Tính trạng và đặc tính thực vật học của mãng cầu Bà Đen

Vỏ ngoài trái mãng cầu có nổi nhiều múi núm chỏm hoặc lì, giữa các núm có khe, khi chín thì nở ra thành các rãnh màu trắng. Thịt quả có tỷ lệ đạm, đường tổng, năng lượng (calories) cao với độ pH trung tính, ngoài ra còn chứa nhiều nguyên tố vi lượng như Kali, Sắt, Canxi, Ma giê, Natri, Kẽm, Đồng, Mangan…

Mãng Cầu là một loại trái cây nhiệt đới có nguồn gốc từ vùng biển Caribbean với tên phổ biến của Annona. Mãng cầu rất giàu đường, canxi và vitamin, vì vậy nó rất tốt cho sức khỏe của một người. Có rất nhiều giống mãng cầu, cụ thể là khó khăn mãng cầu, rất giàu tinh bột mãng cầu, Thanh Long mãng cầu, Giáy mãng cầu và mãng cầu tím da. Tuy nhiên, mãng cầu dai là phổ biến nhất tại khu vực núi Bà Đen.

Cây mãng cầu đã được người dân trồng và chăm sóc từ nhiều thế hệ do đó được xem như cây trồng bản địa, đã thích nghi được với điều kiện thời tiết, đất đai và kỹ thuật của người dân.

Ngoài đặc điểm của điều kiện tự nhiên, kỹ thuật canh tác của người trồng ở khu vực núi Bà Đen có những đặc điểm riêng của họ, họ không chỉ chăm sóc cho cây mãng cầu để trái cây có chất lượng tốt mà còn tạo thói quen canh tác của tạo thêm nhiều thu hoạch trong một năm tới nâng cao giá trị sản phẩm.

Trên núi Bà Đen, khí hậu ôn hòa quanh năm với ban ngày nắng nhưng không quá nóng. Đêm cuối cùng dài với nhiệt độ thấp kích thích cây mãng cầu ra hoa. Sự khác biệt về nhiệt độ giữa ban ngày và ban đêm là khoảng 8-100c và giữa các mùa, về 1.5-30c, mà tạo ra một môi trường ổn định, phù hợp cho các loại cây mãng cầu để đơm hoa kết trái quanh năm.

Đất xám trên phù sa cổ địa hình xung quanh núi Bà Đen là hoàn toàn phù hợp với cây mãng cầu có một lớp trồng cạn. Trong thời gian thu hoạch, từ tháng Tám đến tháng Chín, năng suất của cây mãng cầu Bà Đen có thể đạt từ 3.000 đến 3.500 tấn/ha.

Hiện nay, các xã gần Núi Bà Đen và các khu vực xung quanh đã trở thành khu vực lớn nhất chuyên về trồng mãng cầu với tổng diện tích 4.500 ha, và dự kiến sẽ tăng lên 5.000 ha vào năm 2015.

Cây mãng cầu Bà Đen có thân gỗ nhỡ, cao từ 2,5m đến 3,5 m, đường kính thân 8,4 – 10 cm. Có 4 – 6 cành cấp 1, nhiều cành thứ cấp, tạo tán không đều, dạng tháp hoặc tán tròn, đường kính tán trung bình 2,5m đến 3,5m.

Rễ cái của cây ăn sâu khoảng 0,6 – 0,8 m, bộ rễ hút ăn nông, tầng hoạt động 20 – 40 cm, phạm vi rễ hoạt động tương đương với chiều thẳng đứng của chu vi tán cây.

Cây có lá đơn, mọc cách, cuống lá và mép lá nhẵn, lá mỏng, màu xanh lục. Lá hình dáng thuôn dài, có 5-7 cặp gân nổi qua gân trục lá. Kích thước trung bình lá: Dài 10-12 cm, rộng 3,5 cm – 5 cm, góc xòe hai phiến lá: 1200 – 1600.

Hoa phức hợp, lưỡng tính, đài hoa có 3 cánh màu xanh lục. Trên đài hoa là bó nhị đực mang bao phấn, phía trên là bó nhụy gồm nhiều lá noãn. Hoa thuôn dài nhưng khe cánh hoa hẹp nên không có khả năng thụ phấn nhờ gió mà phải có tác nhân của côn trùng hoặc phải thụ phấn nhân tạo.

Thời gian từ lúc hoa mãng cầu thụ phấn (đậu trái) đến khi trái chín hoàn toàn là 100 ± 02 ngày hoặc từ khi tuốt lá là 120 ± 05 ngày. Thời điểm thu hoạch tốt nhất kể từ khi đậu trái là 92 ± 02 ngày.