởng có giá trị là chia sẻ nó, xây dựng một team và biến nó trở thành sự thật. e) The proof is in the pudding and the pudding is everything that humans ever created. (Những điều trên đều đúng với tất cả những gì con người đã tạo ra.)