Tuần qua, Nadiem – founder và CEO của một công ty khởi nghiệp đã từ chức ở Go-jek để gia nhập nội các mới của Tổng thống Indonesia Joko Widodo với vai trò Bộ trưởng Bộ Giáo dục và Văn hóa Indonesia.
Đó là một trong những giải pháp nhằm góp phần thay đổi nền giáo dục trước những yêu cầu mới của chương trình khởi nghiệp đổi mới sáng tạo ở đất nước vạn đảo.
Doanh nhân khởi nghiệp làm bộ trưởng
Nadiem là nhà đồng sáng lập và CEO của Go-jek – một trong năm công ty khởi nghiệp “kỳ lân” của Indonesia, một ứng dụng gọi xe, giao hàng và thức ăn trên nền tảng nền kinh tế chia sẻ. Ông gửi một email cho toàn thể nhân viên, thông báo sự ra đi của mình và nhìn lại sự phát triển của Go-jek trong chín năm qua và bày tỏ hi vọng của mình đối với tương lai.
“Chúng ta khởi đầu công ty này trong tư thế không có gì ngoài khát vọng sâu sắc trong việc thay đổi để biến mọi thứ trở nên tốt hơn. Chúng ta nhìn thấy giao thông hỗn độn ở Jakarta, và cộng đồng tài xế của Go-jek có thể dễ dàng hành động để giữ vai trò lớn trong giải pháp cho mớ hỗn độn ấy, điều kiện phải được tổ chức và làm việc hiệu quả.
Với khát khao ban đầu ấy trong việc cải thiện cuộc sống, cũng như sự hỗ trợ lớn lao từ những người bạn, đối tác và cổ đông, chúng ta tạo ra Go-jek. Đây là một công ty mang tính biểu tượng, phất lên lá cờ tương lai cho Indonesia và Đông Nam Á”, ông Nadiem viết.
Trước đó chuyện ông Nadiem gia nhập chính phủ đã tạo ra một số suy đoán ở Indonesia. Dư luận phao tin rằng ông sẽ nắm vai trò ở những lĩnh vực liên quan tới kinh tế số, từ đó tạo ra lo ngại về xung đột lợi ích với Go-jek. Nhưng việc làm Bộ trưởng Bộ Giáo dục và Văn hóa sẽ giúp ông Nadiem xoa dịu mối lo xung đột lợi ích ấy.
Nhiều người lo âu về việc một chàng doanh nhân 35 tuổi sẽ làm gì ở cương vị bộ trưởng của một cơ quan mang tính định hình tương lai của cả quốc gia. Chúng ta chẳng có dữ liệu nào để đánh giá việc này, vì trong tình hình thay đổi quá nhanh của thế giới như hiện nay, tất cả hiểu biết cũ đều… cũ. Nhưng thông điệp mà Chính phủ Indonesia đưa ra là quá rõ ràng, họ sẵn sàng đánh đổi và mạo hiểm cho tương lai của nền giáo dục, cũng là tương lai của quốc gia.
Và nền giáo dục toàn cầu trước những thách thức mới
Trong bối cảnh tự động hóa đang tước đi việc làm từ toàn bộ các ngành công nghiệp tại Hoa Kỳ - và tốc độ mất việc đang gia tăng. Và giáo dục của đã bị đình trệ trong nhiều thế kỷ, các nhà lãnh đạo kiểu mới như cựu giám đốc điều hành của Alibaba, Jack Ma lập luận rằng chúng ta đang hướng đến thảm họa nếu tiếp tục đào tạo sinh viên để cạnh tranh với máy móc. Nhà tuyển dụng và xã hội của chúng ta cần đào tạo các cá nhân cho thế giới công việc mới, nơi tự động hóa sẽ cai trị.
Ai cũng cho rằng công nghệ sẽ tạo ra một sự thay đổi lớn trong cách chúng ta giáo dục thế hệ trẻ. Các công ty bán lẻ, sản xuất, vận tải, truyền thông và thậm chí cả khách sạn đều đang được định hình lại sâu sắc nhờ những tiến bộ trong phần mềm từ các công ty như Facebook, Google, Amazon, Lyft... Nhưng mặc dù internet đã đưa tổng hợp kiến thức của con người vào túi của mỗi người trong chiếc điện thoại di động, cho đến nay nó vẫn không thể phá vỡ những câu đố giáo dục.
