Chống trộm bằng khóa xe biết nhận diện chủ

Tại một cửa hàng tiện lợi ở thành phố HCM mà EyeQ Tech lắp đặt thử nghiệm bốn hệ thống khóa xe biết nhận diện khuôn mặt, khách hàng đến cửa hàng, đi xe máy thẳng vào khung của hệ thống. Sau đó, họ gạt tay kích hoạt hệ thống nhận diện khuôn mặt. Ngay lúc đó, ở phía dưới, cần gạt ở hai bên từ từ khép lại, kẹp chặt phần nan hoa của bánh trước xe, kết hợp với thanh lật tạo thành một vòng khép kín giữ lấy bánh xe. Mô tả có vẻ dài dòng nhưng toàn bộ quá trình này diễn ra trong vỏn vẹn 15 giây, kể từ khi khách hàng đến.

“Hệ thống này rất hữu ích tại các cửa hàng tiện lợi, siêu thị mini, quán café nhỏ… có khách hàng ra vào thường xuyên. Cái được nhất là từ đây, EyeQ Tech đã phát triển được thêm một hệ thống khác gần tương tự cho các khách sạn để khách hàng check in nhận phòng”, anh Lê Mai Tùng nhà sáng lập và CEO EyeQ Tech cho biết.

“Chúng tôi cần một hệ thống khóa xe để không cần bảo vệ vẫn có thể trông giữ được xe của khách hàng” là yêu cầu mà anh Lê Mai Tùng nhận được từ đối tác – một chuỗi cửa hàng bán lẻ ở TP.HCM. Trên thực tế, các cửa hàng thường phải thuê nhân viên trông giữ xe nhằm bảo vệ tài sản của khách. Tuy nhiên, đơn vị bán lẻ này lại không muốn dừng lại ở đây mà hướng đến mục tiêu chuyển đổi số cho cửa hàng bằng ứng dụng công nghệ trong việc điều hành và quản lý.

Thời điểm ấy, tức năm 2018, EyeQ Tech đang là một trong những đơn vị đi đầu trong phát triển công nghệ nhận dạng khuôn mặt. Nhận bằng tiến sỹ khoa học máy tính ở Úc, anh Lê Mai Tùng về nước phát triển nhiều sản phẩm ứng dụng công nghệ trí tuệ nhân tạo và có một số thành công bước đầu. Đây là lý do vì sao anh nhận được đặt hàng này.

Theo yêu cầu thì sản phẩm phải bao gồm cả phần cứng lẫn phần mềm, tức là ngoài hệ thống nhận diện khuôn mặt, cần có một hệ thống cơ điện tử phục vụ việc khóa bánh cũng như hệ thống camera phục vụ việc ghi hình, chụp lại khuôn mặt để nhận diện. Do vậy, anh Lê Mai Tùng đối mặt với hai cái khó, một là thiết kế các bộ phận cơ điện tử của khóa và hai là phải phát triển thuật toán chống giả ngược sáng. Anh nói: “Tôi không nhớ mình đã mất ngủ bao nhiêu đêm cho sản phẩm này bởi điểm xuất phát của tôi là người phần mềm, không có kiến thức về cơ khí điện tử nên vừa làm vừa mày mò”. Thực ra, cái khó này không chỉ của riêng anh mà “công ty nào cũng sợ làm phần cứng, bởi đầu tư tốn kém và không dễ làm”.

Nhà sáng chế nhớ rằng anh đã phải mua hàng chục các loại bánh xe khác nhau và tiến hành thiết kế chiếc khóa sao cho vừa khớp. Phải làm thế nào để khi người dùng đi xe vào phần khung chữ V và tiến hành quét khuôn mặt, hệ thống thanh lật, khóa càng hoạt động khớp với nhau giữ không cho bánh xe di chyển.

Phần cơ điện tử khó nhằn tới mức mà ba năm sau khi phát triển thành công sản phẩm này, anh Tùng vẫn gọi đây là ‘nỗi ám ảnh’. “Nó khó vô cùng, ít nhất là với người làm phần mềm như tôi. Bởi chiếc khóa phải phù hợp với tất cả các thiết kế bánh xe, dù là xe số hay xe ga, xe bánh lớn hay bánh nhỏ” – anh Tùng nhớ lại. Nếu như xe số bánh lớn, nan hoa nhỏ, khóa dễ dàng hoạt động thì xe ga như xe Lead (Honda) bánh rất nhỏ và đi kèm cả đĩa phanh, nếu không cẩn thận có thể làm hỏng phần đĩa phanh của xe.

Ban đầu, anh Tùng tìm kiếm một người kỹ sư cơ khí hợp tác bán thời gian và cùng một công ty điện tử để nghiên cứu sản xuất, nhưng đều thất bại. “Sản phẩm đầu tiên rất xấu, cồng kềnh, không hiệu quả khi người dùng vẫn có thể kéo xe về phía sau. Những người hợp tác chưa hết mình, đơn giản vì họ làm bán thời gian. Bởi vậy, tôi tuyển dụng một người làm toàn thời gian. Chúng tôi ăn ngủ tại xưởng theo đúng nghĩa đen để giải quyết các yêu cầu” – anh Tùng nhớ lại.

Rất may là người cộng sự này không chỉ tâm huyết mà còn có nhiều kinh nghiệm trong việc thiết kế từ giấy tới mô hình 3D và đưa vào các phần mềm chạy thử để dự đoán các tình huống có thể xảy ra với sản phẩm thật. Điều đó giúp anh tiết kiệm thời gian lẫn tiền bạc trong thiết kế sản xuất phần cứng.

