Chúng ta có thể nghe thấy sự im lặng

Từ tiếng ồn của một đám đông và sự tĩnh mịch của một thư viện, âm thanh và sự im lặng có vẻ như là hai đối cực. Nhưng theo một nghiên cứu mới đây, não chúng ta nhận thức chúng theo cùng một cách. Sự im lặng không phải là một âm thanh, nhưng các nhà khoa học cho biết chúng ta có thể nghe thấy nó.

Các nhà nghiên cứu tại Đại học John Hopkins, Mỹ đã sử dụng những ảo giác thính giác phổ biến để tìm hiểu cách con người cảm nhận sự im lặng. Những ảo giác thính giác được dùng để kiểm tra nhận thức về âm thanh, nhưng trong nghiên cứu này, các nhà nghiên cứu đã điều chỉnh chúng để đo phản ứng của con người với sự im lặng. Nếu ảo giác với sự im lặng xuất hiện giống như với âm thanh, thì đây có thể là bằng chứng cho thấy chúng ta thực sự nghe thấy sự yên lặng.

Trong nghiên cứu, những người tham gia cũng bị những "ảo giác im lặng" đánh lừa giống như với các ảo giác âm thanh trong các thí nghiệm khác.

"Điều này đem lại cơ sở để cho rằng sự im lặng được hệ thống thính giác xử lý giống như với âm thanh", theo Nico Orlandi, một triết gia tại Đại học California, Santa Cruz, người không tham gia vào nghiên cứu.

Chúng ta cảm nhận tiếng ồn khi các sóng âm thanh đi từ tai ngoài qua tai trong và tác động vào màng nhĩ. Nhưng sự im lặng thì không như vậy. Các triết gia và các nhà khoa học nhận thức đều băn khoăn không biết chúng ta thực sự nhận thức sự im lặng hay chỉ đơn thuần là lưu ý thấy sự vắng mặt của tiếng ồn.

Theo các nhà khoa học, sự im lặng, dù là gì đi nữa, thì cũng không phải là một âm thanh, mà là sự vắng mặt của âm thanh. Tuy vậy, có vẻ như chúng ta vẫn có thể nghe thấy nó. Nếu sự im lặng thực sự không phải là một âm thanh mà chúng ta vẫn có thể nghe thấy, thì việc nghe không chỉ diễn ra với với âm thanh.

Trong một thí nghiệm, họ bật một băng ghi âm nghe như tiếng ồn ở một nơi đông đúc. Trong nửa đầu đoạn băng, tiếng ồn nền bị xen vào bởi hai khoảng lặng ngắn. Còn nửa thứ hai thì có một khoảng lặng dài xen vào.

Những người tham gia được hỏi khoảng lặng nào kéo dài hơn, hai khoảng lặng ban đầu kết hợp với nhau hay khoảng lặng không bị gián đoạn về sau. Hầu hết người tham gia cho rằng khoảng lặng không bị gián đoạn dài hơn, nhưng trên thực tế thì nó dài bằng hai khoảng lặng ngắn cộng lại.

Kết quả này giống với các nghiên cứu trước đây về một ảo giác tương tự, trong đó có hai tiếng bíp ngắn và một tiếng bíp không bị gián đoạn, thay vì các khoảng lặng như trong nghiên cứu này. Với ảo giác đó, người tham gia cũng nhận thấy tiếng bíp không bị gián đoạn dài hơn hai tiếng bíp ngắn cộng lại.

Trong một thí nghiệm khác, người tham gia được cho nghe một băng ghi âm chứa hai âm thanh, chẳng hạn như một đàn ống âm bổng và một tiếng động cơ âm trầm. Trong 4 lượt nghe đầu tiên, một trong hai âm thanh sẽ dừng lại, ví dụ tiếng đàn ống dừng lại và chỉ còn tiếng động cơ chạy. Trong lượt nghe thứ 5, âm thanh kia sẽ dừng lại, với ví dụ trên thì tiếng động cơ ngừng và chỉ còn tiếng đàn ống.

Người tham gia phải nói xem quãng thời gian chỉ có một âm thanh dài hơn hay ngắn hơn trong lượt thứ 5 so với 4 lượt trước. Một lần nữa, các quãng thời gian là như nhau, nhưng người tham gia cảm thấy quãng thời gian trong lượt thứ 5 dài hơn.

Các kết quả tương tự trong cả 7 thí nghiệm cho thấy con người cảm nhận sự im lặng và âm thanh theo cách giống nhau. Cả âm thanh lẫn sự im lặng đều làm biến dạng cách ta nhận thức về thời gian. Và theo các nhà nghiên cứu, tác động của ảo giác im lặng cũng mạnh như ảo giác âm thanh.

Nghiên cứu được công bố trên tạp chí Proceedings of the National Academy of Sciences.