Từ nhiều tuần nay ở Đức cũng như một số nước khác số vụ lây nhiễm corona tăng. Tuy nhiên số ca tử vong lại thấp hơn nhiều, khác với những trải nghiệm đã thu được từ làn sóng thứ nhất.
Cách đây 18 ngày ở Đức mỗi ngày có trên 1000 ca lây nhiễm mới, tuy nhiên hiện nay số ca tử vong mỗi ngày chỉ từ 1 đến 6 ca do covid-19. Để so sánh: Tuần đầu tháng năm mỗi ngày ở Đức cũng có trên dưới 1000 ca lây nhiễm mới, nhưng 18 ngày sau đó mỗi ngày có trên vài trăm ca tử vong vì Corona.
Sự khác biệt này là do đâu? Có lẽ do nhiều nguyên nhân.
Những người bị lây nhiễm trẻ hơn
Nguyên nhân quan trọng nhất có lẽ do hiện nay những người bị lây nhiễm còn trẻ. Theo RKI tuổi bình quân những người thử có phản ứng dương tính hiện nay là 32 tuổi. Hồi giữa tháng tư là 50 tuổi. Ở Đức nhóm người dưới 60 bị lây nhiễm tăng, trong khi đó ở nhóm trên 60 có lẽ do phòng bệnh tốt nên không tăng.
Tỷ lệ tử vong giảm do các lý do nêu trên là hợp với logic: Nguy cơ tử vong do Covid-19 tăng rõ rệt đối với những người trên 60 tuổi so với những người ít tuổi hơn. Tính đến ngày 31/8 theo Cục Thống kê Liên bang cả nước Đức chỉ có 453 người dưới 60 bị chết vì Covid-19 – so với 8741 người bị chết ở tuổi trên 60. Hiện chưa rõ, liệu những người cao tuổi có thể tự bảo vệ mình được bao lâu trước lây nhiễm – khi số ca phản ứng dương tính đều tăng.
Liều lượng virus giảm
Một giả thuyết khác có thể giải thích vì sao tỷ lệ tử vong hiện nay thấp: nói chung mọi người trong ứng xử đều thận trọng hơn, vì thế họ chỉ nhiễm một lượng virus ít hơn khi bị lây. Vào thời kỳ đầu đại dịch nhiều người còn vô tình, chủ quan, vẫn tham gia các hoạt động vui chơi giải trí ở chỗ đông người, do đó nguy cơ bị lây nhiễm rõ ràng cao hơn hiện nay. Tuy nhiên ở đây hiện thiếu những nghiên cứu khoa học về vấn đề này: “Thường có lập luận lượng virus giảm nhưng cho đến nay tôi chưa hề được đọc một tài liệu nào có tính thuyết phục về vấn đề này”, Gerd Antes nói.
Phương pháp điều trị tốt hơn
Người ta cũng có thể giải thích, số ca tử vong hiện nay giảm là do các thầy thuốc có nhiều kinh nghiệm điều trị tốt hơn, đặc biệt đối với các ca bị lây nhiễm nặng covid-19. Thí dụ một nghiên cứu mới đây của Hoa Kỳ cho thấy, số ca tử vong ở các bệnh viện có thể giảm gần một nửa, nếu người ta điều trị người bệnh với thuốc làm loãng máu Heparin liều cao. Việc dùng thuốc kháng virus như Remdesivir nay cũng dùng sớm hơn, thuốc Dexamethason, có khả năng hạn chế phản ứng miễn dịch leo thang, hiện đã được đưa vào xử dụng phổ biến.
Tuy nhiên điều này hiện không thể áp dụng ở Đức vì hiện nay ở Đức không có những ca diễn biến nặng cần thiết phải áp dụng biện pháp điều trị này. Hồi giữa tháng tư, khi dịch ở cao điểm thì ở Đức có 2679 ca chăm sóc đặc biệt, sang giữa tháng năm dù sao cũng vẫn còn tới 1294 ca.
Trái lại hiện nay chỉ còn 246 ca, gần như cách đây sáu tuần. Gerd Antes nói “Một câu hỏi còn để ngỏ là, tại sao chúng ta lại có quá ít các ca bị bệnh nặng như vậy”.
Đột biến có thể coi là một lời giải thích có thể chấp nhận được
Các nhà khoa học hiện đang thảo luận và đây cũng có thể coi là một giả thuyết nữa: phải chăng đã xảy ra đột biến đối với Sars-CoV-2 và do đó độ nguy hiểm của nó giảm? Về cơ bản điều này có thể hình dung được: virus corona cũng có đột biến như mọi loại virus khác, tuy không nhanh bằng virus cúm do cài đặt một cơ chế điều chỉnh. Các biến thể virus chỉ gây nên các triệu chứng nhẹ nhàng với ký chủ của chúng thì có khả năng lây lan tốt hơn và với thời gian chúng cũng phổ biến hơn, so với các biến thể gây diễn biến bệnh nghiêm trọng.
Bộ gene của virus corona mới cho đến nay đã được giải trình tự hàng nghìn lần và phân tích tỉ mỉ các đột biến đã xảy ra. Tuy nhiên hầu hết các đột biến này đều vô nghĩa, cho đến nay chỉ có một đột biến bị nghi có thể thay đổi đặc tính của virus. Đột biến thường thấy nhất là D614G, có gai trên vỏ virus (“Spikes”). Nhờ gai này virus Sars-CoV-2 bám được vào tế bào ký chủ. Một số dấu hiệu cho thấy qua đột biến virus có phần dễ lây lan hơn.
Paul Tambyah, chủ tịch Hiệp hội Quốc tế về các bệnh truyền nhiễm, mới đây đã cho hay về phỏng đoán của ông, sự xuất hiện ngày càng nhiều D614G có thể liên quan đến giảm tỷ lệ tử vong trên thế giới, tuy nhiên giới chuyên môn tỏ ra nghi ngờ.
“Đương nhiên có thể tin một loại phụ của Sars-CoV-2 có khả năng lây nhiễm cao hơn và ít gây tử vong hơn, nhưng điều không rõ ràng là, nhận định này dựa vào đâu, trên cơ sở nào”, Paul Hunter, Giáo sư Y học thuộc Đại học East Anglia Anh Quốc bình luận. “Đúng là số ca tử vọng trên thế giới giảm, tuy nhiên cũng có nhiều lời giải thích rất hay về vấn đề này”.
Richard Neher thuộc Đại học Basel cũng hoàn toàn không nhất trí với luận điểm này. Neher phụ trách nhóm nghiên cứu về tiến hóa của virus và vi trùng cho rằng, virus corona hoàn toàn không vô hại hơn. Tuy nó cũng như các loại virus khác trải qua đột biến, tuy nhiên “không có một đột biến nào xảy ra trên toàn bộ châu Âu”, Neher nói. “Có thể nói con virus từ tháng ba đến nay hầu như không có một sự thay đổi có ý nghĩa quyết định nào”.
Sars-CoV-2 hoàn toàn không đột biến thành một thứ cảm lạnh tầm thường nào. Tuy nhiên hiện nay dường như đang có sự thay đổi về bản chất của đại dịch. Liệu xu hướng này có duy trì được hay không, chúng ta chỉ có thể suy đoán.