Nước hoa phảng phất mùi mưa của Ấn Độ

Bạn có thích mùi hương tươi mát của đất lan tỏa trong không khí sau những hạt mưa đầu mùa rớt xuống mặt đất khô cằn? Nó còn được gọi là petrichor – một loại hỗn hợp các hợp chất hóa học mang mùi thơm, một số do thực vật sản sinh, số khác từ vi khuẩn sống trên đất. Những vi khuẩn này là tác nhân chính tạo ra mùi riêng biệt của đất – trong lúc phân hủy (dưới điều kiện thời tiết khô cằn), chúng giải phóng hợp chất geosmin cực kỳ nhạy cảm với mũi người. Tuy nhiên, các phân tử geosmin lại không thể phát tán vào không khí cho đến khi nước mưa thấm xuống và đẩy chúng ra khỏi mặt đất.

Trong khi giới nghiên cứu mới chỉ bắt đầu hiểu được cơ chế hóa học đằng sau mùi hương tuyệt vời này thì người dân tại một thị trấn nhỏ ở vùng Uttar Pradesh, phía Bắc Ấn Độ, đã truyền nhau bí quyết lưu giữ nó vào trong chai để đeo cùng trang phục như nước hoa suốt bao nhiêu thế hệ.

Đó là thị trấn cổ Kannauj bên bờ sông Hằng, nằm giữa hai thành phố Agra và Lucknow. Đây được xem là cái nôi của kỹ nghệ nước hoa Ấn Độ từ thời hoàng đế Harshavardhana (590 – 657). Đến nay, sau hơn 1.300 năm sau, gần một nửa trong số 1,5 triệu dân Kannauj vẫn còn tham gia sản xuất nước hoa bằng phương pháp truyền thống.

Mỗi sáng, người Kannauj thường đi hái các loại hoa như hoa hồng, nhài, lan, sen, huệ gừng, sơn trà,… để giao cho hơn hai trăm cơ sở chưng cất nước hoa nằm rải rác khắp thị trấn. Hoa được hòa với nước và đun trong các tháp lớn làm bằng đồng gọi là “degs”. Hơi nước thơm sau đó được dẫn qua các ống tre đến một thùng chứa làm từ gỗ đàn hương, cũng là nơi lưu giữ tinh dầu hay nước hoa. Nước hoa sau đó lại được chiết vào những bình làm bằng da lạc đà có độ xốp phù hợp cho phép phần nước thừa bay hơi, chỉ để lại mùi thơm và tinh dầu bên trong.

“Mitti attar” là sản phẩm đáng chú ý nhất của Kannauj và thường được gọi bằng danh xưng mỹ miều: “nước hoa của đất”. Quy trình sản xuất mitti attar cũng tương tự như đối với các hợp chất mang mùi thơm khác, nhưng thay vì cánh hoa, người ta sẽ nhét đầy những viên đất khô vào trong degs và cho thêm một vài giọt nước lấy từ ao hồ rồi ủ trong các thùng kín được bịt bằng đất sét. Thường phải mất từ sáu đến bảy giờ để tất cả mùi hương tách ra khỏi đất.

Hiện nay, các sản phẩm độc đáo của Kannauj đang dần mất đi khách hàng do giới trẻ có xu hướng chuyển sang những loại nước hoa có chứa cồn (alcohol) cho giá thành rẻ hơn. Chẳng hạn, một lọ Ruh Gulab (tinh dầu hoa hồng) 100ml thường có giá khoảng khoảng 14 USD, nhưng với chưa tới 1,5 USD bạn đã có thể sở hữu mùi hương hoa hồng bằng phương pháp tổng hợp.

“Phần lớn khách hàng thường sẽ chọn các loại nước hoa và chất khử mùi hiện đại. Khi sản phẩm tổng hợp cũng cho công dụng tương tự, họ sẽ băn khoăn liệu có cần thiết phải chi quá nhiều tiền cho tinh dầu tự nhiên?”, Nishish Tewari – chủ một cửa hàng nước hoa tại Kannauj – cho biết.

Chi phí nguyên liệu thô tăng cao, đặc biệt là gỗ đàn hương không được sản xuất tại địa phương cũng góp phần khiến các xưởng chưng cất nước hoa ngày thêm lo lắng. Một vấn đề nữa là việc thiếu tiêu chuẩn để kiểm soát quy trình và đảm bảo chất lượng tinh dầu – thường phụ thuộc vào phẩm chất của hoa, thời gian hái và phương pháp chưng cất. Nghệ nhân nước hoa Kannauj luôn rất tự hào về bí quyết truyền thống mà họ đã gìn giữ suốt bao đời và không bao giờ muốn sử dụng máy móc hiện đại để thay thế bản năng lẫn kinh nghiệm trong quá trình làm ra loại nước hoa ưng ý. Đây là điều dễ hiểu và nó khiến cho các sản phẩm handmade có giá khá cao so với thông thường. Tuy nhiên sẽ rất khó đảm bảo những tiêu chuẩn cần thiết cho hoạt động sản xuất quy mô lớn và xuất khẩu nếu thiếu các công cụ hiện đại. “Để tồn tại trên thị trường thì sản phẩm cần đảm bảo được các tiêu chuẩn chất lượng”, nhà buôn nước hoa Gaurav Malhotra thừa nhận.

Trên thực tế, vẫn còn hy vọng cho ngành sản xuất nước hoa truyền thống Ấn Độ trước sức ép toàn cầu hóa nhờ tiến bộ công nghệ. Nhiều cơ sở đã chủ động khai thác những nền tảng trực tuyến để thu hút thêm khách hàng, và khoảng 2/3 sản phẩm làm ra đang được bán sang Mỹ, châu Âu, Trung Quốc, châu Phi, Tây Á,… Một số nhà sản xuất cũng đang thay thế các phương pháp truyền thống bằng những kỹ thuật và phương tiện mới, chẳng hạn đầu tư xy-lanh thép thay cho thùng đồng.

“Mùi hương đóng vai trò quan trọng trong cuộc sống thường nhật của chúng ta. Chúng ta đánh răng bằng loại kem có hương thơm, tắm xà bông thơm và xịt nước hoa khi mặc trang phục. Hương thơm khó mà tách rời khỏi cuộc sống của chúng ta. Vấn đề chỉ là chúng ta có muốn giữ cho truyền thống tồn tại mãi hay không. Đó mới chính là thử thách thực sự,” nhà sản xuất nước hoa Pampi Jain f Pragati Aroma and Oil Distillers nhận định.

Người quan tâm có thể tìm hiểu và đặt mua loại nước hoa mang mùi hương của mưa tại: https://www.kannaujattar.com/product/mitti-attar/