KH, CN và ĐMST trong chiến lược phát triển kinh tế - xã hội

Ngày 22/01/2019, Bộ Khoa học và Công nghệ, Bộ Kế hoạch và Đầu tư và Ngân hàng Thế giới đã phối hợp tổ chức Hội thảo “Khoa học, công nghệ và Đổi mới sáng tạo trong Chiến lược phát triển kinh tế - xã hội” tại Hà Nội.

Tham dự Hội thảo có ông Phạm Công Tạc - Thứ trưởng Bộ KH&CN; ông Lê Quang Mạnh - Thứ trưởng Bộ KH&ĐT; ông William Maloney, Kinh tế trưởng của WB; bà Asya Akhlaque, Chuyên gia Kinh tế trưởng của WB; GS.TS. Kum Dong Hwa, Viện trưởng Viện VKIST; ông Marcel Reymond, Giám đốc Cục Phát triển kinh tế Thụy Sĩ; ông Nguyễn Văn Thạo, Phó Chủ tịch chuyên trách Hội đồng Lý luận Trung ương; cùng các nhà khoa học, nhà quản lý đến từ Bộ KH&CN, Bộ KH&ĐT, Hội đồng Lý luận Trung ương, Ban Tuyên giáo Trung ương, Ủy ban KH,CN và Môi trường Quốc hội, Viện Hàn lâm KH&XH Việt Nam, WB, Đại Sứ quán Úc…

Hội thảo được tổ chức nhằm tiếp tục cung cấp luận cứ khoa học và thực tiễn cho việc xây dựng Chiến lược phát triển kinh tế - xã hội giai đoạn 2021-2030, làm rõ vai trò của KH, CN và ĐMST trong nâng cao năng lực cạnh tranh quốc gia.

Tại Hội thảo, các đại biểu đã nghe báo cáo về Phát triển kinh tế - xã hội giai đoạn 2021-2030 và vấn đề đặt ra đối với KH, CN và ĐMST; Định hình chính sách KH, CN &ĐMST: tăng năng suất, năng lực quốc gia và tận dụng những cơ hội đã bỏ qua trong quá trình bắt kịp công nghệ; Giới thiệu sơ bộ về Dự án WB hợp tác với Bộ KH&CN xây dựng báo cáo KH, CN và ĐMST năm 2030; Định hướng cho Chiến lược mới về KH&CN và ĐMST, dự kiến các cải cách ưu tiên;…

Theo PGS.TS Bùi Tất Thắng – Viện Chiến lược phát triển, Bộ KH&ĐT, gần đây tình hình kinh tế Việt Nam đang có xu hướng được cải thiện toàn diện cả về số lượng và chất lượng. Năm 2018, kinh tế tăng trưởng 7,08%, cao nhất trong 10 năm; đóng góp của năng suất các nhân tố tổng hợp (TFP) vào tăng trưởng GDP đạt 43,5%, so với mức bình quân 33,6% của giai đoạn 2011 – 2015; năng suất lao động tăng 5,9%,… Nhưng bức tranh tổng thể về dài hạn còn thấp so với nhiều nước, chưa đủ sức làm thay đổi cục diện chung của nhiệm vụ “chuyển đổi mô hình tăng trưởng”, duy trì mục tiêu “tăng trưởng nhanh và bền vững” chủ yếu dựa vào tăng năng suất lao động.

“Việt Nam đang xây dựng Chiến lược phát triển kinh tế - xã hội 10 năm giai đoạn 2021 – 2030. Để đạt được các mục tiêu định hướng đặt ra, có rất nhiều nhân tố được tính tới, trong đó KH, CN và ĐMST cần được bàn thảo kỹ lưỡng bởi ngày nay, việc tăng trưởng dựa vào vốn, các nguồn tài nguyên sẵn có đang dần hết dư địa phát triển” – ông Thắng nói.

Cùng quan điểm này, ông William Maloney - Chuyên gia Kinh tế trưởng của WB - cho rằng, áp dụng công nghệ là một động lực quan trọng của tăng trưởng năng suất. Trong đó, vốn con người và năng lực sáng tạo (năng lực về ĐMST, kinh doanh, quản lý), nâng cao hoạt động của doanh nghiệp, chất lượng doanh nghiệp mới, áp dụng nhân tố được cải tiến ở tất cả các doanh nghiệp và các lĩnh vực là tổng các nhân tố tạo nên tăng trưởng năng suất.

“Lịch sử cho thấy, khả năng ĐMST của doanh nghiệp rất quan trọng để áp dụng công nghệ và tăng trưởng. Việc áp dụng công nghệ nhanh chóng đã từng là chìa khóa cho sự phát triển kỳ diệu sau chiến tranh ở tất cả các khu vực và các ngành công nghiệp”, ông William Maloney khẳng định.

Theo các chuyên gia tại Hội thảo, Việt Nam có nhiều tiềm năng, năng lực để phát triển KH, CN và ĐMST, tuy nhiên, cần có những giải pháp tổng thể.

Bà Asya Akhlaque, Chuyên gia Kinh tế trưởng của WB - cho rằng, Việt Nam đã tự tạo ra được chỗ đứng cho mình trong các Chuỗi giá trị toàn cầu (GVC) và nổi lên trở thành một “công xưởng sản xuất của Châu Á”, nhưng quá trình chuyển đổi chưa hoàn tất do nhiều nguyên nhân. Để duy trì quỹ đạo tăng trưởng, tiến tới trở thành quốc gia thu nhập trung bình ở ngưỡng cao, Báo cáo Việt Nam 2035 đã chỉ ra khu vực tư nhân trong nước cần được hỗ trợ để phát triển theo hướng ĐMST, nhờ đó tăng năng suất và tăng năng lực cạnh tranh. Việt Nam cũng cần lưu ý những yếu tố ảnh hưởng đến kết quả ĐMST, như: năng lực doanh nghiệp, hỗ trợ của Nhà nước, việc học hỏi những mô hình tốt…