Tại Hội nghị thường niên lần thứ XVI Liên hợp thư viện Việt Nam về nguồn tin khoa học và công nghệ, đại biểu của hơn 80 thư viện trong cả nước đã thảo luận việc ứng dụng công nghệ để phát triển và cung cấp các dịch vụ thông tin của thư viện.
Ngày 29/6, Bộ Khoa học và Công nghệ đã tổ chức Hội nghị thường niên lần thứ XVI Liên hợp thư viện Việt Nam về nguồn tin khoa học và công nghệ tại Đà Nẵng.
Theo Cục Thông tin Khoa học và Công nghệ Quốc gia, tham dự Hội nghị có Thứ trưởng Bộ Khoa học và Công nghệ Trần Quốc Khánh và 160 đại biểu đại diện cho 80 thư viện công cộng, thư viện đại học, thư viện chuyên ngành và trung tâm thông tin trong cả nước.
Đánh giá vai trò của thông tin khoa học và công nghệ tại Hội nghị, Thứ trưởng Bộ KH&CN Trần Quốc Khánh nói: "Trong thời đại của cuộc cách mạng công nghiệp lần thứ 4 đang diễn ra mạnh mẽ hiện nay, thông tin khoa học và công nghệ ngày càng đóng vai trò quan trọng trong việc thúc đẩy và hỗ trợ cho các hoạt động nghiên cứu và phát triển nói riêng và cho nền kinh tế nói chung. Cốt lõi của Công nghiệp 4.0 là mọi hoạt động sản xuất, kinh doanh, dịch vụ đều được thực hiện trên nền tảng các kho dữ liệu khổng lồ được tạo lập, xử lý, phân tích và cung cấp trong thời gian thực. Những nước có nền kinh tế phát triển nhất trên thế giới đều là những nước tạo lập và sở hữu các nguồn thông tin khoa học và công nghệ phong phú và đa dạng nhất, đồng thời cũng là những nước khai thác và sử dụng các nguồn thông tin này nhiều nhất để tạo ra các tri thức và giá trị mới cho xã hội".
Trong khi đó, theo ông Trần Đắc Hiến – Cục trưởng Cục Thông tin Khoa học và Công nghệ Quốc gia, lĩnh vực công nghệ số với sự phát triển và ứng dụng của các công nghệ dữ liệu lớn (Big Data), Internet vạn vật (Internet of Things) hay Trí tuệ nhân tạo (AI) đang mang lại nhiều thay đổi trong việc cung cấp các dịch vụ thông tin tới người dùng. "Các công trình khoa học được xuất bản và cung cấp đến tay người đọc một cách nhanh hơn, với nhiều tiện ích phục vụ cho công tác học tập, nghiên cứu. Xu thế tự xuất bản và truy cập mở cũng đang ngày càng trở nên phổ biến hơn, có tác động không nhỏ đến cách thức người dùng tiếp cận và sử dụng thông tin," ông Hiến nói.
Các đại biểu chụp ảnh lưu niệm tại hội nghị. Ảnh: Quỳnh Liên
Trong bối cảnh đó, theo ông Hiến, thư viện bắt buộc phải tăng cường ứng dụng công nghệ để quản lý dữ liệu nghiên cứu, nâng cao trải nghiệm người dùng, biến bạn đọc thành người sáng tạo, tái cấu trúc không gian thư viện, cộng tác chặt chẽ hơn với các thư viện khác... Nếu không, thiết chế có truyền thống lâu đời này có nguy cơ trở thành “lạc hậu”, “không hợp thời” và vai trò sẽ bị giảm sút.
Để đón đầu các cơ hội mà cuộc cách mạng công nghiệp 4.0 đem đến cho việc thúc đẩy hoạt động thông tin, thư viện, ông Vũ Hùng Cường – Viện
trưởng Viện Thông tin Khoa học xã hội - cho rằng, thư viện cần có nguồn tài nguyên thông tin số đặc biệt; có trang bị các phần cứng như hệ thống máy chủ, hệ thống lưu trữ để lưu trữ dữ liệu lớn; có đường truyền Internet đủ mạnh; và có hệ thống phần mềm hiện đại đáp ứng được nhu cầu xử lý, khai thác thông tin.
