Các đập thủy điện làm suy giảm cá ở lưu vực sông Mê Kông

Một nhóm nghiên cứu đã đánh giá tác động của việc phát triển đập thủy điện theo không gian-thời gian đối với đa dạng sinh học cá từ năm 2007 đến năm 2014 ở các lưu vực sông Sê Kông, Sê San và Sêrêpôk- các phụ lưu của sông Mê Kông.

Để đánh giá được mức độ phong phú, đa dạng của các loài cá, nhóm nghiên cứu đã theo dõi bộ dữ liệu giám sát cá trong 7 năm. Từ đó nhóm phát hiện thấy các đập thủy điện làm giảm đa dạng sinh học của cá, bao gồm cả các loài cá di cư, các loài bị đe dọa theo danh sách của Liên minh bảo tồn quốc tế (IUCN) và các loài chỉ báo ở lưu vực sông Sê San và Sêrêpôk, hai chi lưu tập trung nhiều thủy điện hơn (13 đập ở Sêrêpôk và 19 đập ở Sê San).

Trong khi đó, đa dạng sinh học cá tăng lên ở sông Sê Kông - lưu vực có ít đập nhất (6 đập). Thành phần khu hệ cá ở lưu vực sông Sê San và Sêrêpôk giảm từ 60 và 29 loài năm 2007 xuống còn 42 và 25 loài vào năm 2014; trong khi thành phần khu hệ cá tăng từ 33 loài năm 2007 lên 56 loài vào năm 2014 ở lưu vực sông Sê Kông.

Sông Mê Kông là một trong những lưu vực có đa dạng loài động vật nước ngọt rất cao, tập trung chủ yếu ở hạ lưu sông, với 1200 loài cá. Nhưng đến nay, đây cũng là điểm nóng xây dựng các đập thủy điện. Việc liên tục xây dựng, với khoảng 150 đập trên dòng Mê Kông đã chặn dòng nước, chặn dòng phù sa, làm tác động mạnh đến môi trường sống của các loài tôm cá.

Trong bài công bố trên tạp chí Scientific Reports, nhóm nghiên cứu cho biết đây là một trong những nghiên cứu thực nghiệm đầu tiên cho thấy tính đa dạng khu hệ loài cá giảm đi sau khi xây dựng các đập trên sông Mê Kông đồng thời cho thấy tính đa dạng tăng lên ở nhánh sông ít đập hơn.

Kết quả nghiên cứu này đã nhấn mạnh tầm quan trọng của lưu vực sông Sê Kông đối với đa dạng sinh học cá và nhấn mạnh tầm quan trọng của dòng chảy tự do không bị chặn dòng đối với các loài cá di cư và bị đe dọa tuyệt chủng.

Nhóm nghiên cứu khuyến cáo, để bảo tồn đa dạng sinh học, cần phát triển các nguồn năng lượng tái tạo thay thế hoặc tận dụng, tăng sản lượng các đập hiện có thay vì xây mới, tiếp tục chặn dòng Mê Kông.