Nhà Trắng có vẻ như đang chuẩn bị một chính sách sẽ thay đổi cách cấp những khoản tài trợ của chính phủ dành cho hoạt động nghiên cứu.

Kế hoạch S thúc đẩy xuất bản mở. Nguồn: americanlibrariesmagazine.org
Kế hoạch S thúc đẩy xuất bản mở. Nguồn: americanlibrariesmagazine.org

Điều này được cho là sự tiếp nối nỗ lực do những người cấp vốn cho các quỹ ở châu Âu dẫn đầu - được gọi là Kế hoạch S - yêu cầu những nghiên cứu mà họ tài trợ phải được truy cập mở ngay lập tức khi xuất bản, với các điều khoản cấp phép tự do.

Không rõ liệu chính sách đang được đồn đại của Mỹ sẽ tương đương với “Kế hoạch S”, hay chỉ bắt buộc nghiên cứu được cung cấp miễn phí cho bạn đọc. Tuy nhiên, hai nhóm đại diện cho các nhà xuất bản ở Hoa Kỳ và trên toàn thế giới đã gửi thư cho Chính phủ Hoa Kỳ vào ngày 18/12 phản đối bất kỳ chính sách nào khiến việc “truy cập mở ngay lập tức” trở nên bắt buộc. Các nhà xuất bản cho rằng đó là một sự cản trở cho quá trình bình duyệt, kìm hãm sự sáng tạo, và khiến ngành xuất bản rơi vào hỗn loạn.

Nhưng đòi hỏi một chính sách tương tự đối với các nghiên cứu do Chính phủ Hoa Kỳ tài trợ sẽ khiến cho “tài sản trí tuệ quý giá mà chúng tôi sản xuất bị quốc hữu hóa và buộc chúng tôi trao nó miễn phí cho phần còn lại của thế giới”, Hiệp hội các nhà xuất bản Mỹ (AAP) ở Washington DC đã gửi thư đến Tổng thống Donald Trump. Hơn 125 nhà xuất bản và các hội khoa học đã ký lên bức thư, bao gồm Hiệp hội Hóa học Hoa Kỳ, Tạp chí Y học New England, và các đại gia xuất bản Elsevier và Wiley.

Đồng thời, Hiệp hội các nhà xuất bản khoa học, kỹ thuật và y tế quốc tế (STM) ở Oxford, Anh, cũng phản đối đối với bất kỳ đề xuất nào tương tự.

Tiềm năng của sự thay đổi chính sách đã thúc đẩy cuộc tranh luận gay gắt giữa các nhà khoa học ủng hộ truy cập mở và nhà xuất bản của các tạp chí, nhiều người trong số họ đã cung cấp miễn phí một số ấn bản khoa học tuy nhiên nếu tất cả các bài báo đều được xuất bản như vậy, việc kinh doanh sẽ khó mà có thể bền vững. Cuộc tranh luận đã trở nên gay gắt hơn trong năm vừa rồi, khi các nhà xuất bản và các nhà tài trợ đàm phán về các đề xuất cho Kế hoạch S.

“Tôi hoan nghênh chính sách theo tin đồn đó” John Wilbanks, giám đốc Ủy ban tại tổ chức nghiên cứu phi lợi nhuận Sage Bionetworks ở Seattle, Washington, cho biết.” Tôi làm việc tại một tổ chức nghiên cứu phi truyền thống và chúng tôi nhận được vốn tài trợ. Tuy nhiên, chúng tôi vẫn không đủ khả năng chi trả cho việc đặt các tạp chí khoa học dài hạn.”

“Tôi thực sự nghi ngờ việc các tổ chức khoa học và y tế có cố gắng thăm dò ý kiến các thành viên của họ về vấn đề này”, ông Steven Salzberg, một nhà sinh học tính toán tại Đại học Johns Hopkins ở Baltimore, Maryland, nói. “Họ cho rằng họ có thể phát biểu thay cho tất cả các thành viên, nhưng về vấn đề này, tôi nghĩ họ trực tiếp chống lại lợi ích của các thành viên của họ”.