Vụ trộm khiến bức tranh Mona Lisa trở nên nổi tiếng

Vào một buổi sáng thứ hai yên tĩnh và ẩm ướt tại Paris (Pháp), ba người đàn ông vội vã rời khỏi Bảo tàng Louvre. Đó chính xác là ngày 21/8/1911, và sự xuất hiện của ba người này khá bất thường bởi vì bảo tàng không mở cửa cho du khách tham quan trong các ngày đầu tuần.

Ba kẻ đột nhập bao gồm Vincenzo Perugia và hai anh em nhà Lancelotti [Vincenzo và Michele]. Họ đến Bảo tàng Louvre vào chiều chủ nhật và bí mật ngủ qua đêm trong một nhà kho hẹp gần Salon Carré, một gian phòng trưng bày các bức tranh thời kỳ Phục Hưng. Sáng hôm sau, xuất hiện với bộ trang phục màu trắng của nhân viên bảo tàng, những tên trộm lẻn vào Salon Carré và đánh cắp một bức tranh nhỏ trên tường. Họ tháo bỏ lớp kính bảo vệ và phần khung, sau đó Perugia giấu bức tranh dưới lớp áo choàng của mình. Cuối cùng, họ lẻn ra khỏi phòng trưng bày, đi xuống cầu thang dẫn tới cổng phụ và nhanh chóng lẫn vào dòng người đi đường ở Paris. Bức tranh bị đánh cắp là bức họa nàng Mona Lisa của Leonardo da Vinci.

Phải mất 26 giờ sau người ta mới nhận thấy bức tranh bị mất tích. Đây là điều dễ hiểu, bởi vì khi đó Bảo tàng Louvre là tòa nhà lớn nhất thế giới với hơn 1000 phòng, trải rộng trên diện tích 18 hecta. Lực lượng an ninh cũng khá yếu kém, chưa tới 150 bảo vệ phải trông coi khoảng 250 nghìn hiện vật.

Tại thời điểm xảy ra vụ trộm bức tranh nàng Mona Lisa, kiệt tác của Leonardo da Vinci không phải là hiện vật được ghé thăm nhiều nhất trong bảo tàng. Leonardo da Vinci vẽ bức chân dung vào khoảng năm 1507. Đến thập niên 1860, các nhà phê bình nghệ thuật mới cho rằng Mona Lisa là một trong những ví dụ điển hình nhất của hội họa thời kỳ Phục Hưng. Nhưng đánh giá này chủ yếu chỉ được giới tri thức biết đến và sự chú ý của công chúng tới bức tranh vẫn ở mức rất nhỏ. Trong cuốn sách “Hướng dẫn du lịch Paris” xuất bản năm 1878, tác giả Karl Baedeker có mô tả về bức chân dung, tuy nhiên nó chỉ dài hai câu, ngắn hơn nhiều so với các hiện vật khác trong bảo tàng, ví dụ như Tượng thần chiến thắng Samothrace và Tượng thần Vệ Nữ thành Milo.

Một bức thư được gửi đến Bảo tàng Louvre từ Vienna (Áo) vào năm 1910 mang theo nội dung đe dọa bức tranh Mona Lisa. Vì vậy, các quan chức bảo tàng đã thuê công ty Cobier tới để lắp kính bảo vệ cho nó và một loạt bức tranh quý khác. Công việc này kéo dài mất ba tháng và một trong những người tham gia dự án chính là trên trộm Vincenzo Perugia.

Perugia lớn lên tại Dumenza, một ngôi làng ở phía bắc Milan (Italy), và là con trai của một thợ xây. Năm 1907, Perugia rời quê hương, trải qua cuộc sống ở Paris và sau đó là Lyon. Năm 1908, Perugia sống định cư tại Paris với hai người anh em của mình.

Perugia khá thấp, chỉ cao khoảng 1,6 m. Perugia khá nóng tính, sẵn sàng thách đấu với bất kỳ ai dám xúc phạm tới bản thân hoặc quốc gia của mình. Sau này khi khai trước tòa, Perugia cho biết các thợ xây dựng người Pháp luôn chế nhạo, cũng như thường xuyên ăn trộm tài sản cá nhân và đồ dùng của hắn. Perugia từng bị cảnh sát Paris bắt giữ hai lần vào các năm 1908, 1909 vì hành vi ăn cướp và tàng trữ vũ khí. Perugia thậm chí còn từng cãi nhau với những kẻ đồng phạm trong vụ ăn cắp tranh sau này, đó là Vincenzo Lancelotti.

