Bài toán thu hút và giữ chân giáo viên mầm non

Chiều 20/7, tại tỉnh Nghệ An, Bộ GD&ĐT đã tổ chức Hội nghị tổng kết năm học 2022-2023, triển khai nhiệm vụ năm học 2023-2024 đối với giáo dục mầm non.

Về một số yếu tố đảm bảo chất lượng ở bậc học mầm non trong năm học 2022-2023, ông Nguyễn Bá Minh, Vụ trưởng Vụ Giáo dục Mầm non (Bộ GD&ĐT) chia sẻ những chuyển biến tích cực như số phòng học kiên cố tăng 1.430 phòng, phòng học tạm giảm 252 phòng; cơ sở vật chất, thiết bị dạy học, đồ dùng, đồ chơi được quan tâm đầu tư. Công tác quy hoạch, sắp xếp mạng lưới trường, lớp; đầu tư cơ sở vật chất tiếp tục được quan tâm và triển khai hiệu quả (giảm 1.249 điểm trường lẻ); số trường chuẩn quốc gia bậc mầm non tăng 2,3%.

Bên cạnh đó, công tác phát triển đội ngũ được quan tâm, đặc biệt là công tác tuyển dụng và đào tạo, bồi dưỡng nâng chuẩn về trình độ đào tạo. “Tỉ lệ giáo viên/lớp đạt 1.86, tăng 0.02% so với năm học trước; giáo viên đạt chuẩn trình độ đào tạo cao đẳng sư phạm là 87.3%, tăng 10.6%; giáo viên chưa đạt chuẩn về trình độ đào tạo còn 12.7%, giảm 10.6%”, ông cho biết.

Đáng chú ý, tỉ lệ huy động trẻ đến trường để thực hiện nuôi dưỡng, chăm sóc giáo dục theo Chương trình giáo dục mầm non tăng đáng kể, cụ thể nhóm nhà trẻ huy động được 32,1%, tăng 3,8%; mẫu giáo huy động được 93,1%, tăng 3,7%.

Song, cũng theo ông Nguyễn Bá Minh, tình hình giáo dục mầm non vẫn còn nhiều khó khăn, hạn chế như công tác quy hoạch, đầu tư tại nhiều địa phương chưa theo kịp nhu cầu phát triển và nhu cầu đưa trẻ đến trường của người dân; còn có sự chênh lệch về cơ hội tiếp cận giáo dục và điều kiện đảm bảo chất lượng giáo dục mầm non giữa các địa phương và giữa các đối tượng. Vẫn còn các địa phương có tỉ lệ kiên cố hoá dưới 40%; còn nhiều địa phương chưa đạt tỉ lệ 1,5 giáo viên/lớp.

Một trong những khó khăn lớn nhất đó là tình trạng thiếu giáo viên trầm trọng. Hiện nay cả nước còn thiếu hơn 118.000 giáo viên. Giáo viên cấp mầm non thiếu nhiều nhất: gần 52.000 giáo viên. Một phần nguyên nhân dẫn đến hiện tượng này là do số trẻ đến trường năm học 2022 - 2023 tăng thêm 132.245 trẻ so với năm trước.

Tình trạng thiếu giáo viên mầm non đặc biệt dễ dàng nhận thấy tại các tỉnh có nhiều khu công nghiệp như tỉnh Bình Dương. Ông Nguyễn Văn Phong, Phó Giám đốc Sở GD-ĐT tỉnh Bình Dương cho biết toàn tỉnh có 438 trường mầm non, trường mẫu giáo; 628 cơ sở giáo dục mầm non độc lập tư thục và 131 cơ sở nhóm trẻ có quy mô dưới 7 trẻ. Như vậy, tổng số trẻ là 122.579 trẻ/4.721 nhóm-lớp - một tỷ lệ quá lớn.

Theo ông, mặc dù tỉnh có nhiều chính sách hỗ trợ cho đội ngũ giáo viên mầm non như giáo viên mầm non làm việc tại cơ sở giáo dục mầm non dân lập, tư thục ở địa bàn có khu công nghiệp, cụm công nghiệp được hỗ trợ 800.000 đồng/người/tháng; tuy nhiên mức hỗ trợ và lương chi trả chưa đáp ứng được thù lao, công sức và sự vất vả của giáo viên nên việc thu hút nguồn nhân lực đầu vào đối với giáo dục mầm non gặp nhiều khó khăn.

Bên cạnh việc tiếp tục nghiên cứu cải tiến chế độ làm việc, chính sách tiền lương cho đội ngũ giáo dục mầm non, ông Nguyễn Văn Phong đề xuất chính phủ nên “nghiên cứu các chế độ chính sách hỗ trợ trẻ là con công nhân, người lao động trong các nhà máy, xí nghiệp nhỏ lẻ,… (ngoài khu công nghiệp, cụm công nghiệp); có chế độ chính sách đối với con công nhân học trong các trường mầm non công lập.”

Cũng liên quan đến việc xây dựng chính sách đặc thù, Đại diện Sở GDĐT Gia Lai đề nghị cần có chính sách cử tuyển đào tạo giáo viên mầm non đối với con em người dân tộc thiểu số địa phương nhằm tạo nguồn cho địa phương đáp ứng đủ định mức giáo viên theo quy định cho những năm tới, đặc biệt đối với cơ sở giáo dục mầm non công lập tại vùng đồng bào dân tộc thiểu số, vùng khó khăn.

Đề xuất giải pháp để giữ chân đội ngũ giáo viên bậc mầm non tại địa phương, bà Huỳnh Thị Thu Vân, Trưởng Phòng Giáo dục Mầm non - Tiểu học, Sở GD&ĐT Kon Tum đề nghị chính phủ không nên cắt giảm 10% số lượng người làm việc cơ học trong đơn vị sự nghiệp giáo dục công lập tỉnh Kon Tum theo dự thảo Đề án đổi mới cơ chế quản lí, tổ chức lại hệ thống đơn vị sự nghiệp công lập; mà thay vào đó nên "bổ sung chỉ tiêu biên chế còn thiếu cho ngành Giáo dục tỉnh Kon Tum nhằm đáp ứng yêu cầu đổi mới giáo dục".

Đại diện Sở GD&ĐT tỉnh Thanh Hoá cũng đồng tình rằng Bộ Nội vụ nên bổ sung chỉ tiêu biên chế giáo viên hằng năm đáp ứng yêu cầu thực tiễn, ban hành quy định cụ thể thực hiện tinh giản biên chế của ngành Giáo dục. Vì giáo dục là ngành có đặc thù riêng, vì vậy không nên thực hiện cắt giảm biên chế theo tỉ lệ chung.

Bên cạnh khó khăn liên quan đến bài toán giữ chân, thu hút giáo viên mầm non, Phó Giám đốc Sở GD&ĐT Hà Nội Trần Lưu Hoa cho hay Hà Nội đang tìm kiếm giải pháp để quản lý các cơ cở giáo dục mầm non độc lập. “Toàn thành phố Hà Nội hiện có 2.557 cơ sở giáo dục mầm non độc lập”. Trong đó, rất nhiều cơ sở giáo dục mầm non độc lập phát triển nhanh, không theo quy hoạch, nhỏ lẻ, manh mún, nằm xen kẽ trong khu dân cư. Tại các cơ sở này, tỉ lệ giáo viên đạt chuẩn theo Luật Giáo dục 2019 và tỉ lệ tham gia đóng bảo hiểm xã hội cho giáo viên, nhân viên còn thấp.