Xét nghiệm máu để phát hiện tài xế thiếu ngủ

Gần một nửa số tài xế ở Vương quốc Anh thừa nhận từng lái xe sau khi ngủ chưa đầy 5 tiếng. Các chuyên gia ước tính số vụ tai nạn liên quan đến mệt mỏi có thể chiếm tới 20% tổng số vụ va chạm xe cộ ở Vương quốc Anh và 25% tổng số vụ tai nạn nghiêm trọng và gây tử vong.

Tại Đại học Monash, Melbourne, Úc, Giáo sư Clare Anderson đang nỗ lực phát triển một phương pháp xét nghiệm thiếu ngủ dựa trên máu. "Rượu, chạy quá tốc độ và mệt mỏi đều là các nguyên nhân hàng đầu gây ra những vụ tai nạn trên đường. Nhưng chúng ta không có công cụ để theo dõi và quản lý tình trạng này như máy đo nồng độ cồn theo dõi việc uống rượu," ông nói.

Trong nghiên cứu do Văn phòng An toàn Đường bộ của Chính phủ Úc tài trợ, nhóm của Anderson đã xác định được 5 dấu ấn sinh học trong máu có thể phát hiện ai đó đã thức từ 24 giờ trở lên.

"Các dấu ấn này thực sự liên quan chặt chẽ đến thời gian một người nào đó đã thức, và nhất quán giữa các cá nhân," Anderson cho biết.

Một vài trong số các dấu ấn là các lipid đến từ các bộ phận khác nhau của cơ thể. Đây là dấu hiệu đáng tin trong trường hợp này vì nó không thuộc nhóm những chất có thể bị ảnh hưởng bởi tình trạng căng thẳng khi tài xế vừa trải qua tai nạn, như adrenaline.

Các nghiên cứu được tiến hành trong điều kiện gần với tình huống thực tế hơn cũng chỉ ra rằng những dấu ấn sinh học này có thể phát hiện ai đó đã ngủ hay chưa. “Chúng tôi đạt được độ chính xác gần 90% trong việc phát hiện tình trạng mất ngủ, đây là độ chính xác khá cao trong bối cảnh có nhiều yếu tố đồng thời diễn ra trong cuộc sống của mỗi người ngoài giấc ngủ,” theo Anderson.

Vẫn cần nghiên cứu tiếp để xem liệu xét nghiệm có thể định lượng mức độ thiếu ngủ hay không, ví dụ như họ đã ngủ 5 giờ hay 2 giờ.

Anderson tin rằng trong 2 năm tới, xét nghiệm máu để phát hiện tình trạng thiếu ngủ có thể được tiến hành cùng với các xét nghiệm ma túy và rượu hiện nay, khi tài xế được đưa đến bệnh viện sau một vụ tai nạn giao thông.

Các xét nghiệm di động sẽ mất nhiều thời gian hơn vì đòi hỏi các cảm biến và thiết bị nhỏ gọn. Tuy nhiên, Giáo sư Shantha Rajaratnam - tại Đại học Monash, cho biết: “Với sự đầu tư phù hợp, tôi tin rằng trong vòng 5 năm tới, chúng tôi có thể thực hiện các xét nghiệm di động, ít nhất là trong các ngành quan trọng về an toàn như vận tải đường bộ, hàng không thương mại và khai thác mỏ”.

Các chuyên gia cho rằng trong tương lai cần có một ngưỡng pháp lý về thời gian ngủ tối thiểu mà người lái xe cần có, tương tự như mức giới hạn nồng độ cồn trong máu 0,05% hay 0,08% mà nhiều quốc gia áp dụng. Theo Tiến sĩ Madeline Sprajcer - nhà nghiên cứu về giấc ngủ tại Đại học Central Queensland, "Dựa trên phân tích tổng hợp của chúng tôi, có vẻ như thời gian ngủ tối thiểu từ 4 đến 5 tiếng là hợp lý."