10 năm Đại học KH&CN Hà Nội: Tương lai gắn với trách nhiệm ở phía trước

Sáng 9/12, Trường Đại học KH&CN Hà Nội (USTH) thuộc Viện Hàn lâm KH&CN Việt Nam đã tổ chức kỷ niệm 10 năm ngày thành lập, đánh dấu bước sang giai đoạn mở rộng đào tạo và nghiên cứu để phát triển bền vững.

Tham dự sự kiện có GS. Nguyễn Thiện Nhân, Bí thư Thành ủy TPHCM, người đóng góp quan trọng vào sự khai sinh ra Trường; Phó Thủ tướng Vũ Đức Đam; Đại sứ Pháp tại Việt Nam Nicolas Warnery, GS.VS. Châu Văn Minh - Chủ tịch Viện Hàn lâm KH&CN Việt Nam… cùng các thế hệ lãnh đạo, giảng viên, sinh viên của Trường.

USTH ra đời trong bối cảnh Chính phủ Việt Nam mong muốn xây dựng một số trường đại học công lập xuất sắc, đẳng cấp quốc tế dựa trên hợp tác chặt chẽ với các quốc gia phát triển hàng đầu thế giới để góp phần đào tạo nguồn nhân lực chất lượng cao về KH&CN cho đất nước.
Nằm trong khuôn khổ Hiệp định liên chính phủ giữa Việt Nam và Pháp, USTH nhận được hỗ trợ đặc biệt của cả hai chính phủ.

Chính phủ Việt Nam đã ký Hiệp định tín dụng vay vốn để xây dựng Trường đến năm 2025 có tổng trị giá 190 triệu USD với Ngân hàng Phát triển Châu Á (ADB), trong đó có dự án xây dựng cơ sở trên khu đất 65ha tại Khu CNC Hòa Lạc.

Trong khi đó, Liên minh Các trường đại học và tổ chức nghiên cứu Pháp Vì sự phát triển của USHT (USTH Consortium), gồm hơn 40 trường đào tạo kỹ sư và viện nghiên cứu hàng đầu của nước này, được thành lập với sứ mệnh hỗ trợ toàn diện các hoạt động của Trường, từ đào tạo, nghiên cứu đến cấp học bổng và tạo điều kiện thực tập ở nước ngoài... Các chương trình thạc sĩ, và sắp tới là các chương trình đào tạo cử nhân của USTH, được đồng cấp bằng bởi các trường thuộc USTH Consortium. Mỗi năm, Liên minh cử 150 lượt giảng viên sang dạy tại USTH, mỗi giảng viên có số giờ dạy tương đương 20 giờ. Đại diện của Liên minh này cho biết đang chuyển giao dần các giờ giảng cho giảng viên Việt Nam nhưng tăng cường tham gia đồng hướng dẫn trong các chương trình đào tạo tiến sĩ của USTH.

USTH hiện nằm trong khuôn viên Viện Hàn lâm KH&CN, có tổng diện tích hơn 8.000m2, với 35 lớp học, 6 phòng thí nghiệm liên kết quốc tế, 20 phòng thị nghiệm thực hành.

Các sinh viên của trường đang theo học các ngành được thiết lập trên cơ sở nhu cầu phát triển KH&CN của Việt Nam mà Pháp có thế mạnh, bao gồm: Công nghệ Sinh học và Dược học; Vũ trụ và Ứng dụng; Năng lượng; Công nghệ thông tin và Truyền thông; Khoa học vật liệu tiên tiến và Công nghệ Nano; Nước – Môi trường – Hải dương học; Khoa học và Công nghệ thực phẩm; Khoa học và Công nghệ y khoa; Toán ứng dụng; Hóa học; Vật lý kỹ thuật và Điện tử; An ninh mạng; Tài chính tính toán định lượng; Kỹ thuật hàng không; Quản trị vận tải hàng không quốc tế. Đã có gần 500 sinh viên tốt nghiệp cử nhân, gần 400 học viên tốt nghiệp thạc sĩ, và 3 nghiên cứu sinh tốt nghiệp tiến sĩ.

USTH là một trong số ít trường đại học tại Việt Nam đào tạo theo tiến trình Bologna – mô hình đang được áp dụng rộng tãi tại châu Âu , theo đó thời gian đào tạo hệ đại học, thạc sĩ, tiến sĩ lần lượt là 3 năm, 2 năm, và 3 năm.

