Nghiên cứu mới cho thấy một loại dụng cụ phóng lao tên gọi atlatl đã giúp phụ nữ thời cổ đại có vai trò chủ động trong hoạt động săn bắt.
Atlatl là một tiến bộ lớn về công nghệ trong săn bắt và chiến tranh từ thời kỳ đồ đá. Những chiếc lao đầu tiên có ít nhất hàng trăm nghìn năm tuổi, còn những chiếc atlatl đầu tiên hẳn có tuổi đời là hàng chục nghìn năm.
Một giả thuyết về việc những người hái lượm chọn atlatl thay vì lao (tiền thân của nó) là vì khi sử dụng công cụ này, người nào cũng có thể đạt được thành tích như nhau, nhờ thế nhiều người có thể tham gia vào hoạt động săn bắt hơn.
Nghiên cứu từ Khoa Nhân chủng học thuộc Đại học bang Kent, Mỹ đã kiểm tra giả thuyết này bằng cách đánh giá một cách có hệ thống 2.160 lượt phóng lao do 108 người thực hiện. Những người tham gia phóng cả lao và atlatl, và tất cả đều là những người mới tập (nhiều người trong đó là sinh viên Đại học Kent). Kết quả ủng hộ giả thuyết cho thấy atlatl không chỉ làm tăng vận tốc phóng lao so với ném lao mà còn làm cho vận tốc phóng của nam và nữ ngang bằng nhau.
Kể từ năm 2019, mỗi học kỳ, các sinh viên được ra ngoài để tập dùng atlatl. Giáo viên nhận thấy sinh viên nữ rất nhanh thành thạo và có thể phóng lao xa như sinh viên nam mà không cần nhiều nỗ lực. Sinh viên nam thường hay nản lòng vì họ cố gắng quá mức và cố sử dụng sức mạnh để phóng lao. Tuy nhiên, vì atlatl hoạt động như một đòn bẩy đơn giản, cho nên nó làm giảm lợi thế của sức mạnh cơ bắp nói chung ở nam giới.
Theo các nhà nghiên cứu, kết quả này cho thấy sự chuyển đổi từ lao sang atlatl thúc đẩy việc hợp nhất thay vì phân chia lao động. Như thế, ta nên diễn giải việc chôn vũ khí atlatl cùng với đàn ông và phụ nữ có ý nghĩa như nhau, và trong một vài trường hợp khảo cổ, có thể phụ nữ đã phát minh ra atlatl.
Theo các nhà nghiên cứu, vì phụ nữ có vẻ thu được lợi nhiều nhất trong việc sử dụng atlatl, cho nên có khả năng là ở một số trường hợp, họ chính là người đã phát minh ra atlatl. Tương tự vậy, ở một số loài linh trưởng, con cái có khả năng phát minh ra các công cụ săn bắn như đã được ghi nhận ở tinh tinh Fongoli.
Nhiều người cho rằng phụ nữ trong quá khứ đóng vai trò thụ động và chỉ có đàn ông tham gia săn bắt, nhưng điều này ngày càng có vẻ không đúng sự thực. Dần có sự trùng khớp giữa phát hiện của nhiều ngành khác nhau như khảo cổ học, dân tộc học và các thí nghiệm mới, cho thấy phụ nữ có thể đã là những thợ săn chủ động, thành công trong các cuộc săn lớn nhỏ.
Nghiên cứu được công bố trên tạp chí Nature: Scientific Reports.
Nguồn: