Ghi nhận thêm thông tin về nhiều loài ong mật tại khu vực Tây Bắc

Các nhà khoa học trên thế giới từ lâu đã quan tâm đến các loài ong mật bởi vai trò thụ phấn quan trọng của chúng. Đến nay, hơn 20.000 loài thuộc 7 họ được phát hiện trên toàn thế giới. Bên cạnh những giống có số lượng loài phong phú, vẫn tồn tại các giống rất ít loài và thông tin về đặc điểm sinh học còn hạn chế, trong đó có nhóm ong dú.

Ong dú hay còn gọi là ong không ngòi đốt thuộc họ Apidae. Trên thế giới, các nhà khoa học hiện đã tìm thấy hơn 500 loài thuộc 40 giống của nhóm này. Ở Việt Nam, 10 loài ong dú thuộc 4 giống đã được phát hiện. Sản phẩm (mật ong, phấn hoa và keo ong) được tạo ra từ nhóm ong này có nhiều công dụng trong y học. Tuy nhiên, đến nay chưa có nghiên cứu nào về cấu trúc tổ, hình thái các giai đoạn phát triển phục vụ quá trình thuần dưỡng và phát triển đàn của chúng.

Tây Bắc là khu vực có sự đặc trưng thành phần loài sinh vật phong phú, đặc biệt là nơi có tiềm năng khám phá những loài ong ít dẫn liệu cũng như phát hiện những taxon (đơn vị phân loại) mới cho khoa học.

Với lý do đó, ThS. Trần Thị Ngát và cộng sự thuộc Viện Sinh thái và Tài nguyên sinh vật (Viện Hàn lâm KH&CN Việt Nam) đã thực hiện đề tài “Khám phá các loài ong mật ít dẫn liệu (Hymenoptera: Apoidea) ở một số tỉnh Tây Bắc Việt Nam và đặc điểm sinh học của loài ong dú có tiềm năng kinh tế”. Các loài ít dẫn liệu được đề cập trong nghiên cứu này là các loài thuộc giống có số lượng loài ít và phân bố hẹp, gồm loài ghi nhận mới cho khoa học/loài ghi nhận mới cho Việt Nam hoặc loài đã ghi nhận ở Việt Nam nhưng thiếu thông tin về phân bố cũng như các đặc điểm sinh học.

Theo thông tin từ Trung tâm Thông tin - Tư liệu (Viện Hàn lâm KH&CN Việt Nam), trong khuôn khổ nghiên cứu, các nhà khoa học đã xác định 18 loài ong ít dẫn liệu thuộc bốn họ Apidae, Halictidae, Megachilidae và Mellitidae ở khu vực Tây Bắc. Trong đó, ThS. Trần Thị Ngát và cộng sự đã phát hiện và mô tả một phân tông mới cho khoa học (Noteriadina Engel, Tran & Nguyen, 2022), một giống mới (Ebaiotrigona Engel & Nguyen, 2022), hai loài mới (Bathanthidium paco Tran & Nguyen, 2021 và Noteriades hangkia Tran, Engel & Nguyen, 2022) và ba loài ghi nhận mới cho khu hệ côn trùng Việt Nam gồm Thrinchostoma sladeni (Cockerell, 1929), Anthidiellum carinatum (Wu, 1962) và Chelostoma aureocinctum (Bigham, 1897).

Nhóm nghiên cứu đã chỉ ra loài Lepidotrigona flavibasis có tiềm năng trong việc thuần dưỡng, nhân nuôi và phát triển đàn, hướng đến việc nuôi thương mại để khai thác các sản phẩm của chúng và sử dụng làm tác nhân thụ phấn trên một số loại cây trồng ở khu vực nghiên cứu. Đồng thời, các nhà khoa học đã đưa ra dẫn liệu về cấu trúc tổ và hình thái các giai đoạn phát triển của loài ong dú có tiềm năng sử dụng nhất (Lepidotrigona flavibasis) ở khu vực Tây Bắc, làm cơ sở cho việc thuần dưỡng và phát triển đàn ong dú này.

Các phát hiện trên đã được nhóm nghiên cứu công bố trong các bài báo như bài báo The bee genus Anthidiellum in Vietnam: descriptions of five new species and the first male of Anthidiellum coronum (Hymenoptera, Megachilidae) và bài báo First occurrence of the little-known genus Noteriades (Hymenoptera, Megachilidae) from Vietnam: discovery of a new species and a key to the Southeast Asian fauna trên ZooKeys, bài báo A Contribution to the Taxonomic Knowledge of the Genus Thrinchostoma (Thrinchostoma s. str.) Saussure (Hymenoptera: Halictidae) from Vietnam, with new records of three species and a key to species trên Academia Journal of Biology.