Trong khuôn khổ Hội nghị lần thứ 16 Liên hợp Thư viện Việt Nam về các nguồn tin khoa học và công nghệ, các đại biểu cũng tập trung thảo luận các vấn đề như: vai trò của Liên hợp trong việc góp phần nâng cao năng lực tiếp cận Công nghiệp 4.0; tăng cường hiệu quả khai thác và sử dụng các nguồn tin điện tử khoa học và công nghệ của Liên hợp; xác định một cơ chế tổ chức và vận hành Liên hợp phù hợp với tình hình thực tiễn hiện nay...
Thứ trưởng Trần Quốc Khánh khẳng định: Bộ Khoa học và Công nghệ luôn quan tâm hỗ trợ phát triển nguồn tin khoa học và công nghệ của đất nước. Hiện tại, Bộ đang trình Thủ tướng Chính phủ phê duyệt Đề án “Phát triển nguồn tin khoa học và công nghệ đến năm 2025, định hướng đến năm 2030” nhằm tạo lập và phát triển các nguồn tin khoa học và công nghệ phong phú, đa dạng, đáp ứng nhu cầu của cộng đồng khoa học Việt Nam.
Ngoài ra, Bộ Khoa học và Công nghệ cũng đang chủ trì triển khai Đề án “Phát triển Hệ tri thức Việt số hóa” và nhiệm vụ “Xây dựng Cơ sở dữ liệu Quốc gia về Khoa học và Công nghệ”, tất cả đều nhằm hình thành kho tài nguyên thông tin khoa học và công nghệ đầy đủ nhất phục vụ cho nghiên cứu, triển khai và đổi mới sáng tạo cũng như nâng cao nền tảng tri thức khoa học cho toàn xã hội - Thứ trưởng Khánh cho biết.
Liên hợp Thư viện Việt Nam về các nguồn tin khoa học và công nghệ (Vietnam Library Consortium on e-resources) được thành lập vào tháng 12 năm 2004, tại Hà Nội, trên cơ sở tự nguyện, ban đầu gồm 26 thành viên. Các thành viên của Liên hợp thư viện đã nhất trí đề nghị Trung tâm Thông tin Khoa học và Công nghệ Quốc gia (nay là Cục Thông tin Khoa học và Công nghệ Quốc gia) là cơ quan điều phối của Liên hợp.
Hiện có hơn 100 đơn vị đã thể hiện nguyện vọng được trở thành thành viên của Liên hợp.
Mục đích của Liên hợp là nhằm bổ sung các nguồn tin điện tử cho các thư viện ở
Việt Nam, tăng cường việc chia sẻ nguồn lực, sử dụng hiệu quả kinh phí
bổ sung tài liệu và tập hợp trong một tổ chức để đàm phán các nhà xuất
bản, nhà phân phối cơ sở dữ liệu.
Trong giai đoạn đầu, Liên hợp được AP trợ giúp tài chính để mua nguồn tin điện tử. Bên cạnh đó, Cục Khoa học và Công nghệ Quốc gia là đơn vị đóng góp chủ yếu vào kinh phí mua nguồn tin điện tử và các chi phí duy trì hoạt động của Liên hợp.
Tuy nhiên, theo báo cáo tổng kết hoạt động năm 2017-2018 của Liên hợp, mức độ đóng góp của các thành viên Liên hợp thư viện đã tăng dần từng năm, nếu trong giai đoạn đầu, 75% kinh phí mua cơ sở dữ liệu do tổ chức AP tài trợ, 25% do Cục Thông tin Khoa học và Công nghệ Quốc gia đóng góp, thì từ năm 2009 tới nay, 100% kinh phí mua cơ sở dữ liệu cho Liên hợp là do các thành viên cùng đóng góp, trong đó Cục Thông tin Khoa học và Công nghệ Quốc gia đóng 50% và các thành viên tham gia đóng 50%.
|