Rất ít tài xế xe công nghệ biết đến và có thể tham gia vào các chương trình an sinh xã hội

Thị trường xe công nghệ tại Việt Nam đang ngày một phát triển với ước tính đạt 880 triệu USD trong 2024 theo Công ty nghiên cứu Mordor Intelligence và đã tạo ra nhiều việc làm cho người lao động Việt. Hiện tại, có khoảng 67 000 xe taxi và 90 000 xe hợp đồng đã đăng ký và được cấp phép kinh doanh (theo VN Economy).

Tuy nhiên, thị trường càng phát triển và càng nhiều người lao động tham gia cũng đồng nghĩa với việc áp lực cạnh tranh cho mỗi người lao động tăng lên và phải tăng thời gian làm việc. Tuy nhiên, trái ngược với thực tế đó, những phúc lợi mà những tài xế xe công nghệ nhận được lại rất hạn chế.

Một nghiên cứu về tiếp cận an sinh xã hội (ASXH) của tài xế xe công nghệ Grab tại Hà Nội và Thành phố Hồ Chí Minh cho thấy một tỷ lệ rất ít những tài xế xe công nghệ có hiểu biết về các chương trình ASXH và có thể tham gia các chương trình này.

Nhóm nghiên cứu đã thực hiện khảo sát đối với 100 lái xe gồm cả những tài xế taxi và những tài xế xe máy đang làm việc cho công ty Grab tại thời điểm đó.

Theo đó, với đặc thù nghề nghiệp, công việc lái xe công nghệ không thuộc khung luận định của Bộ Lao động nên các tài xế không được hưởng Bảo hiểm xã hội (BHXH) và Bảo hiểm y tế (BHYT) bắt buộc dành cho người ký hợp đồng lao động (HĐLĐ). Ngoài thu nhập từ công việc chở khách, các tài xế không có chế độ phúc lợi xã hội nào khác. Chỉ một số ít tài xế làm việc toàn thời gian có thể được hưởng bảo hiểm tai nạn (BHTN) nhưng với điều kiện chặt chẽ như phải hoàn thành 20 chuyến xe trong 7 ngày gần nhất, trong thời gian trước và sau khi đóng bảo hiểm cần tuân thủ các quy định và chính sách của Grab, đồng th hoàn thành được số chuyến xe mà Grab đặt ra mỗi tháng để có thể duy trì được gói bảo hiểm.

Tại Hà Nội, tỷ lệ tham gia BHXH bắt buộc là 4,8% ở nam và 9,5% ở nữ, con số này lần lượt là 3% và 6% ở TP HCM. Đối với BHXH tự nguyện, có 6% nam tham gia và 5% nữ tham gia ở Hà Nội và 3% nam tham gia ở TP HCM, không có tài xế nữ nào ở TP HCM tham gia loại bảo hiểm này. So với BHXH, BHYT có tỷ lệ tham gia cao hơn ở cả Hà Nội và TP HCM. Tại Hà Nội, tỷ lệ tài xế nam tham gia là 60%, tỷ lệ tài xế nữ tham gia là 86%, tại TP HCM, tỷ lệ này lần lượt là 42% và 53%.

Về nguyên nhân không tham gia, các tài xế cho biết, là bởi vì họ cảm thấy thủ tục tham gia phức tạp, mất nhiều thời gian hoàn thành, mức đóng góp nhiều hơn thu nhập, một số nói rằng họ không hiểu biết nhiều về những loại bảo hiểm này, không biết hỏi ai nên cũng chưa có nhu cầu.

Khảo sát cũng cho thấy mức độ hiểu biết của các tài xế về các loại bảo hiểm cũng rất hạn chế. Dù được phân loại theo giới tính, độ tuổi, loại xe hay thâm niên hoạt động, tỷ lệ tài xế biết đến BHXH bắt buộc và tự nguyện đều dao động từ 3% đến 17%, BHYT là loại bảo hiểm phổ biến nhất với các tài xế, với mức độ biết đến dao động từ 54% đến 84%. BHTN là loại bảo hiểm quan trọng với công việc đối mặt với nhiều rủi ro như lái xe, tuy nhiên, mức độ hiểu biết của các tài xế chỉ dao động từ 2% đến 7%, đặc biệt, không có tài xế GrabCar nào trong số 100 người được khảo sát biết đến loại bảo hiểm này.

Sau khi được giới thiệu về các chương trình ASXH, có 67% tài xế bày tỏ nguyện vọng muốn được tiếp cận các chương trình này và hy vọng nhận được sự hỗ trợ từ chính quyền địa phương và công ty Grab.

Quy mô của nghiên cứu vẫn còn hạn chế để có thể đưa ra kết luận chung cho tất cả những tài xế tham gia vào thị trường xe công nghệ. Tuy nhiên, nghiên cứu cũng đã cho thấy mức độ tham gia và hiểu biết của các tài xế xe công nghệ với các chương trình ASXH vẫn còn khá thấp, nhưng sau khi được giới thiệu, nhiều tài xế đã có mong muốn tìm hiểu thêm và tiếp cận các chương trình ASXH và hy vọng nhận được sự hỗ trợ từ công ty và địa phương Việc hỗ trợ các tài xế tham gia ASXH không chỉ là một cách giúp các tài xế yên tâm gắn bó với công việc mà còn có thể gián tiếp nâng cao hiệu quả làm việc cho doanh nghiệp, đồng thời góp phần nâng cao ASXH của toàn xã hội.

Nguồn:

http://thuvienlamdong.org.vn:81/bitstream/DL_134679/58186/1/CVv540S52022054.pdf

https://vneconomy.vn/cuoc-dua-tranh-thi-truong-goi-xe-cong-nghe-se-khoc-liet-hon.htm