Sự kiện này được xem là thời điểm để những nhà khoa học trẻ Việt Nam vươn mình tiếp cận với cách làm khoa học của các nước phát triển.
2015: Luôn thay đổi để kích thích sự sáng tạo
Trong năm 2015 vừa qua, mảng sáng tạo và các công trình sáng tạo của giới trẻ TP.HCM phát triển khá mạnh mẽ. Chưa có năm nào, các sân chơi các cuộc thi lại thu hút hàng ngàn bạn trẻ tham gia như vậy.
Đặc biệt, tại hội thi tin học trẻ TP.HCM, lần đầu tiên có sự tham gia của 24/24 quận, huyện với 500 thí sinh tham gia. Điều đó cho thấy sức bật và sức lan tỏa của phong trào nghiên cứu khoa học, sân chơi khoa học trong giới trẻ.
Để có được thành công đó, theo anh Đoàn Kim Thành, Giám đốc Trung tâm phát triển khoa học công nghệ trẻ (TST), Nhà nước đã có định hướng và cơ chế chính sách đã có nhiều quy định thay đổi.
Ví dụ, luật khoa học công nghệ được thi hành với nhiều điều mới, quy định mới trong việc nghiên cứu khoa học được tạo điều kiện thông thoáng hơn. Đặc biệt, tại Đại hội Đảng bộ X TP.HCM tổ chức cuối năm 2015, trong văn kiện Đại hội đã đặt nhiệm vụ rất rõ: Khoa học công nghệ là mũi nhọn cho sự phát triển của thành phố.
Định hướng đó chính là động lực để khởi động hoạt động sáng tạo khoa học, tạo ra sự phát triển, hình thành nên một nấc thang để xây dựng, phát triển, tìm kiếm những "ngôi sao" khoa học công nghệ trong tương lai.
Nhiều năm qua, TST đã mang đến cho hàng ngàn bạn trẻ môi trường, động lực, niềm đam mê thông qua các hoạt động, cuộc thi khoa học. Từ đam mê đã cho ra đời những thành quả sáng tạo, sáng chế rất thiết thực.
Đánh giá của nhiều chuyên gia cho thấy, khả năng, tính sáng tạo, ham học hỏi và tiếp cận thông tin của các bạn trẻ hiện nay rất tốt. Nhiều bạn trẻ có tuổi đời rất nhỏ nhưng có những sản phẩm, ý tưởng được đánh giá rất cao.
Đặc biệt, mảng công nghệ thông tin đã có những bước tiệm cận với các sản phẩm, công trình hàng đầu của thế giới. Từ phong trào sáng tạo sẽ thôi thúc các bạn tiếp cận những vấn đề mới mẻ của khoa học công nghệ thế giới.
“Những sản phẩm đó là một thế giới mới với các bạn, nhưng để tạo ra sản phẩm hoàn chỉnh, hoặc thương mại hóa được thì cần phải có một khoảng thời gian rất dài. Có thể nói rằng, động lực và niềm đam mê, đào sâu tìm tòi là yếu tố rất quan trọng để các bạn trẻ thành công”- anh Đoàn Kim Thành cho biết.
Nhiều sân chơi trong hệ thống các cuộc thi khoa học có “tuổi đời” còn nhiều hơn số tuổi của đối tượng tham gia là các bạn trẻ. Để không tạo ra sự nhàm chán, trùng lặp, đội ngũ những người tổ chức của trung tâm luôn luôn học hỏi tìm tòi, bắt kịp những xu thế mới của khoa học công nghệ các nước, xây dựng một bộ khung chương trình, nội dung cập nhật theo sự phát triển của khoa học thế giới.
Điển hình, Hội thi tin học trẻ thành phố đã tổ chức được 25 năm. Trong mỗi một năm, những người tổ chức đều đổi mới các nội dung thi. Những năm trước, cuộc thi tập trung chủ yếu vào những kiến thức tin học cơ bản thì vài năm trở lại đây, cuộc thi đã tăng dần độ phức tạp để kích thíchtính sáng tạo ở các em.
