Tại Việt Nam, để xác định nhóm máu, huyết thanh mẫu phải nhập từ nước ngoài hoặc tách chiết từ máu của người tình nguyện theo cách truyền thống, do đó chúng ta không chủ động được nguồn nguyên vật liệu dùng để xác định nhóm máu.

Sơ đồ thiết kế gene mã hóa kháng thể đơn chuỗi antiA-scFv
Sơ đồ thiết kế gene mã hóa kháng thể đơn chuỗi antiA-scFv

Trong giai đoạn 2013-2015, Phòng Kỹ thuật di truyền, Viện Công nghệ sinh học được giao nhiệm vụ chủ trì thực hiện đề tài cấp nhà nước “Nghiên cứu phân lập các dòng tế bào hybridoma sản xuất 4 loại kháng thể đơn dòng cho bốn kháng nguyên A, B, AB và D (qui định nhóm máu ABO và Rh)”. Một trong những kết quả của nghiên cứu này là tạo được dòng tế bào lai A6G11C9 sản xuất kháng thể đơn dòng nhận biết đặc hiệu kháng nguyên nhóm máu A của người Việt Nam. Từ nguồn gene của tế bào lai đó, các nhà khoa học tiếp tục thực hiện đề tài (Mã số VAST02.03/15-16): “Nghiên cứu tạo kháng thể đơn chuỗi tái tổ hợp nhận biết đặc hiệu kháng nguyên nhóm máu” với mục tiêu xây dựng quy trình sản xuất kháng thể đơn chuỗi tái tổ hợp nhận biết đặc hiệu kháng nguyên nhóm máu của người Việt Nam. Đề tài được thực hiện từ 1/1/2015 đến 30/6/2017 do TS. Lê Thị Thu Hồng – Viện Công nghệ sinh học làm chủ nhiệm.

Đây là nghiên cứu đầu tiên biểu hiện kháng thể đơn chuỗi tái tổ hợp nhận biết kháng nguyên nhóm máu hệ ABO. Sau hơn 2 năm thực hiện, đề tài đã thu được các kết quả chính như sau: (1) Phân lập thành công và xác định trình tự các đoạn gene mã hóa vùng biến đổi của chuỗi nặng và chuỗi nhẹ từ tế bào lai A6G11C9 sản xuất kháng thể đơn dòng nhận biết đặc hiệu kháng nguyên nhóm máu A; (2) Biểu hiện được kháng thể đơn chuỗi antiA-scFv dung hợp với SUMO ở dạng tan khi biểu hiện đồng thời với các phân tử chaparone trong tế bào E. coli JM109; (3) Tinh chế được kháng thể đơn chuỗi tái tổ hợp antiA-scFv với độ tinh sạch 89 % và hàm lượng đạt được là 64,9 mg/lit dịch nuôi cấy; (4) Xác định được hoạt tính của kháng thể đơn chuỗi tái tổ hợp antiA-scFv có khả năng gây ngưng kết hồng cầu với hàm lượng 0,78 µg.

Đánh giá hoạt tính của kháng thể antiA-scFv bằng ELISA.
Đánh giá hoạt tính của kháng thể antiA-scFv bằng ELISA.

Ngoài các kết quả nghiên cứu khoa học trên, đề tài đào tạo một thạc sỹ bảo vệ thành công luận văn tốt nghiệp tháng 12/2016; công bố được 1 bài báo trên tạp chí Sinh học năm 2017, tập 39, số 2 và một bản thảo đã gửi cho tạp chí Sinh học.

Ngày 3/11/2017, Hội đồng Khoa học và Công nghệ cấp Viện Hàn lâm kết luận: Đề tài đã hoàn thành đầy đủ các nội dung theo đăng ký. Các sản phẩm đạt yêu cầu. Hội đồng nghiệm thu đề tài và đánh giá xếp loại Khá.