Bí ẩn về hiện tượng song trùng doppelgänger

Những tương đồng về di truyền giữa hai người có vẻ ngoài giống nhau

Một ngày nọ, nhiếp ảnh gia người Pháp-Canada François Brunelle nhận được cuộc gọi bất ngờ từ nhà di truyền học phân tử Manel Esteller, làm việc tại Viện Nghiên cứu bệnh bạch cầu Carreras ở Tây Ban Nha. Brunelle vô cùng ngạc nhiên, bởi lẽ một nhà khoa học có chuyện gì để gọi cho một nhà nghệ thuật chứ.

Nhưng hóa ra, nhiếp ảnh gia có thứ mà nhà di truyền học Esteller cần: cách liên hệ với các nhân vật xuất hiện trong loạt ảnh hấp dẫn của ông mang tên “Tôi không phải bản sao!”

Lúc đó, nhà di truyền học Esteller muốn thực hiện một nghiên cứu là kiểm tra những điểm tương đồng về di truyền giữa những người giống hệt nhau. Nhờ Brunelle kết nối, Esteller đã thuyết phục được 32 cặp người mẫu gửi về cho mình mẫu di truyền trong chiếc tăm bông thấm nước bọt, cũng như trả lời các câu hỏi về lối sống của họ. Esteller cùng nhóm nghiên cứu đã mất bốn năm để thu thập và kết nối dữ liệu di truyền.

Đầu tiên, họ xác định những người trông giống nhau nhất giữa những người có điểm tương đồng.

“Điều này được thực hiện vô cùng khách quan”, ông Esteller cho biết. “[Ảnh chụp đầu của] những người này sẽ được cho chạy qua ba thuật toán khuôn mặt, giống các thuật toán mà cảnh sát và sân bay sử dụng” để định lượng điểm tương đồng giữa khuôn mặt họ. Họ so sánh điểm số của những người này với điểm số của những cặp song sinh. Kết quả là phần mềm đã cho điểm giống nhau như cặp sinh đôi cho chính xác một nửa các cặp song trùng.

Để tìm hiểu xem những người này có điểm gì tương đồng sâu sắc hơn bề ngoài hay không, các nhà khoa học tiếp tục nghiên cứu ADN của những người tham gia. Bộ gene của những người song trùng (doppelgänger) được so sánh trực tiếp với nhau, cùng với toàn bộ hệ gene biểu sinh của họ (những thay đổi hóa học với ADN có ảnh hưởng tới cách nó được biểu hiện), và hệ vi sinh vật. Họ phát hiện ra rằng 9 trong số 16 cặp đôi có ngoại hình tương tự có chung nhiều biến thể di truyền được gọi là đa hình nucleotide đơn.

Esteller đi tới kết luận là những người giống nhau mà không có họ hàng trên thực tế lại có chung một số phần riêng biệt trong cấu tạo di truyền của họ, mặc dù hệ gene biểu sinh cùng hệ vi sinh vật của những cặp đôi này hoàn toàn khác biệt.

Ông giải thích rằng các trình tự gene kiểm soát các đặc điểm như cấu trúc xương, sắc tố da và khả năng giữ nước – tất cả những điều này đều ảnh hưởng tới diện mạo của con người. Trên bộ gene người, các trình tự này bao gồm các vị trí đa kiểu hình, trong đó một cặp bazo ADN duy nhất có các biến thể khắp nhau trong toàn bộ quần thể – và những người trông giống nhau có cùng những biến thể này.

Các so sánh di truyền đảm bảo rằng “những người cực kỳ giống nhau” được nghiên cứu không hề có quan hệ họ hàng với nhau, và những điểm tương đồng về ngoại hình và bộ gene của họ là hoàn toàn ngẫu nhiên. Cuối cùng, Esteller chỉ ra rằng chỉ có một số cách nhất định để hình thành khuôn mặt con người.