Các chương trình đào tạo cử nhân của Trường được Hội đồng cấp cao về Đánh giá nghiên cứu và Giáo dục đại học HCRES kiểm định và công nhận đạt chuẩn, tạo lợi thế cho sinh viên khi cạnh tranh các suất học bổng sau đại học ở châu Âu cũng như tham gia thị trường lao động quốc tế.

Trường hiện có 66 giảng viên/nghiên cứu viên - đa số ở độ tuổi 30-35, và 100% có trình độ từ tiến sĩ trở lên. Trong số đó, TS Trần Đình Phong nhận giải thưởng KH&CN Thanh niên Quả cầu vàng năm 2016 và Giải thưởng Tạ Quang Bửu về nghiên cứu cơ bản năm 2018 do Bộ KH&CN trao tặng. Mỗi năm, Trường đón hơn 200 lượt giảng viên nước ngoài từ Pháp, Hàn Quốc, Nhật Bản, Thái Lan đến thỉnh giảng.

Trong 3 năm liên tiếp, từ 2017 đến 2019, USTH luôn có tên trong bảng xếp hạng 10 trường đại học và viện nghiên cứu có nhiều công bố nhất ở Việt Nam của Nature Index.

10 năm qua, các giảng viên/nghiên cứu viên đã công bố 251 bài báo khoa học trên các tạp chí quốc tế thuộc hệ thống SCI và SCI-E, trong số đó 214 bài được công bố trong 5 năm trở lại đây. Tính trung bình, mỗi giảng viên có 1 bài báo thuộc danh mục SCI và SCI-E mỗi năm. Ngoài ra, trường đã nhận 12 đề tài do Quỹ Nafosted tài trợ.

Dù ngôi trường non trẻ này đã đạt được những thành tích ban đầu ấn tượng, vị Hiệu trưởng mới người Pháp - GS Etienne Sauer - vẫn nhận định, những thành tích đó mới chỉ đáp ứng được một phần mục tiêu đề ra.

Ông cho rằng, về đào tạo, số lượng tuyển sinh chưa đạt yêu cầu; một số ngành đào tạo đại học mới được nhà trường nhận định là rất cần thiết trong việc đào tạo lực lượng lao động tương lai cho Việt Nam cũng chưa thu hút được đông đảo người học.

“Có nhiều nguyên nhân giải thích tình hình trên, trong đó phải kể đến nguyên nhân liên quan đến truyền thông, đến áp lực học và thi cử hoàn toàn bằng tiếng Anh trong chuẩn mực quốc tế, đến thị trường lao động của Việt Nam ở thời điểm hiện tại,” ông nói.

Ngoài ra, theo ông, với tính chất là một trường đại học nghiên cứu, dù đã tiến hành khảo sát và làm việc với nhiều doanh nghiệp Việt Nam và Pháp, kết quả hợp tác với doanh nghiệp của Trường còn ở mức khiêm tốn.

Với mục tiêu xây dựng USTH trở thành một trung tâm đào tạo, nghiên cứu hàng đầu tại Việt Nam, đạt chuẩn quốc tế, ông nêu một số nhiệm vụ chủ chốt của Trường trong thời gian tới như: tuyển dụng những giảng viên/nghiên cứu viên có trình độ chuyên môn tốt; tối ưu hóa các chương trình đào tạo, trên cơ sở nghiên cứu nhu cầu thị trường lao động việc làm trong các lĩnh vực khoa học, kỹ thuật, công nghệ; đảm bảo các đề tài và hướng nghiên cứu về KH&CN phải ưu tiên đáp ứng được các nhu cầu của thị trường lao động việc làm của Việt Nam; tiếp tục phối hợp với doanh nghiệp để phát triển các phòng thí nghiệm quốc tế và triển khai các đề tài nghiên cứu hiện có của Trường tiến tới thành lập các đơn vị nghiên cứu liên kết quốc tế; hỗ trợ các nhóm nghiên cứu có khả năng đăng ký cấp bằng sáng chế, giải pháp hữu ích cấp quốc gia và quốc tế; tăng cường các hoạt động hỗ trợ nghiên cứu cho sinh viên ngay từ bậc đại học;...

