Lịch sử nghệ thuật thổi thủy tinh

Kỹ thuật thổi thủy tinh bao gồm nhiều công đoạn nhưng có thể tóm lược như sau. Trước tiên, những người thợ sẽ đốt nóng một khối thủy tinh trên ngọn lửa để nung chảy nó thành dạng đặc sệt, tương tự như mật rỉ đường. Họ đặt khối thủy tinh nóng chảy vào phần cuối của một ống thổi, sau đó dùng miệng thổi vào đầu ống còn lại khiến thủy tinh giãn nở. Trong suốt quá trình này, người thợ cầm ống thổi liên tục lăn thủy tinh trên một bề mặt nhẵn để tạo hình theo ý muốn. Họ có thể dùng thêm các dụng cụ hỗ trợ như kéo để cắt các mảnh thủy tinh mềm. Bất kỳ phần bổ sung nào của tác phẩm, ví dụ tay cầm hoặc chân đế, có thể được thêm vào sau cùng khi phần chính đã hoàn thành.

Quá trình thổi thủy tinh không mất nhiều thời gian nhưng đòi hỏi kỹ năng điêu luyện. Ví dụ, các nghệ nhân phải duy trì mức nhiệt độ thích hợp để biến đổi thủy tinh thành trạng thái nửa nóng chảy, cũng như phối hợp thuần thục các công cụ tạo hình thủy tinh. Đây không phải là việc làm dễ dàng và thợ thủ công cần được đào tạo bài bản để thực hiện công việc một cách an toàn.

Trong suốt tiến trình lịch sử, con người sử dụng kỹ thuật thổi thủy tinh tạo ra các vật dụng hữu ích cho đời sống như bình hoa, bát, ống, đèn chiếu sáng, cốc uống nước,...Sau này, các công ty đã áp dụng máy móc để thổi thủy tinh thương mại với số lượng lớn, thay vì thổi từng đồ vật riêng lẻ. Nhờ đó, họ có thể tiết kiệm đáng kể thời gian và tiền bạc.

Ngày nay, các đồ vật thủy tinh được thổi thủ công chủ yếu dùng vào mục đích trang trí. Nhưng trong thời cổ đại, các sản phẩm thổi thủy tinh là những vật dụng phổ biến, dùng cho các hoạt động sinh hoạt hằng ngày như nấu nướng, ăn uống và tắm rửa.

Nghề thổi thủy tinh đã tồn tại từ khá lâu và thậm chí trở thành một phần quan trọng của các nền văn hóa cổ đại khác nhau trên thế giới, đặc biệt là ở châu Âu và khu vực Trung Đông.

Các tài liệu lịch sử cho thấy nghề thổi thủy tinh ra đời vào khoảng thế kỷ thứ nhất trước Công nguyên tại Syria. Vào lúc đó, thợ thủ công ở các vùng Hama, Aleppo và Sidon chế tạo những chiếc bình thủy tinh bằng cách sử dụng ống thổi đất sét. Họ cũng biết dùng khuôn để sản xuất nhiều đồ vật cùng lúc với tốc độ nhanh hơn và chính xác hơn. Nhờ đó, họ có đủ lượng hàng hóa cần thiết để trao đổi và mua bán trên khắp châu Âu, đặc biệt là bán cho Đế chế La Mã.

Không lâu sau, người La Mã bắt đầu xây dựng các xưởng thổi thủy tinh và nghề thủ công này dần trở nên phổ biến. Thậm chí, nó đã lan rộng đến Ai Cập, nơi người dân sử dụng phương pháp thổi thủy tinh tạo ra các bình chứa dầu và nước hoa.

Các thợ thủ công La Mã cổ đại là tác giả của những cửa sổ kính đầu tiên trên thế giới. Vào khoảng năm 100 sau Công nguyên, họ quan tâm đến việc sử dụng thủy tinh để chế tạo các cửa sổ có thể nhìn xuyên thấu, mặc dù họ gặp một số vấn đề trong việc sản xuất các tấm kính phẳng. Những người thợ quyết định thử nghiệm một kỹ thuật thổi thủy tinh đặc biệt. Trước tiên, họ thổi thủy tinh bán nóng chảy thành hình dạng một quả cầu và cắt hai đầu của nó để tạo thành một hình trụ thủy tinh. Sau đó, họ tiếp tục cắt một đường trên mặt bên của hình trụ và cán phẳng. Sản phẩm thu được là một tấm kính hình chữ nhật, có thể lắp vào khung cửa sổ.

