Đó là thông tin được đưa ra tại buổi lễ công bố sáng 13/9 tại Viện Hàn lâm Khoa học và Công nghệ Việt Nam. Theo đó, từ nay đến 31/12/2018, cơ quan thường trực giải thưởng sẽ tiếp nhận hồ sơ trong và ngoài nước, hồ sơ giới thiệu ứng cử các ứng viên có công trình được ứng dụng trong thực tiễn đem lại những kết quả thiết thực cho Việt Nam. Sau đó hội đồng khoa học chuyên ngành sẽ thẩm định và lựa chọn những hồ sơ xuất sắc nhất của từng chuyên ngành đệ trình lên Hội đồng giải thưởng. Dự kiến ngày 18/5/2019 sẽ diễn ra lễ trao giải.
Phát biểu tại lễ công bố, Giáo sư – Viện sĩ Nguyễn Văn Hiệu – nguyên Viện trưởng Viện Hàn lâm Khoa học và Công nghệ Việt Nam, ủy viên thường trực hội đồng giải thưởng, cho biết, khác với các giải thưởng khoa học và công nghệ các cấp, giải thưởng Trần Đại Nghĩa tôn vinh những công trình mang tính ứng dụng và thực tiễn. Trên cơ sở đó, hội đồng khoa học, hội đồng giải thưởng xem xét giá trị ứng dụng của công trình đối với kinh tế, xã hội và sự phát triển về con người, đất nước Việt Nam. Bởi vậy, giải thưởng Trần Đại Nghĩa có thể được trao cho một nhà khoa học nước ngoài.
GS Hiệu kỳ vọng, giải thưởng Trần Đại Nghĩa lần thứ hai có thể tìm ra nhiều hơn 2 công trình hơn so với giải thưởng Trần Đại Nghĩa lần thứ nhất.
Giáo sư - Viện sĩ Nguyễn Văn Hiệu - Ủy viên thường trực hội đồng giải thưởng Trần Đại Nghĩa phát biểu tại lễ công bố. Ảnh: Đoàn Dung
Giải thưởng Trần Đại Nghĩa tổ chức lần đầu tiên vào năm 2016, là giải thưởng về khoa học và công nghệ của Viện Hàn lâm Khoa học và Công nghệ Việt Nam, được tổ chức 3 năm/lần nhằm tôn vinh các nhà khoa học có thành tựu xuất sắc về khoa học tự nhiên và công nghệ, trực tiếp tổ chức triển khai ứng dụng các kết quả đó để đóng góp vào sự nghiệp phát triển kinh tế, xã hội và đảm bảo an ninh – quốc phòng của đất nước.
Giải thưởng tập trung vào 9 lĩnh vực: Toán học, cơ học, khoa học thông tin và khoa học máy tính, vật lý, hóa học, khoa học về sự sống, khoa học về trái đất, khoa học biển, khoa học môi trường và năng lượng, với tiêu chí các công trình phải được công bố trên các tạp chí khoa học quốc tế có uy tín hoặc được cấp bằng độc quyền sáng chế trong và ngoài nước; đã được tổ chức triển khai ứng dụng; có đóng góp hoặc triển vọng đóng góp cho nền kinh tế - xã hội đất nước.
Giải thưởng Trần Đại Nghĩa lần đầu tiên được tổ chức vào năm 2016, được trao cho 2 công trình: “Ứng dụng công nghệ tiên tiến sản xuất vắc xin phòng bệnh cho người” của GS.TSKH Hoàng Thủy Nguyên và Cố GS.TSKH Đặng Đức Trạch, Viện Vệ sinh Dịch tễ Trung ương, Bộ Y tế. Kết quả công trình đã được ứng dụng trong các sản phẩm vắc xin dùng trong chương trình tiêm chủng mở rộng quốc gia. Nhờ đó, hàng triệu trẻ em Việt Nam tránh được những di chứng, tật nguyền nặng nề và phòng được dịch bệnh nguy hiểm do virus gây nên. Giải lần đầu còn được trao cho công trình “Công nghệ sản xuất tinh quặng sắt, thép và vật liệu không nung từ bùn đỏ” của TS.Vũ Đức Lợi, Viện Hóa học, Viện Hàn lâm KHCNVN và TS.Nguyễn Văn Tuấn, Công ty Cổ phần thương mại Thái Hưng. Kết quả nghiên cứu của công trình đã cơ bản giải quyết vấn đề xử lý bùn đỏ, mở ra hướng đi mới trong việc sản xuất các vật liệu xây dựng không nung.