Đối với học sinh tiểu học, khi dự thi các em phải sử dụng thành thạo word, excel, giải một số bài toán lập trình cơ bản. Các em học sinh cấp 3 ngoài sử dụng thành thục Pascal phải biết lập trình để tạo ra những sản phẩm cụ thể như những con robot thi đấu đối kháng với nhau...
2015 khép lại với một điều đáng mừng nữa khi các sân chơi, cuộc thi khoa học công nghệ của giới trẻ nhận được sự quan tâm, hỗ trợ rất lớn từ các công ty, tổ chức trong và ngoài nước. Công ty Intel với Cuộc thi sáng tạo Intel Gallileo, trường Saigon Tecc với cuộc thi S-robot, công ty Tầm nhìn mục tiêu Việt Nam tổ chức cuộc thi sáng tác video clip bảo vệ môi tường, tiết kiệm năng lượng.
Những sự hỗ trợ từ doanh nghiệp đã góp phần nâng cao giá trị các giải thưởng. Có phần thưởnggiá trị lên đến hàng chục triệu đồng đã khích lệ rất nhiều cho các bạn trẻ đam mê nghiên cứu khoa học. Sự quan tâm, tài trợ đó cũng cho thấycộng đồng đang rất quan tâm đến hoạt động nghiên cứu khoa học trong giới trẻ.
2016: Luôn học hỏi thế giới để hội nhập và phát triển
TST đã triển khai hoạt động sáng tạo rất đa dạng phù hợp cho từng lứa tuổi, đáp ứng đam mê khác biệt của mỗi bạn trẻ. Bên cạnh tổ chức các sân chơi, TST luôn luôn cập nhật tình hình phát triển khoa học công nghệ của thế giới, các phương pháp giáo dục mới.
Phương pháp STEM là phương thức kết hợp nhiều kiến thức khác nhau để cùng giải quyết một vấn đề đang rất được TST quan tâm. Đây được xem là phương pháp giáo dục để học hỏi nhằm ứng dụng, lồng ghép vào các sân chơi cho bạn trẻ.
“Chúng tôi tổ chức sân chơi khoa học vui là những thí nghiệm thú vị, những trò chơi khoa học rất trực giác. Tuy nhiên, giáo dục STEM đã hình thành một hệ thống lý luận, phương pháp rất rõ ràng, cụ thể giải thích cho các trò chơi, thí nghiệm theo cáchrất logic, chuẩn mực. Từ những phương pháp luận đó sẽ đưa ra cách thực hành, thí nghiệm một cách dễ dàng hơn” - anh Thành nói.
Hiện nay, các sân chơi khoa học dành cho giới trẻ vẫnđi từ việc thực hành, không đưa ra phương pháp luận giảng dạy mang tính chuẩn mực quốc tế. Đây là một vấn đề mà TST đang học hỏi để xây dựng một khung lý thuyết trong việc giảng dạy khoa học cho thanh thiếu niên.
“Cần phải đầu tư cơ sở vật chất phù hợp để làmphong phú hơn những bài học, bài giảng, thí nghiệm theo mô hìnhgiáo dục STEM”- anh Thành cho biết thêm.
Không chỉ học hỏi những phương pháp giáo dục về khoa học trên thế giới, trong năm 2016, TST sẽ phối hợp tổ chức một diễn đàn khoa học quốc tế cho sinh viêntại Việt Nam. Diễn đàn là nơi để sinh viên các nước ASEAN và sinh viên các nước Hàn Quốc, Nhật Bản, Trung Quốc tương tác, thảo luận về những chủ đề sinh viên rất quan tâm hiện nay như: nghiên cứu khoa học trong sinh viên, bảo vệ môi trường, khởi nghiệp, tình nguyện…
“Hoạt động ý nghĩa này diễn ra ngay sau khi Cộngđồng kinh tế ASEAN (AEC) chính thức ra đời. Đây là dịp để các bạn trẻ trao đổi kiến thức và kinh nghiệm với nhau. Qua đó, chúng ta sẽ học hỏi được bạn bè quốc tế về những cơ chế tổ chức các hoạt động khoa học công nghệ cho giới trẻ, có thêm chất liệu để phát triển các hoạt động sáng tạo tại Việt Nam”- ông Thành kỳ vọng.