Ảnh hưởng của yếu tố tự nhiên tới gạo Điện Biên

Chất lượng gạo, đặc biệt là chất lượng thương mại của gạo (độ dẻo, độ thơm) được quyết định rất lớn bởi yếu tố về gel, còn lại các chỉ tiêu dinh dưỡng, đặc biệt là protein thì yếu tố về giống quyết định 40%, còn lại 60% là do điều kiện môi trường sản xuất và thời gian bảo quản.

Đối với sản xuất nông nghiệp, biên độ nhiệt độ ngày đêm có tác dụng rất lớn đối với quá trình sinh trưởng, phát triển của cây trồng, đặc biệt trong quá trình quang hợp tích luỹ vật chất do quá trình hô hấp vào ban đêm. Biên độ chênh lệch càng cao thì năng suất càng cao, do cường độ quang hợp vẫn ổn định mà hô hấp lại giảm vào ban đêm tạo nên năng suất cao, đặc biệt, sẽ làm tăng chất lượng gạo. Đối với cây lúa, yếu tố thời thiết là yếu tố quan trọng nhất ảnh hưởng đến mùi thơm của gạo.

Biên độ nhiệt độ không khí trung bình ngày của vùng lòng chảo Điện Biên - Điện Biên rất cao (10,3 độ C), cao hơn so với các trạm vùng núi khác, và cao hơn hẳn so với các trạm ở các tỉnh Đồng bằng Bắc bộ.

Các tháng cây lúa trỗ và vào hạt cũng có biên độ từ 10 - 12 độ C (tháng 4 và 5) và 8,7 - 10 độ C (tháng 9 và 10). Đây chính là điều kiện rất thuận lợi cho quá trình quang hợp tích lũy vật chất do quá trình hô hấp vào ban đêm và quá trình chuyển hóa tích lũy, phenol thơm vào trong hạt thóc, hạt gạo có độ dẻo, độ trong. Trong khi đó, biên độ nhiệt độ của vùng đồng bằng chỉ đạt 6 độ C, các tỉnh trung du miền núi Bắc bộ chỉ đạt 6 - 7 độ C. Chính vì vậy trong điều kiện cùng giống, cùng mùa vụ gạo ở vùng lòng chảo Điện Biên có chất lượng tốt hơn các vùng Đồng bằng và Đông Bắc.

Đồng thời, nhiệt độ thấp làm cho quá trình trổ bông, tích lũy hạt và thời gian chín của lúa sẽ kéo dài và tích lũy chất khô cũng tăng lên. Kết hợp với độ ẩm cao (trên 80%) sẽ là điều kiện lý tưởng để lúa vào hạt chậm, tích lũy mùi thơm. Với những yếu tố đó, vùng lòng chảo Điện Biên có điều kiện lý tưởng, đặc thù để làm tăng mùi thơm của gạo, tạo sự khác biệt cho gạo Bắc thơm số 7 so với các vùng địa lý khác.

IR64 là giống có đặc điểm thích ứng rộng, có thể gieo cấy trên chân đất phù sa cổ có glây hoá, đất phù sa phèn nhẹ, vàn, vàn trũng (đất chua, thiếu lân, nhiễm mặn nhẹ) có độ phì không cao. Tuy nhiên, đây là giống không thích ứng với điều kiện khô hạn, thông thường ở điều kiện khô hạn vừa phải, năng suất của giống IR64 giảm chỉ còn 42% so với điều kiện không khô hạn . Trong khi đó, đất trồng lúa ở khu vực lòng chảo Điện Biên có chất lượng dinh dưỡng cao (hàm lượng đạm, lân cao hơn đất ở Hải Hậu ), hệ thống thủy lợi hoàn chỉnh, tưới - tiêu tốt là điều kiện để lúa có chất lượng dinh dưỡng (hàm lượng protein, tinh bột cao hơn khu vực ngoài vùng lòng chảo).

Ngoài ra, với điều kiện thời tiết thuận lợi, đặc biệt là biên độ nhiệt ngày - đêm cao tạo điều kiện cho quá trình tích lũy dinh dưỡng của gạo vào thời kỳ trổ bông và chín chậm, là điều kiện để gạo có chất lượng dinh dưỡng tốt hơn, dẻo hơn do hàm lượng amylose xuống thấp so với các điều kiện sản xuất khác. Với những lý do đó, gạo IR64 được trồng ở vùng lòng chảo có chất lượng tốt hơn so với các khu vực lân cận cả về chất lượng dinh dưỡng và chất lượng thương mại.