Mặc dù người La Mã có khả năng tự làm ra các sản phẩm thủy tinh như chai, lọ và bình, nhưng họ vẫn tích cực trao đổi, mua bán với những người thợ thổi thủy tinh ở vùng Trung Đông để sở hữu những sản phẩm mà họ chưa thể tự sản xuất. Họ cũng liên tục cải tiến và thử nghiệm những ý tưởng mới, sáng tạo ra những tác phẩm nghệ thuật độc đáo.

Vào thời Trung cổ, thành phố Venice (Ý) trở thành nơi có nghề thổi thủy tinh phát triển nhất tại châu Âu. Với nguồn cung hàng hóa dồi dào, người dân châu Âu không cần phải đến các cửa hàng thủy tinh nằm ở biên giới giữa châu Âu và Trung Đông để mua sắm như trước đây.

Murano, một hòn đảo ở phía Bắc thành phố Venice, cũng bắt đầu thành lập các xưởng thổi thủy tinh của riêng mình. Tại đây, một số đồ dùng thủy tinh hoàn toàn trong suốt lần đầu tiên được chế tạo bằng các mẫu khuôn mới.

Đến thế kỷ 17, châu Âu sản xuất nhiều cửa sổ kính hơn bằng cách sử dụng kỹ thuật tương tự như người La Mã trước đó. Tuy nhiên, các tấm kính họ tạo ra vẫn còn khá nhiều bọt, bị biến dạng, hoặc chứa các mảnh vụn cát bên trong.

Nghề sản xuất thủy tinh ở Venice thậm chí còn lan rộng sang châu Mỹ vào năm 1608, khi công ty Virginia có trụ sở tại London (Anh) cố gắng thành lập một nhà máy thủy tinh ở Jamestown. Đáng tiếc là dự án này đã thất bại nhiều lần do ảnh hưởng của các yếu tố kinh tế và vấn đề khí hậu. Phải đến thế kỷ 18, thợ thủ công người Đức Caspar Wistar mới xây dựng thành công xưởng thổi thủy tinh đầu tiên tại châu Mỹ.

Trong suốt thế kỷ 19, ngành sản xuất thủy tinh đã có những thay đổi nhỏ cùng với sự ra đời của máy ép thủy tinh nóng, giúp tạo ra các tấm kính thủy tinh ngày càng lớn. Tuy nhiên, điều này không có nghĩa là nghề thổi thủy tinh bị loại bỏ hoàn toàn.

Đầu thế kỷ 20, nhà phát minh người Mỹ Michael J. Owens đã chế tạo máy thổi thủy tinh tự động đầu tiên. Cỗ máy này có khả năng tạo hình chai lọ dùng cho mục đích thương mại, nhưng cuối cùng Owens đã cải tiến nó để sản xuất hàng loạt bóng đèn.

Đến thập niên 1950, các nhà sản xuất ngày càng hạn chế sử dụng máy ép thủy tinh. Thay vào đó, họ bắt đầu áp dụng phương pháp kính nổi để sản xuất cửa sổ. Người ta đổ thủy tinh nóng chảy vào các thùng chứa thiếc lỏng, cho phép thủy tinh lan rộng và nổi lên trên bề mặt của thiếc, tạo thành một tấm kính trong suốt. Mặc dù kỹ thuật thổi thủy tinh không còn được sử dụng để làm các vật dụng như cửa sổ, nhưng nó vẫn rất cần thiết cho việc sản xuất chai, lọ, ống và bóng đèn.

Nghề thổi thủy tinh trong thời hiện đại chủ yếu được xem như một hình thức sáng tạo nghệ thuật. Chúng ta có thể chiêm ngưỡng những tác phẩm tạo hình ấn tượng bằng thủy tinh của nhiều nghệ sĩ, cả già lẫn trẻ, trong các bảo tàng nghệ thuật trên khắp thế giới.

Theo Ancient Origins