Những năm đầu đờiRobert FitzRoy sinh ra vào ngày 5/7/1805 tại Suffolk, Anh, trong một gia đình quý tộc Anh, là con trai thứ hai của Toàn quyền Charles FitzRoy, và là chắt thứ tư của Vua Charles II nước Anh.
Ở tuổi 12, FitzRoy nhập học Đại học Hải quân Hoàng gia, Portsmouth, tới năm 14 tuổi, ông gia nhập Hải quân Hoàng gia, bắt đầu làm sinh viên tình nguyện trên tàu khu trục Owen Glendower đến Nam Mỹ.
Thành tích học thuật xuất sắc đã giúp FitzRoy được thăng cấp trung úy vào năm 1824, sau khi vượt qua kỳ thi với “số điểm tuyệt đối” (100%), trở thành người đầu tiên đạt được kết quả ấn tượng này.
Sau khi phục vụ trên tàu Thetis, năm 1828, ông được bổ nhiệm làm sĩ quan cận vệ cho Chuẩn đô đốc Robert Waller Otway, tổng tư lệnh của trạm Nam Mỹ, trên tàu Ganges.
Chỉ huy tàu BeagleVào thời điểm đó tàu Beagle đang đi khảo sát thủy văn tại Tierra del Fuego (quần đảo ngoài khơi cực Nam của lục địa Nam Mỹ) dưới sự chỉ huy của Thuyền trưởng Pringle Stokes. Sau khi căn bệnh trầm cảm của vị thuyền trưởng này nặng hơn, khiến ông tự sát bằng súng, thì FitzRoy được bổ nhiệm làm Thuyền trưởng (tạm thời) của tàu vào năm 1828. Khi con tàu quay trở lại Anh hai năm sau, FitzRoy tạo dựng được danh tiếng với tư cách là người khảo sát và chỉ huy. Sau một thời gian ngắn làm ứng cử viên Đảng Bảo thủ Anh cho thành phố Ipswich (một trong những thành phố lâu đời nhất nước này) và lên kế hoạch tới truyền giáo ở Tierra del Fuego, FitzRoy được tái bổ nhiệm làm chỉ huy tàu Beagle vào năm 1831.
Darwin và LyellQua vụ tự sát của Thuyền trưởng Stokes lẫn người chú là Tử tước Castlereagh, FitzRoy nhận thức rõ nỗi cô đơn đầy căng thẳng trong vai trò chỉ huy. Ông cố gắng tìm một người bạn đồng hành phù hợp cho hành trình, một người ham học hỏi và cùng thích phiêu lưu. Cuối cùng, ông đã chọn được một nhân vật vừa ý, đó là chàng sinh viên y khoa bỏ học 22 tuổi tên Charles Darwin.
Trước khi rời Anh, FitzRoy đã đưa cho Darwin tập đầu tiên của pho sách Principles of Geology (Nguyên tắc địa chất) do nhà địa chất Charles Lyell biên soạn. Cuốn sách này giải thích các đặc điểm địa hình diễn ra chậm chạp sau một khoảng thời gian cực kỳ dài. Lyell đã nhờ FitzRoy ghi lại các quan sát về đặc điểm địa chất, chẳng hạn như những tảng đá bất thường.
Hồi hương và danh dựFitzRoy đã đến Galapagos, Tahiti, New Zealand, Úc và Nam Phi. Ông vòng đến Bahia ở Brazil nhằm đảm bảo tính chính xác của các phép đo kinh độ trước khi về nước. Một năm sau khi tàu Beagle về Anh, FitzRoy được Hiệp hội Địa lý Hoàng gia trao huy chương vàng. FitzRoy đã tường thuật lại chuyến đi và cho xuất bản cuốn Narrative of the Surveying Voyages of H.M.S. Adventure and Beagle vào tháng 5/1839.
Bước tiến sự nghiệpNăm 1841, FitzRoy được bầu làm thành viên Nghị viện thuộc Đảng Bảo thủ cho thành phố Durham. Khi Toàn quyền đầu tiên của New Zealand, Đại úy William Hobson, R.N., qua đời vào cuối năm 1842, FitzRoy được đưa lên kế vị. Ông đảm đương cương vị này vào tháng 12 năm sau. Chỉ thị được giao là duy trì trật tự và bảo vệ người Māori, đồng thời thỏa mãn cơn đói đất của những người định cư đang tràn vào quốc gia này. Song, do cứng rắn giải quyết những người định cư đối xử tồi tệ với dân bản địa, ông mất lòng dân và bị triệu hồi về nước vào năm 1845. Sau này, ông được đề bạt làm giám sát Xưởng đóng tàu hải quân hoàng gia tại Woolwich nhưng chỉ làm hai năm rồi xin nghỉ hưu, phần nào do sức khỏe yếu. Năm 1851, ông được bầu vào Hiệp hội Hoàng gia.
