Đây cũng là máy làm đá tuyết từ nước biển đầu tiên do các nhà khoa học trong nước nghiên cứu, chế tạo và thử nghiệm thành công trên tàu cá. Đặc biệt, ở sản phẩm này, các nhà khoa học đã làm chủ được được công nghệ chế tạo buồng tạo đá tuyết bao gồm: Tang trụ, cơ cấu gạt đá, bộ phận phun nước, hệ thống tuần hoàn nước lạnh, bộ trao đổi nhiệt... với các tính năng phù hợp điều kiện thực tế của tàu cá Việt Nam.
Thông tin trên được đưa ra tại lễ công bố kết quả nghiên cứu khoa học công nghệ "Máy làm đá tuyết từ nước biển phục vụ bảo quản hải sản đánh bắt xa bờ" sáng 23/11, tại Hà Nội.
Máy làm đá tuyết từ nước biển phục vụ bảo quản hải sản đánh bắt xa bờ. Ảnh: Đoàn Dung
Thống kê cho thấy, sản lượng thủy sản nước ta hiện nay đạt khoảng 6,56 triệu tấn/năm, trong đó đánh bắt chiếm 3,03 triệu tấn. Tuy sản lượng cao nhưng tỷ lệ thất thoát, đặc biệt là trong đánh bắt thủy sản, còn lớn. Theo Tổng cục Thủy sản, tỷ lệ tổn thất chiếm khoảng 20-30% sản lượng đánh bắt. Nghĩa là mỗi năm nước ta mất khoảng 700.000 tấn hải sản do bị hư hỏng, với giá trị ít nhất khoảng 14.000 tỉ đồng.
Nguyên nhân chính của tình trạng tổn thất sau thu hoạch cao là do phần lớn tàu đánh bắt thủy sản có công suất nhỏ, thiếu trang thiết bị bảo quản sản phẩm. Sản phẩm đánh bắt chủ yếu được bảo quản bằng đá xay nước ngọt.
Trước thực tế đó, các nhà khoa học thuộc Trung tâm Phát triển công nghệ cao đã bắt tay vào nghiên cứu, chế tạo máy làm đá tuyết từ năm 2016. Sản phẩm đã được Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn công nhận là tiến bộ kỹ thuật trong lĩnh vực thủy sản nhờ những tính năng ưu việt như: Chức năng ghi và hiển thị máy chạy, sản lượng đá, lượng tiêu thụ nhiên liệu của máy trong mỗi chuyến đi biển giúp chủ tàu có thể kiểm tra và theo dõi một cách dễ dàng; hay được chế tạo dựa trên các nguyên vật liệu có khả năng chịu ăn mòn của nước biển...
ThS Lê Văn Luân, chủ nhiệm đề tài, cho biết, "máy làm đá tuyết có quy trình vận hành đơn giản, tự động hóa trong việc điều chỉnh thời gian, nhiệt độ bảo quản phù hợp với quy định bảo quản hải sản. Đồng thời việc sử dụng đá tuyết giúp làm tăng chất lượng của hải sản, giảm thiểu lượng hải sản bị hư hỏng, hủy bỏ, góp phần bảo vệ môi trường tốt hơn".
Hiện sản phẩm đã được thử nghiệm trong thời gian dài tại xưởng cơ khí - điện tử của Trung tâm Phát triển công nghệ cao và tại Công ty TNHH chế biến thủy sản - xuất nhập khẩu Việt Trường ở Hải Phòng.
Ông Ngô Minh Phương, Phó Giám đốc Công ty Việt Trường tỏ ra khá hài lòng với các tính năng của máy làm đá tuyết. Ông cho biết, hiện công ty ông có 6 tàu cá, mỗi chuyến tàu khi ra khơi cần khoảng 30 triệu tiền đá, tuy nhiên lượng hao hụt đá là khá lớn, khoảng 30% - tương đương 10 triệu đồng. "Tính ra mỗi ngày công ty 'mất' khoảng 60 triệu. Tuy nhiên, nếu áp dụng đồng loạt sản phẩm này cho cả 6 tàu cá, chúng tôi có thể tiết kiệm được khoảng 1 tỷ đồng/tháng" - ông Phương nói.
Ông Nguyễn Công Điền, Tổng Đội trưởng Đội Thanh niên xung phong
huyện đảo Bạch Long Vĩ, Hải Phòng cho biết, huyện đảo Bạch Long vĩ cũng sẽ lắp đặt thí điểm sản phẩm, sau đó sẽ nhân rộng mô hình trên toàn huyện đảo.
Theo ông Điền, hiện ngư dân ở huyện đảo đang gặp rất nhiều khó khăn trong việc bảo quản thủy sản, đặc biệt là
bảo quản theo các tiêu chuẩn của Việt Nam. Phần lớn ngư dân sử dụng đá
lạnh nước ngọt để ướp cá ngay tại ngư trường. Tuy nhiên nguồn đá này
không được sản xuất trực tiếp từ huyện đảo mà phải vận chuyển từ đảo Cát
Bà (cách đảo Bạch Long Vĩ trên 100km), dẫn đến tốn kém về chi phí và
thời gian vận chuyển. Ngoài ra, trong quá trình vận chuyển, mức độ hao
hụt đá là khá lớn, khoảng 30%.
Sản phẩm máy làm đá tuyết hiện có năng suất 1,25 tấn/24h. Tuy nhiên trên thực tế, mỗi chuyến đi biển, một tàu cá cần lượng đá bảo quản lên tới 50-60 tấn, đòi hỏi máy phải có năng suất lớn hơn, khoảng 5 tấn/24h. Chính vì vậy, các nhà khoa học tại Trung tâm Phát triển công nghệ cao đang tiếp tục thực hiện nhiệm vụ cấp nhà nước để nghiên cứu và sản xuất máy làm đá tuyết với công suất lên đến 10 tấn/24h.
Cùng với đó, họ sẽ phân tích và xây dựng quy trình sơ chế và bảo quản cá ngừ đại dương bằng đá tuyết nhằm đáp ứng các tiêu chuẩn khắt khe vào các thị trường tiềm năng như Nhật Bản, EU.