Hiện nay ở Estonia, để thành lập doanh nghiệp hết 15 phút, 3 phút cho thuế khóa. Vì thế quốc gia này đang thu hút hàng nghìn nhà khởi nghiệp là những người nhập cư ảo.
Mùa xuân 2017 khi Michelle Retzlaff rời Đại sứ quán Estonia ở Berlin cô cầm trong tay một cái hộp nhỏ màu xanh. Trong hộp có thẻ căn cước ảo: một thẻ chip màu xanh-trắng, ghi tên cô, một danh sách các số PIN, một thẻ đọc - USB. Retzlaff chưa từng đặt chân đến Estonia. Cô cũng không nói được ngôn ngữ nước này. Tuy nhiên giờ đây bên cạnh quốc tịch Đức cô còn có thêm thẻ căn cước số của Estonia.
Một năm sau Retzlaff - lập trình viên, 26 tuổi, ngồi trong một Co-Working-Space tràn ngập ánh sáng ở Lissabon. Cô đăng nhập vào cổng thông tin doanh nghiệp Estonia LeapIn thông qua nó cô đã thành lập doanh nghiệp của mình và từ đây cô có thể thực hiện mọi khoản giao dịch thanh toán. Retzlaff đang điều hành doanh nghiệp phần mềm có trụ sở ở Estonia. Cô là chủ nhân đồng thời cũng là nhân viên duy nhất của doanh nghiệp. Buổi sáng cô đến lớp theo học một khoá ngoại ngữ Bồ Đào Nha. Buổi chiều cô viết phần mềm ví dụ cho một hãng điều hành các ký túc xá tư nhân ở Đức.
Sau khi đăng ký online và chuyển 100 Euro lệ phí, Retzlaff đã đến Đại sứ quán Estonia ở Berlin để họ lấy dấu vân tay. Sau đó cô thành lập online doanh nghiệp Estonia của mình với cái tên “Freigeist Software OÜ”. OÜ (osaühing) tương tự như công ty trách nhiệm hữu hạn của Đức (GmbH). Chỉ có điều nếu thành lập doanh nghiệp ở Đức phải có số vốn là 25 000 Euro trong khi đó ở Estonia khoản vốn tối thiểu này chỉ là 2500 Euro.
Và cô không phải chờ đợi lâu. Sau này Retzlaff mới biết để đăng ký thành lập doanh nghiệp ở Đức nhiêu khê như thế nào. Cùng thời gian với cô, bố mẹ cô cũng đăng ký thành lập một GmbH ở Đức. Riêng làm tờ khai thành lập công ty có công chứng đã mất 1000 Euro. Và cũng phải chờ đợi vài tuần cho đến khi tên doanh nghiệp được ghi vào sổ đăng ký thương mại. Trong khi đó doanh nghiệp của cô ở Estonia chỉ mất vài ngày đã đi vào hoạt động, tóm lại nhanh, đơn giản và thuận tiện. Retzlaff bỏ công việc và căn hộ ở Berlin và một thời gian dài chu du thiên hạ : ngoài cái Laptop của mình và kết nối internet tốc độ cao cô không cần bất cứ cái gì khác cho công việc của mình. Có lẽ cô chỉ cần một văn phòng ở Estonia hỗ trợ cô tính toán chính xác về thuế lợi tức mà cô phải đóng. Về việc này mỗi tháng cô phải chi trả 79 Euro.
Hiện tại Retzlaff là một trong số 35.000 người trên thế giới đăng ký chỗ ở ảo tại Estonia. Nhà nước Estonia đã kiên quyết số hoá các công sở và cơ quan chức năng – và cách đây ba năm nước này đã quyết định mở mạng lưới biên giới quốc gia. Ý tưởng này nhằm không chỉ để người dân Estonia được hưởng lợi từ việc số hoá các dịch vụ ở nước này, mà cả cái gọi là “e-Residents”, những người muốn sinh sống và làm việc không lệ thuộc vào một địa điểm cố định – các tiểu chủ và dân du mục kỹ thuật số. Hiện có 5000 công dân internet kiểu này đã mở doanh nghiệp và đăng ký thương mại tại Estonia.
Thành công của Estonia gây tiếng vang trên thế giới. Một số chính khách hàng đầu của Nhật Bản và Singapore đã biểu thị sự tán dương và có ý định áp dụng chương trình này ở đất nước họ.
Tiếng reo hò và vỗ tay vang lên tại World Business Dialogue, một hội thảo về kinh tế, được tiến hành tại Đại học Köln, khi diễn giả tiếp theo được giới thiệu. “Ngay cả Tổng thống Hoa Kỳ Barack Obama cũng tới gặp ông để học hỏi”, người phụ trách hội thảo giới thiệu. Bước lên bục là ông Taavi Rõivas, 38t, có khuôn mặt rắn rỏi và đôi mắt màu nâu. Ông là Thủ tướng Estonia đến năm 2016 và là một trong những tác giả của chương trình- e-Residency. Với tư cách là một chuyên gia giờ đây ông giới thiệu làm sao nội trong hai thập niên có thể thay đổi văn hoá của cả một đất nước: từ một bang của Liên Xô cũ trở thành nhà nước tiên phong về kỹ thuật số. Vị cựu thủ tướng tiên đoán “Các nước thích nghi sớm với công nghệ mới sẽ là những nước phát triển nhanh nhất“. Thính giả, phần đông còn rất trẻ vỗ tay rào rào. Rõivas ước ao: các nước khác, tốt nhất toàn bộ EU, học tập mô hình của Estonia.
Đất nước vùng Ban tích này có 1,3 triệu dân, tương đương với số dân của thành phố Muynchen, có tham vọng lớn lao. Năm 2007 Estonia là nước đầu tiên trên thế giới
mà người dân bỏ phiếu trực tuyến bầu đại biểu Quốc hội. Mọi công dân Estonia đều có chứng minh thư điện tử, CMT này còn có chức năng là bằng lái xe, thẻ đi tàu và thẻ bảo hiểm. Tại các trường học ở Estonia lập trình đã trở thành một môn học bắt buộc. Người dân Estonia tự hào là những người đi tiên phong về kỹ thuật số ở châu Âu. Từ đó dẫn đến kết quả có những người có hộ khẩu ở đây tuy nhiên họ chỉ có mối liên hệ duy nhất với Estonia qua một thẻ-chip.
Wiwo 23.5.18