Dự báo thời tiết
Do đặc thù nghề nghiệp, FitzRoy luôn quan tâm tới điều kiện thời tiết. Trong cuốn “Voyages of the Beagle” chứa đựng rất nhiều tài liệu tham khảo về các hiện tượng này. Bốn năm sau khi nghỉ hưu, theo đề nghị của Chủ tịch Hiệp hội Hoàng gia, ông được bổ nhiệm làm Nhà thống kê khí tượng cho Ban thương mại, chuyên xử lý dữ liệu thời tiết trên biển, dưới trướng có ba nhân viên. Đây là tiền thân của Cục khí tượng ngày nay.
Một cơn bão khủng khiếp ập tới Quần đảo Anh vào năm 1859 đã gây thiệt hại nặng nề về tính mạng và tài sản. Chỉ trong hai ngày đã có hơn 800 người chết, 133 con tàu bị đánh chìm và 90 tàu khác hư hỏng nặng. Số người mất tích trên biển nhiều gấp đôi so với cả năm trước. Con tàu hơi nước nổi tiếng Royal Charter cũng bị đánh tan trong trận bão, hành khách hơn 500 người chỉ có 40 người sống sót. Đây là vụ đắm tàu có số người chết cao nhất trên bờ biển xứ Wales. Tên của con tàu đã được đặt cho trận bão.
Trận thiên tai nặng nề đã thu hút sự chú ý của công chúng và nhu cầu cảnh báo bão để giảm thiểu mất mát tăng vọt. FitzRoy, sau nhiều năm thu thập và phân tích dữ liệu từ khắp các bờ biển nước Anh, đã phát triển những biểu đồ cho phép theo dõi bão và dự đoán đường đi của chúng. Qua phân tích trận bão Royal Charter và các trận bão khác, FitzRoy đã chứng minh được căn cứ vững chắc cho các mô hình này và đề xuất xây dựng hệ thống cảnh báo bão quốc gia.
Tuy vẫn còn một số nghi vấn về cơ sở khoa học, song chính phủ đã cho phép FitzRoy thử nghiệm ngành khoa học dự báo mới mẻ này và khởi động dịch vụ cảnh báo bão. Kể từ ngày 1/9/1860, 15 trạm trên đất liền đã truyền cho ông các báo cáo thời tiết hằng ngày vào những thời điểm cố định. Chỉ một năm sau, vào ngày 5/2/1861, cảnh báo bão đầu tiên được đưa ra. Họ dựng một chòi cao rồi kéo các lá cờ hình tam giác và hình vuông lên nhằm cảnh báo cho các tàu ngoài khơi, vào ban đêm thì các lá cờ được thay bằng đèn treo. Đáng tiếc, người dân ở cảng Tyne không tin vào cảnh báo này, dẫn tới nhiều sinh mạng đã mất đi. Tuy nhiên, dự đoán bão chính xác đã gây được chú ý của công chúng. FitzRoy đã trở thành anh hùng đối với nhiều cộng đồng hàng hải.
FitzRoy cũng đưa ra các dự báo thời tiết hằng ngày và chúng được đăng trên các tờ báo. Vào thời sơ khai của khoa học dự báo, không có các công cụ hiện đại như ngày nay, những thông tin ông đưa ra thiếu tính chính xác. Điều này khiến FitzRoy hứng chịu nhiều chế nhạo và công kích. Trước áp lực dư luận cùng công việc căng thẳng, vào ngày 30/4/1865, Fitzroy đã dùng dao tự sát, hưởng thọ 59 tuổi.
Sau cái chết của ông, dịch vụ cảnh báo bão bị ngừng lại do các tranh cãi về độ chính xác khoa học cũng như kinh phí bị cắt. Thế nhưng, trước áp lực từ người dân ngày càng tăng do thiệt hại về người cùng di sản ông để lại đã chứng tỏ được tính hữu ích, cuối cùng Hiệp hội Hoàng gia đã thỏa hiệp. Văn phòng thời tiết được khôi phục lại vào năm 1867.
Ngày nay, Cục khí tượng là một trong những cơ quan hàng đầu thế giới về thời tiết và khí hậu. Năm 2002, Cục đã dùng tên Fitzroy để đặt cho một khu vực dự báo ngoài khơi Tây Ban Nha, nhằm tưởng nhớ công lao của con người tiên phong xấu số.