Các trường như AltSchool do Mark Zuckerberg của Facebook hậu thuẫn, chuyên cung cấp nền tảng học tập cá nhân hóa cho đến nay cũng không tạo ra kết quả như mong đợi. Trên thực tế, phụ huynh báo cáo rằng họ phải nhờ thêm gia sư dạy kèm để bổ sung cho những gì trẻ em phải học.
Người ta cũng dự đoán rằng các khóa học trực tuyến cho đại chúng (MOOCs) sẽ thay đổi hoàn toàn giáo dục với tất cả các kiến thức mà sinh viên cần có thể truy cập trong tầm tay. Nhưng MOOCs không phải là cứu cánh mà giáo dục đang chờ đợi. Ngay cả phó chủ tịch của Udacity, một trong những MOOCs hàng đầu, cũng nói rằng các MOOCs đã chết.
Cuộc khủng hoảng giáo dục không thể được giải quyết bằng cách đặt học sinh trước máy tính bảng. Giáo sư kinh tế của Đại học George Mason Tyler Cowen lập luận rằng nếu con người tuân theo các quy tắc và hành xử hợp lý, MOOCs có thể là giải pháp. Ông gợi ý rằng sinh viên sẽ không học hiệu quả khi ngồi một mình trước máy tính so với khi có bạn bè xung quanh: Sinh viên học tốt hơn khi họ ở trong cộng đồng người học.
John Hennessy, cựu chủ tịch của Đại học Stanford và thành viên hội đồng quản trị của Google và Cisco, nhận thấy tiềm năng lớn nhất nằm ở mô hình lớp học kiểu mới, trong đó sinh viên học các kiến thức từ môi trương trực tuyến. Thời gian trên lớp dành cho các cuộc thảo luận và giải quyết vấn đề tương tác. Giáo viên, trong kịch bản này sẽ không đóng vai trò là cửa ngõ giữa kiến thức và học sinh mà đóng vai trò là người hỗ trợ học tập. Phần Lan, được biết đến là một trong những hệ thống trường học tốt nhất trên thế giới, đã chuyển sang phương pháp này. Thay vì để học sinh ngồi thụ động trước giáo viên của mình nghe bài giảng và chờ đợi để được hỏi, học sinh làm việc trong các dự án nhóm, phát triển các kỹ năng giải quyết vấn đề mềm của họ.
Khái niệm này cũng là cốt lõi đối với các tổ chức dựa trên dự án và học tập mới như Holberton School, 42 và Epitech. Học sinh học bằng cách làm việc trên các dự án với các bạn học - không có bài giảng chính thức và không có giáo viên. Người học có được kiến thức bằng cách tìm kiếm trên Internet, đọc sách và trò chuyện với bạn bè.
Khi chúng ta đang bước vào cuộc cách mạng công nghiệp lần thứ tư, đưa robot tiên tiến, vận chuyển tự trị và trí tuệ nhân tạo, Diễn đàn Kinh tế Thế giới xếp “giải quyết vấn đề” là kỹ năng hàng đầu cho người lao động. Và Google đã báo cáo rằng các nhân viên hoạt động hàng đầu của họ đều vượt trội về kỹ năng mềm.
Một con đường tương tự khác là thông qua học nghề, trong đó nhấn mạnh việc học tập trong công việc. Phương pháp gần đây đã nhận được sự thúc đẩy khi Giám đốc điều hành Salesforce Marc Benioff lập luận rằng Hoa Kỳ nên tạo ra năm triệu cơ hội học việc trong vòng năm năm tới và Tổng thống Donald Trump đã đồng ý. Bộ trưởng Giáo dục Betsy DeVos đã nhân đôi điều này bằng cách nói rằng việc học nghề không chỉ dành cho thợ hàn và thợ mộc mà còn là cho tất cả mọi người.
Các công ty công nghệ cũng bắt đầu chấp nhận học nghề. Sáng kiến Cổ áo mới của IBM, Microsoft và chương trình LinkedIn REACH hiện đang lấp đầy các vị trí nhân viên văn phòng với việc học nghề, tiết kiệm hẳn bốn năm mài giũa kinh sách trên giảng đường đại học.
Việt Nam ở đâu, và ai sẽ giải bài toán, đáp lời những thách thức mới của giáo dục?