Nằm trong con ngõ nhỏ ở phố Đông Tác, có một căn phòng tầng 1 với diện tích chỉ vỏn vẹn khoảng 25 mét vuông của một vị tiến sĩ ngoài bảy mươi nhưng lại chứa đầy ắp các máy móc, linh kiện cùng những câu chuyện sống động về các dấu mốc phát triển của công nghệ thông tin tại Việt Nam.
Nơi đây chính là bảo tàng công nghệ thông tin đầu tiên của Việt Nam do TS. Nguyễn Chí Công thực hiện đã được khai trương vào đầu năm 2020.
Bảo tàng Công nghệ Thông tin của TS. Công trưng bày hơn 200 hiện vật, hình ảnh trong số gần 1000 hiện vật mà TS đang lưu giữ, trong đó có những thiết bị, linh kiện từ hàng chục năm trước mà đã được sử dụng để tạo nên những “bước tiến” lớn tại Việt Nam như xây dựng mạng hay ứng dụng công nghệ chế bản điện tử (desktop publishing) vào in ấn, xuất bản ở Việt Nam. Các hiện vật được lựa chọn trưng bày cũng nhằm thể hiện được ba lĩnh vực phát triển của công nghệ thông tin bao gồm điện tử, tin học, viễn thông và quá trình chuyển đổi từ analog sang digital (số).
Không chỉ vậy, để thể hiện được lịch sử phát triển của công nghệ và “cho người ta thấy được Việt Nam mình đóng góp những gì và có mặt trong những giai đoạn nào của thế giới”, TS. Công đã điểm lại những dấu mốc nổi bật của công nghệ thông tin trong hai tấm bảng dành riêng cho lịch sử Việt Nam (từ 1960 - 2000) và lịch sử thế giới (từ trước công nguyên - 1995). Những con người có những đóng góp trong lĩnh vực này như GS. Tạ Quang Bửu, GS. Phan Đình Diệu, PGS. Nguyễn Bình Thành, GS. Vũ Đình Cự, và những cá nhân, tập thể khác cũng được vinh danh tại bảo tàng để những người ghé thăm có thêm hiểu biết về một giai đoạn “quan trọng nhất, giai đoạn nền tảng” cho sự hình thành và phát triển của lĩnh vực CNTT tại Việt Nam, đồng thời không quên “những con người đại chúng, những con người bình thường, bởi nếu chúng ta không nhìn thấy vai trò của những người bình thường thì không bao giờ đi đến được thắng lợi”.
Cũng tại đây, bảo tàng tổ chức cho các buổi seminar về tin học hay lịch sử để những người đam mê đến giao lưu và trao đổi kiến thức. Đối với TS. Công, bảo tàng không chỉ lưu lại dấu ấn phát triển của một thời kỳ mà còn có nhiệm vụ chính là “truyền lại cái lửa cho thanh niên”, để thế hệ sau biết rằng “trí tuệ Việt Nam không hề thua kém thế giới” khi những chiếc máy tính, công nghệ in ấn được nước ta nắm được kỹ thuật và ứng dụng từ rất sớm.
Trong thời gian tới, bảo tàng sẽ tiếp tục thực hiện giai đoạn 2 với những hiện vật từ năm 2000 trở đi, đồng thời tiến hành số hóa các tư liệu, thiết bị được trưng bày để những trải nghiệm tại bảo tàng ngày một sống động và đáp ứng tốt hơn nhu cầu của công chúng.
Bài và ảnh: Mỹ Hạnh