Hầu hết các bức tranh bị đánh cắp sẽ được bán cho giới quý tộc hoặc rơi vào một đường dây mua bán bất hợp pháp. Chúng cũng có thể làm vật trao đổi hoặc tài sản thế chấp cho ma túy, vũ khí và một số hàng hóa khác. Sau khi thực hiện thành công vụ trộm tại Bảo tàng Louvre, Perugia giấu bức tranh Mona Lisa ở phần đáy giả của chiếc thùng gỗ đặt trong phòng. Perugia có đủ mối liên hệ với giới tội phạm và hắn hy vọng sẽ trao đổi hoặc bán bức tranh Mona Lisa cho ai đó. Nhưng thật không may, tin tức bức tranh bị trộm đã lan truyền quá rộng rãi, khiến Perugia không thể dễ dàng thực hiện ý đồ của mình.

Ban đầu, các tờ báo ở Paris không nhắc gì tới vụ trộm vào ngày thứ hai. Nhưng đến tối ngày thứ ba, giới truyền thông bùng nổ khi Bảo tàng Louvre đưa ra thông báo về vụ trộm. Báo chí trên khắp thế giới đưa tin này lên trang nhất. Thông báo truy tìm bức tranh được dán trên khắp các bức tường ở Paris. Rất nhiều người tập trung tại trụ sở cảnh sát để nghe ngóng tình hình. Hàng nghìn khách tham quan đổ về gian phòng trưng bày Salon Carré, khi nó được Bảo tàng Louvre mở cửa trở lại sau một tuần để du khách nhìn vào bức tường trống trơn, nơi Mona Lisa từng được treo. Các tấm bưu thiếp châm biếm, một bộ phim ngắn và những bài hát nói về vụ trộm khiến bức tranh Mona Lisa vốn chỉ được biết đến trong giới tri thức nay đã trở nên nổi tiếng đối với người dân trên khắp thế giới.

Trong quá trình tra hỏi các nhân viên làm việc tại Bảo tàng Louvre, cảnh sát Paris đã thẩm vấn Perugia vào tháng 11/1911. Perugia nói chỉ biết về vụ trộm từ báo chí, và lý do hắn đi làm muộn vào thứ hai là do uống quá nhiều rượu vào đêm hôm trước nên ngủ quên. Lời khai này trùng khớp với lời khai mà ông chủ của Perugia nói với cảnh sát, vì vậy cảnh sát đã tin vào câu chuyện đó. Cảnh sát bỏ qua Perugia, thay vào đó họ bắt giữ họa sĩ Pablo Picasso và nhà thơ Guillaume Apollinaire, nhưng hai người này nhanh chóng được thả ra.

Vào tháng 12/1913, Perugia rời Paris và bắt một chuyến tàu đến Florence (Italy). Tại đó, Perugia đã cố gắng bán bức tranh Mona Lisa cho một người buôn bán các tác phẩm nghệ thuật tên là Alfredo Geri. Perugia nói rằng muốn đưa bức tranh trở về với quê hương thật sự. Tuy nhiên, Geri đã gọi cho cảnh sát và Perugia bị bắt ngay sau đó. Sau khi trải qua một phiên tòa xét xử ở Florence, Perugia đã nhận tội và chỉ phải ở tù 8 tháng.

Nhờ vụ trộm của Perugia mà bức tranh Mona Lisa trở nên nổi tiếng khắp thế giới. Người ta đưa bức tranh trở lại Bảo tàng Louvre sau khi nó được mang đến các triển lãm ở Florence, Milan và Rome. Trong hai ngày đầu tiên trở lại phòng trưng bày Salon Carré, có hơn 100.000 người đã đến chiêm ngưỡng bức tranh bị đánh cắp. Ngày nay, Bảo tàng Louvre mỗi năm đón khoảng 8 triệu lượt du khách, chủ yếu đến thăm kiệt tác của danh họa Leonardo da Vinci.