Đến dự sinh nhật lên 10 của USTH, GS Nguyễn Thiện Nhân, Bí thư Thành ủy TPHCM, người từng đề xuất với Chính phủ quy chế tổ chức và hoạt động cũng như cơ chế tài chính đặc thù cho nhà trường, ôn lại những khó khăn trong việc kết hợp những con người thuộc hai đất nước có trình độ phát triển khác nhau để hình thành nên ngôi trường. Bên cạnh đó, ông cho rằng, cần so sánh USTH với những dự án tương tự, có thời điểm ra đời gần nhau và nhận được những hỗ trợ giống nhau, như dự án Đại học Việt – Đức, để rút ra bài học kinh nghiệm trong việc xây dựng những ngôi trường công lập theo mô hình xuất sắc.

Trong khi đó, nhận định về USTH, Phó Thủ tướng Vũ Đức Đam nhấn mạnh giá trị đổi mới mô hình quản trị đại học ở Việt Nam mà Trường mang lại. Ở Pháp, châu Âu, và thế giới, mô hình đó không có gì mới nhưng với Việt Nam, đó là bước ngoặt – ông nói. Trước đó, các trường đại học được quản trị nửa giống cơ quan hành chính. Những mô hình tự chủ ban đầu như Đại học Việt - Pháp, Đại học Việt - Đức... mở ra cách nhìn nhận mới trong toàn xã hội về sự cần thiết, có thể nói là không thể thiếu được, của tự chủ đại học để từ đó không chỉ giảm bớt sự can thiệp hành chính đối với các cơ sở đào tạo và nghiên cứu mà còn đổi mới cơ chế quản lý bản thân bên trong trường đại học, để tự chủ được đưa xuống tận từng khoa, từng giáo viên và sinh viên. “Chính nhờ mô hình như Đại học Việt – Pháp, quá trình thúc đẩy tự chủ đại học ở Việt Nam được nhanh hơn và có sở cứ thực tiễn để thuyết phục các ý kiến còn rất nhiều băn khoăn.”

Ngoài ra, Phó Thủ tướng cho rằng, cũng nhờ những mô hình như Đại học Việt - Pháp và các chỉ đạo tiếp theo mà đến nay, các trường đại học ở Việt Nam đã nhận rõ sứ mệnh của mình là nơi sáng tạo ra tri thức, chứ không chỉ truyền thụ tri thức. Kết quả là, từ chỗ chỉ một vài phần trăm các công trình nghiên cứu được đăng ở các tạp chí uy tín thuộc về các trường đại học thì 3 năm gần đây, 80% số công trình nghiên cứu xuất phát từ các trường đại học.

Một giá trị khác của Đại học Việt-Pháp, theo Phó Thủ tướng, là hội nhập quốc tế. Với sự hỗ trợ của hai Chính phủ, Đại học Việt - Pháp có điều kiện tốt hơn so với nhiều trường để thực hiện hơp tác quốc tế. Tuy nhiên, Phó Thủ tướng đề nghị, bên cạnh đề cao giá trị của hợp tác quốc tế, Trường cần thể hiện tinh thần tự lực tự cường vươn lên với tư cách người trong cuộc và lan tỏa tinh thần đó ra ngoài xã hội.

“Tương lai của nhà trường gắn với trách nhiệm còn ở phía trước,” ông nói và cho rằng, để tranh thủ lợi thế của cuộc cách mạng 4.0, không có con đường nào khác là tập trung hơn nữa vào đào tạo nguồn nhân lực chất lượng cao, vào phát triển KH&CN. “Và khi đó sứ mạng của các trường đại học nói chung, đặc biệt là các trường như Đại học Việt - Pháp là rất lớn.”

“Các bạn đừng quên rằng, dù Việt Nam còn rất nghèo nhưng Chính phủ đã cam kết bỏ ra gần 200 triệu USD để xây dựng một trường đại học. Bất kỳ trường đại học nào ở Việt Nam, đã được xây dựng từ lâu, nếu chỉ cần [nhận] bằng một phần nhỏ số tiền đó thì đã có được điều mà nhiều năm các thầy cô ở các trường đó luôn mơ.” Ông cũng nói vui, 200 triệu USD ở Việt Nam có giá trị tương đương 2 tỷ USD ở Mỹ và Pháp. “Vì vậy, các bộ, ngành, và nhà trường có trách nhiệm tiếp tục sử dụng số tiền này hiệu quả nhất, trước hết tập trung vào việc xây dựng campus mới sao cho thật tốt về chất lượng và tiến độ,” Phó Thủ tướng kết luận.