Với việc chứng minh rằng những người giống nhau có chung một số gene nhất định, Esteller hy vọng sẽ thúc đẩy được khoa học chẩn đoán bằng cách sử dụng nhận dạng khuôn mặt để chẩn đoán sớm các bệnh di truyền hiếm gặp ở trẻ em.

Cơ sở di truyền của tính cách

Loạt ảnh ấn tượng của nhiếp ảnh gia Brunelle cũng là cơ sở cho một cuộc điều tra khoa học khác của giáo sư tâm lý học Nancy Segal tại Đại học bang California, Fullerton, nơi bà là Giám đốc và người sáng lập Trung tâm Nghiên cứu song sinh. Bà chủ yếu tập trung vào các cặp song sinh, nhưng khi biết về dự án của Brunelle, Segal đã nhìn thấy cơ hội để giải quyết một cuộc tranh luận khoa học tuy nhỏ nhưng ồn ào.

“[Một số nhà khoa học] tin rằng điểm tương đồng về tính cách giữa các cặp song sinh không phải do điểm chung về mặt di truyền, mà bởi vì mọi người đối xử với họ như nhau dựa trên vẻ ngoài”, bà Segal giải thích. Nếu những ý kiến này là đúng, “vậy thì những người giống nhau nhưng không có quan hệ họ hàng này cũng phải giống tính nhau như những cặp song sinh cùng trứng được nuôi dưỡng tách biệt”.

Bà đã mời những người giống nhau từng tham gia dự án của Brunelle, cũng như những cặp mà bà tình cờ gặp ngoài đời, tới trường học và các hội nghị. Tại đây, bà đưa cho họ một bảng câu hỏi tính cách nhằm đo lường tính cởi mở, tận tâm, hướng ngoại, tính dễ mến và ổn định – 5 yếu tố (Big-Five) trong các nghiên cứu về tính cách. Sau đó, họ sẽ đem so sánh điểm số thu được với các nhóm cặp song sinh khác nhau, bao gồm cả những cặp được nuôi dưỡng tách biệt.

Segal hài lòng khi thấy những người giống nhau không có khả năng chia sẻ cùng đặc điểm tính cách, so với các cặp song sinh với tỷ lệ có cùng đặc điểm như vậy cao hơn về mặt thống kê. Những người giống nhau mà không có họ hàng với nhau cũng khác biệt khi Segal đo lòng tự trọng của họ.

Tuy rằng nhà tâm lý học Segal đã chứng minh rằng tính cách giữa những người trông giống hệt nhau khác xa so với tính cách của những cặp song sinh, thế nhưng “những người xa lạ song sinh” trong nghiên cứu của Esteller có nhiều điểm chung hơn là khuôn mặt na ná nhau. Chẳng hạn, nhờ các gene kiểm soát độ dài xương của họ, họ có thể có dáng đi tương tự nhau.

Về lối sống, những người song trùng cũng có nhiều khả năng cùng chung nhiều đặc điểm hơn những người không giống nhau, chẳng hạn như cân nặng, chiều cao, tiền sử hút thuốc và trình độ học vấn.

Tuy nhiên, con người thường có xu hướng hứng thú với những người trông giống mình. “Tôi nghĩ điều này cho chúng ta biết về bản chất con người theo nghĩa là tất cả chúng ta đều khao khát sự tương đồng. Chúng ta muốn thứ giống mình. Khi trẻ nhỏ có người bạn tưởng tượng, người bạn ấy luôn giống chúng”, Segal nhận xét.

Nếu bạn tò mò không biết mình có tìm thấy người giống bản thân hay không, thì cả Segal và Esteller đều cho biết có nhiều nền tảng trực tuyến sẽ giúp bạn tìm được người song trùng, chẳng hạn như trang web twinstrangers.net và mục /r/Doppelgangers trên cộng đồng Reddit. Tuy nhiên, Segal nhắc nhở chúng ta: “Rất nhiều người trong số những tìm kiếm sẽ thấy thất vọng, bởi vì chỉ ngoại hình giống nhau không có nghĩa là bạn sẽ giống hệt họ”.

Nguồn: Smithsonian Magazine, National Geographic