Xử trí khi có người ngất xỉu đột ngột

Ảnh minh họa: News.

Bác sĩ Phạm Thị Dung công tác tạiĐơn vị Châm cứu, Viện Y Dược Học Dân Tộc TP HCM cho rằng ngất và xỉu là 2 khái niệm khác nhau.Xỉu là tình trạng mất ý thức không hoàn toàn, bệnh nhân có thể nghe và nhận biết xung quanh.Ngất là tình trạng mất ý thức đột ngột, bệnh nhân không nhận biết xung quanh. Có nhiều nguyên nhân gây ngất:

- Ngất do đối giao cảm (hay còn gọi là ngất đơn thuần), thường gặp và xảy ra ở mọi lứa tuổi. Yếu tố thúc đẩy gồmcảm xúc, mệt mỏi, mất máu, đứng lâu. Bệnh nhân thườnghồi phục ý thức nhanh, trong khoảng từvài giây đến vài phút.

- Ngất do tim mạchxảy ra khi nằm nghỉ, sau khi gắng sức hay có tiền sử bệnh tim nhưngừng tim, rối loạn nhịp, hẹp động mạch chủ, động mạch phổi, phình bóc tách động mạch chủ, tăng áp động mạch phổi.

-Ngất do mạch máu não:Đột quỵ, thiểu năng động mạch sống nền, migrain, bệnh takayasu, ngất do xoang cảnh.

- Ngoài ra ngất còn do mộtsố nguyên nhân khác như hạ huyết áp tư thế, tăng thông khí, ngất do ho, tâm lý...

Xử trí khi có người ngất xỉu:

Đầu tiên cần tiến hành sơ cứu. Đặt bệnh nhân nằm đầu thấp hơn chân, cho ngửi tinh dầu thơm, nới quần áo chật hoặc những chỗ thắt chặt khác. Ðể đầu quay sang một bên nhằm đề phòng tụt lưỡi vào cổ họng hoặc hít chất nôn vào phổi. Nếu thân nhiệt thấp hơn bình thường thì cho đắp chăn ấm, đồng thời gọi xe cấp cứu đưa bệnh nhân đến bệnh viện để xử trí tiếp theo và tìm nguyên nhân có hướng điều trị tiếp tục.

Phương pháp ấn Nhân trung trong sơ cứu ngất: Theo y văn, huyệt Nhân trung có tác dụng khai khiếu, thanh nhiệt, định thần chí. dùng trong điều trị méo miệng, tê môi trên, cấp cứu ngất. Phương pháp này đãđược nghiên cứu có tác dụng. Lưu ý nếu nạnnhânngất, đầu tiêncần tiến hànhsơ cứu như trên và gọi xe cấp cứu ngay. Trong thời gian đócó thể sử dụng phương pháp ấn Nhân trungđể hỗ trợ người bệnhtỉnh lại. Phương pháp này cầnphải làm nhanh, mạnh, dứt khoát ở vị trí huyệtnằm giữa 1/3 trên và 2/3 dưới rãnh nhân trung.

Có một phương pháp thường được người dân áp dụng trong những trường hợp ngất xỉulàchâm 10 đầu ngón tay (hay châm huyệt Thập Tuyên). Cách làm nàyđược truyền rộng rãitrong dân gian, cho đến nay chưa có nghiên cứu nào chứng minh cóhiệu quả khi cấp cứu ngất.Bác sĩ khuyến cáo châmđầu ngón tay nếuthực hiện một cách tùy tiệncó nguy cơ gây nhiễm khuẩn cao, thậm chídẫn tới nhiễm trùng huyết. Dođókhông cókhuyến cáo sử dụng trong điều trị ngất dù lànguyên nhân nào.

Theo bác sĩ Dung, Thập Tuyên là tập hợp huyệt nằm trên 10 đầu ngón tay.Vị trí huyệt nằm chính giữa 10 đầu ngón tay, cách đầu móng ngón tay 0,1 thốn. Theo Cẩm nang Châm cứu của Lưu ViêmChủ, phương pháp châm huyệt Thập Tuyên hiệu quả trongđiềutrị các chứng bệnh nhứcđầu,choáng váng, hôn mê,cơ thể quá nhiệt, trẻ con bị kinh phong, tê đầu ngón tay. Khi thực hiện,yêu cầuphảisát trùng vùng đầu 10 ngón tay, dùng kim châm cứu vô trùng châm thẳng vuông góc từ0,1 đến 0,2 thốn hoặc sử dụng kim 3 cạnh vô trùng chích lễ máu tại huyệt.

Bác sĩ Dung lưu ý, kỹ thuật châm huyệt Thập Tuyênđòi hỏi dụng cụ và kỹ thuật đảm bảo vô trùng, do đóchỉ nên thực hiệnở bệnh viện bởi thầy thuốc. "Trường hợp nạnnhân ngất ởnhà, ngoài đường hoặc bất cứ nơi nào không có đủ điều kiện vô trùng màthực hiện châm đầu ngón taycó thể gây nhiễm trùng cho người bệnh. Dođó không nênáp dụng", bác sĩ nói.