Cùng với quá trình thiết kế phần cứng, anh Tùng và cộng sự vẫn tiếp tục nghiên cứu chỉnh sửa lại thuật toán ‘nhận dạng khuôn mặt” họ đã có trong tay từ trước. Nếu như trước đây, thuật toán và dữ liệu chỉ phục vụ việc nhận diện gương mặt trong các điều kiện ánh sáng tốt thì lần này, việc để máy ngoài trời lại khiến việc nhận diện khuôn mặt không hề dễ dàng.

Thuật toán chống giả ngược sáng cũng trở thành một thách thức. Vị trí đặt khóa ở ngoài trời và có những vị trí ngược sáng, dẫn đến về hiệu ứng nhận diện của thị giác máy tính có thể cho kết quả không chính xác. Do phần xung quanh khuôn mặt ngược sáng nên bị đen, chỉ sáng ở phần khuôn mặt nên kẻ gian có thể sử dụng ảnh in trên bìa hoặc trên điện thoại, máy tính bảng để nhận diện và mở khóa dễ dàng. “Chúng tôi phải thay đổi thuật toán nhận dạng cũng như bổ sung dữ liệu về dữ liệu thật và dữ liệu giả. Ngoài ra, chúng tôi cũng lắp đèn phía trên camera để hỗ trợ phần ngược sáng. Phần này không làm kỹ là tiêu, nó khó ngang với phần cơ điện tử” – anh Tùng nhớ lại.

Tới tháng 4/2019, sau hai phiên bản chưa hoàn thiện, phiên bản thứ ba đáp ứng được các yêu cầu của phía đặt hàng chính thức được ra mắt. Khi khách hàng đi vào bộ khung khóa bánh và lấy tay quét ngang phần cảm ứng để kích hoạt, hệ thống sẽ nhận diện khuôn mặt và tiến hành khóa bánh. Nếu có người cố tình di chuyển hoặc không đúng khuôn mặt, hệ thống phát chuông cảnh báo kèm theo đèn nháy đỏ. Khi nhận diện đúng khuôn mặt, hệ thống hiển thị đèn nháy xanh và mở khóa. “Đáng tiếc sau khi sản phẩm hoàn thành vào năm 2019, phía đối tác đổi chủ và họ quyết định không tiếp tục đầu tư. Nguyên nhân khác là do giá thành sản phẩm quá cao, dù chúng tôi cũng đã nghĩ tới chiến lược tối ưu để giảm giá” – anh Lê Mai Tùng cho biết.

Dù sản phẩm không ra được thị trường như kì vọng nhưng, anh Lê Mai Tùng không cảm thấy tiếc nuối. Trong khởi nghiệp, nhu cầu của thị trường thay đổi rất nhanh. “Điều quan trọng sau một sản phẩm phải xếp xó là chúng tôi học được gì. Thành tựu của EyeQ Tech là có được một bằng sáng chế, có kinh nghiệm trong việc đăng ký bảo hộ sở hữu trí tuệ. Quan trọng hơn, chúng tôi không sợ làm phần cứng nữa, nếu như trước đó nghe thôi đã thấy sợ rồi” – anh Lê Mai Tùng hào hứng nói.

Từ những hiểu biết và kinh nghiệm, EyeQ Tech phát triển và trình làng sản phẩm Kiosk – phục vụ quá trình check in tại khách sạn, nhà nghỉ của khách hàng. Theo đó, khách hàng khi đặt phòng tại nhà nghỉ, sẽ mang giấy tờ tùy thân tới máy để check in nhận phòng cùng thẻ từ mở cửa phòng mà không cần nhân viên lễ tân. Đến nay, Kiosk đã có mặt tại nhiều khách sạn từ Nam ra Bắc.

Cũng nhờ những hiểu biết về hệ thống khóa xe bằng cách nhận diện khuôn mặt, EyeQ Tech khi phát triển Kiosk đã rút ra được kinh nghiệm để xây dựng chiến lược bảo dưỡng phần cứng. Theo anh Tùng, đây là việc vô cùng quan trọng. Nếu như phần mềm có thể sửa lỗi từ xa thì phần cứng, các nhân viên phải đến tận nơi. Tất nhiên, không thể có chuyện đi vài chục hoặc vài trăm cây số để kiểm tra hệ thống trục trặc chỗ nào mà từ sớm nhân viên đã phải “nghe triệu chứng đoán bệnh” để chuẩn bị hệ thống thiết bị thay thế từ sớm. Theo anh, điều này phải có kinh nghiệm chứ không phải chuyện một sớm một chiều.

Nhà sáng lập của EyeQ Tech cho biết, anh cũng kì vọng quy trình chấp nhận đơn bảo hộ sáng chế rút ngắn thời gian xuống, thay vì ba năm như hiện nay. Bởi là startup, nếu có được bằng sáng chế, EyeQTech sẽ dễ dàng hơn trong việc gọi vốn. Và có thể ở thời điểm đó, khi có tiền đầu tư, số phận của hệ thống khóa xe bằng cách nhận diện khuôn mặt đã khác. “Các nhà đầu tư đánh giá rất cao bằng sáng chế phần cứng. Nếu có sớm, chúng tôi sẽ gọi được vốn nhiều hơn và có tiền đầu tư để tối ưu sản phẩm và giảm giá thiết bị xuống. Khi ấy, thị trường dễ mua hơn và chúng tôi có cơ hội để phát triển sản phẩm này” – anh Lê Mai Tùng bày tỏ.